بخشی از مقاله
چکیده
آلودگی آبهاي زیرزمینی و سطحی ناشی از مواد هیدروکربوري، مانند مونوآروماتیکهاي محلول در آب، به علت متحرك بودن بالاي آنها و سمی بودن و در بعضی موارد تاثیرات سرطان زائی این ترکیبات یک مشکل اصلی براي طبیعت، اکوسیستم و سلامتی انسان بشمار می آید. منطقه غرب ایران - ایلام - با توجه به شرایط زمین شناسی از نظر وجود ذخایر هیدروکربوري داراي ارزش فراوانی می باشد. در منطقه مورد مطالعه این ذخایر به صورت چشمه هاي هیدروکربوري مشاهده می شود.
وجود این چشمه هاي هیدروکربوري در منطقه مورد مطالعه باعث ایجاد آلودگیهاي محیطی و همچنین آلودگیهاي منابع آبی شده است. با این وجود منطقه مزبور محیط بسیار مناسبی براي رشد و فعالیت باکتریهاي تجزیه کننده نفتی و ترکیبات نفتی، از جمله هیدروکربورهاي آروماتیک، می باشد.
این باکتریها به علت بومی بودن، عوامل زیستی موثري براي رفع آلودگی آبهاي سطحی این منطقه می باشد. لذا هدف از این مطالعه شناسائی باکتریهاي تجزیه کننده نفتی و چگونگی کاهش آلودگی ناشی از چشمه هاي نفتی می باشد. از این جهت بعد از کشت و تکثیر نمونه ها در آزمایشگاه و در چندین مرحله و انجام مراحل جداسازي و خالص سازي بر روي نمونه هاي کشت یافته، باکتریهاي جدا شده باسیلهاي گرم منفی هستند.
مقدمه
میکروارگانیسمها گروهی از موجودات زنده هستند که داراي قدرت متابولیسمی و آنزیمی بالائی می باشند. در بین میکروارگانیسمها، باکتریها و قارچها مهمترین گروه از عوامل تجزیه کننده موادي مانند ترکیبات نفتی می باشند.
شناخت این باکتریها در محیطهاي مختلف و قدرت تجزیه کنندگی آنها از مدتها در دستورالعمل قرار گرفته است و هنوز نیز باکتریهاي جدیدي از محیطهاي مختلف جداسازي می گردند. از زمانیکه تولیدات نفتی جنبه تجاري یافته است، مهندسین نفت در ارتباط با حضور میکروارگانیسمها در محیطهاي مخزنی با مشکلاتی روبه رو هستند چرا که در طی تجزیه زیستی، محتواي هیدروکربوري تغییر یافته و همچنین چگالی، غلظت، محتواي سولفور، اسیدیته و ویسکوزیته نیز تغییر می یابد . - Margot et al., 2000 - همه این فاکتورها در استخراج و پالایش دخالت دارند که باعث کاهش ارزش اقتصادي می شود
این سناریو به نظر می رسد که مشکل اصلی براي اقتصاد جهانی می باشد. از طرفی از فواید شناسائی باکتریهاي تجزیه کننده نفتی در چشمه هاي هیدوکربوري این است که باعث تجزیه مواد هیدروکربوري در آبهاي سطحی و زیرزمینی شده و میزان آلودگی ناشی از نشت نفت به آبهاي سطحی و زیرزمینی را کاهش می دهد. بنابراین شناسائی این باکتریهاي تجزیه کننده نفتی از دو جنبه حائز اهمیت است: - 1 براي ذخائر نفتی که باعث فساد زیستی در محیطهاي مخزنی می شود.
- 2 در محیطهاي سطحی با توجه یه نیاز آب در منطقه، تجزیه آلاینده هاي هیدروکربوري توسط باکتریها می تواند باعث افزایش کیفیت آبی گردد و آلاینده هاي محیطی را کاهش دهد. ازاین جهت جداسازي و شناسائی باکتریهاي تجزیه کننده نفتی در این منطقه بسیار حائز اهمیت می باشد. بر این اساس در منطقه تنگ بیجار واقع در استان ایلام و در نزدیکی میادین گازي تنگ بیجار این بررسی انجام شده است.
منطقه مورد مطالعه در 40 کیلومتري غرب استان ایلام و در نزدیکی میدان گازي تنگ بیجار واقع گردیده است. علت توجه بسیار فراوان به این ناحیه، وجود ذخائر عظیم نفتی و گازي موجود در منطقه است. یکی از علائم این ذخائر در منطقه وجود چشمه هاي هیدروکربوري در منطقه است که در این مطالعه این چشمه ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. هدف از این مطالعه شنایائی باکتریهاي تجزیه کننده مواد هیدروکربوري در این منطقه است تا بتواند اثرات آلودگی را در محیط کاهش دهد.
شناسائی این میکروارگانیسمها در چشمه هاي نفتی و یا میادین نفتی حائز اهمیت است چرا که این موجودات اگرچه پتانسیل فساد زیستی در محیط را داشته، در حذف آلودگی از محیطهاي طبیعی از جمله ذخائر و منابع آبی می توانند مورد استفاده قرار گیرند.
روش مطالعه
کوههاي زاگرس با روند شمال غرب- جنوب شرق در شمال شرق عراق و جنوب غرب ایران واقع گردیده و اکثر نفتگیرهاي تاقدیسی ایران و شمال شرق عراق در این کمربند قرار دارد. منطقه مورد مطالعه در جنوب غرب ایران، 40 کیلومتري استان ایلام و در منطقه تنگ بیجار قرار دارد. این منطقه به دلیل وجود ذخائر هیدروکربوري از اهمیت بسیار بالائی برخوردار است. در منطقه مورد مطالعه مواد هیدروکربوري به صورت مایع و یا گاز به سطح زمین راه یافته و قابل رویت می باشند که این مواد به صورت گسترشهاي سطحی به صورت تراوش و چشمه در طول شکستگیها، گسلها و درزه ها و همچنین در طول سطوح لایه بندي در سطح زمین مشاهده می شود
شکل :1 وجود مواد نفتی به صورت چشمه و یا تراوش سطحی
