بخشی از مقاله
چکیده
از منظر اسلام، جامعه پیشرفته، جامعه آیاست که بر اساس مبانی دینی و دستورات اسلام بناشده و شهروندان آن، همان قوانین و احکام اسلام، عمل نمایند. در قرآن کریم و روایات ائمه معصوم^ شاخصهایی برای جامعه پیشرفته بیان شده است که مسلمانان باید تمام ابعاد زندگی خود را بر اساس آنها سامان دهند و پیشرفتهای خویش را طبق آنها ارزیابی کنند.
در این مقاله شاخصهای جامعه پیشرفته، در چهار عرصه بررسی شده است. ١. عرصه فردی مانند توحید مداری، ایمان و عقیده، عبادت، حسن خلق، کار و تلاش، خودسازی همراه با جامعه سازی، تدبر و تفکر ٢. عرصه فرهنگی مانند تخصص و تعهد، امنیت، قانونگرایی، تعلیم و آموزش و پژوهش ٣. عرصه اجتماعی مانند علم، رعایت حقوق شهروندی، آزادی، عدالت، رفاه، وحدت و همبستگی، احساس مسئولیت، خوشخویی در تعاملات اجتماعی و تواضع؛ ٤. عرصه سیاسی مانند حضور مردم در تصمیمگیریهای سیاسی، پایبندی مردم و حاکم به تعهدات، عدم چاپلوسی، کنترل و نظارت،
مقدمه
انسان موجودی اجتماعی و به تعبیر دقیقتر، مدنی بالطبع است.٢ بر اساس آیات قرآن،٣ اجتماعی بودن انسان در متن خلقت و آفرینش او پیریزی شده است. انسان نخست از یک زن و مرد آفریده شده و به صورت گروههای مختلف ملی و قبیلهای درآمده تا با انتساب به ملیتها و قبیلهها، شناخته شود. اگر این انتسابها که از جهتی وجه اشتراک و از جهتی وجه افتراق برای افراد است نبود، بازشناسی امکان نداشت و در نتیجه زندگی اجتماعی که بر اساس روابط انسانها با یکدیگر، بنیان نهادهشده ممکن نبود.٤ ازاینرو، در طول تاریخ آدمی ان برای بهتر زیستن در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی خود، همواره در تکاپو و تلاش بودهاند و به پیشرفتهای متناسب با فرهنگ، جغرافیا، تاریخ، دین، ملّیت و... نیز دست یافتهاند.
بر اساس آموزههای دینی، تحول درونی - پیشرفت وخودسازی - ،٥ باید از خود فرد آغاز گردد و ناظر به جامعه باشد.٦ پیشرفت فرد باید با رشد و پیشرفت جامعه از نظر کمی و کیفی آن، ارزیابی شود. در آموزههای وحیانی، راه نجات هر انسان از خسران و عقب ماندگی فقط در گروی رشد درونی و درخشش نور ایمان و عمل صالح است. گسترش این رشد و پیشرفت در جامعه و مشاهده نتایج وثمرات آن، درپرتو امر به معروف و نهی از منکر، تعلیم و تربیت، تهذیب و تزکیه دیگر افراد جامعه میباشد.
بنابراین جامعه پیشرفته، از منظر اسلام جامعهای است که بر اساس مبانی دینی و احکام اسلام بنا شده باشد و شهروندان آن، قوانین و دستورات اسلام را در ابعاد گوناگون زندگی فردی و اجتماعی عمل کنند. در آموزههای وحیانی برای جامعه پیشرفته شاخصهایی بیان شده است که مسلمانان وجامعهاسلامی، باید زندگی خود را بر اساس آنها سامان دهند و پیشرفتهایشان را طبق آنها ارزیابی کنند.
شاخصهای جامعه پیشرفته اسلامی درحوزههای مختلف، برخواسته از هستیشناسی و فلسفه زندگی انسانی است. زیرا سبک زندگی و حیات و مرگ انسان مسلمان مبتنی بر حیات و مرگ پیامبر| وامامان معصوم^ و سبک زندگی آن حضرات است؛ ازاینرو، پرسشهای گوناگونی درباره شاخصهای جامعه پیشرفته مطرح میشود ازجمله این که شاخصهای جامعه پیشرفته از منظر قرآن و روایات چیست؟ در این مقاله سعی شده است که علاوه بر تعریف جامعه و شاخص، شاخصها جامعه پیشرفته نیز، بر اساس آیات و روایات بیان شود.
مفهوم شناسی
قبل از ورود به بحث اصلی، تعریف و تبیین برخی مفاهیم و اصطلاحات بنیادی که نقش مهمی در فهم و درک موضوع مورد بحث دارد، لازم و ضروری است.
١. جامعه در لغت
کلمه »جامعه« در لغت، اسم فاعل مؤنث از مصدر »جمع« به معنای »گردآورنده«، است؛ و از جهت لغت، فرقی بین متعلّق آن نیست؛ به هر عاملی که اشخاص یا اجزایی را گرد هم آورد و جمع نماید، بر آن مجموعه بهدست آمده »جامعه« اطلاق میشود؛ این واﮊه، به معنای »غل و زنجیر« نیز آمده است؛ زیرا باعث جمع شدن دستها به دورگردن میشود
