بخشی از مقاله
خلاصه
از دیر باز تا کنون گسیختگی آنی توده مواد تشکیل دهنده زمین بخصوص گل و لای و سنگ های سست از یک شیب به سمت پایین زمین لغزش 35 mm ها را بوجود می آاورند .عمده این گسیختگی ها بطور طبیعی از جمله بارندگی یا عوامل درونی زمین مثل زلزله و یا عوامل بشری به وجود می آیند.خاک های دانه ای با قابلیت نفوذ پذیری بالا و عدم چسبندگی کافی در خاک های رسی شنی،رسی و لای باعث گل لغزش ها می شود،همچنین نفوذ نزولات جوی در درز و شکاف سنگ های مستعد از جمله شیست ها،توف ها،سنگ های دگرگونی و سنگ های درز و شکاف دار باعث سنگ لغزش می شوند که هر ساله همانند زلزله و دیگر بلایای طبیعی تهدید کننده جان انسان ها،مال و منابع طبیعی هستند.
.1 مقدمه
الف- عکس های هوایی اولین بار توسط شخصی بنام - نادرا - گرفته شداین تصاویرابتدا با بالن ودوربین های ابتدایی ته هی می شدامابعدها بالن هاجا ی
خودرابه هواپیماهادادودوربین ها هم روندرو به رشد ی را طی کردند. بیشترین استفاده از این فناوری ابتدادر جنگ جهانی اول بود وبرای مصارف غ ری 25 mm
نظامی تقر بای از زمان جنگ جهانی دوم مورداستفاده قرارگرفت.
درکشورایران هم برای باراول در سال 1331از حوزه زاینده رود اصفهان توسط شرکت - کا.ال.ام - به منظورانجام امور عمرانی درآن حوزه مورداستفاده قرارگرفت درسال 1334بمنظور ته هی نقشه صحیح از کلهی استانها این عکس برداری ها انجام شد نقشه بردار ی کل کشوردرسال1332 بصورت پیوسته از مناطق مختلف صورت گرفت .به طورکلی از تمامی مناطق کشور عکس ها ی هوایی درمقیاس55:1000در دهه 30هجری شمسی و20:1000دردهه 40و40:1000دردهه 70وسپس عکس ها ی هوایی10:1000و 5:1000 از اکثر شهرها ی کشور ته هی شده وموجود می باشد.
ب- ماهواره به سفینه یاوسیله ای ساخت بشرکه حول یک مدارمشخص به دورزمین گردش می کندمی گوینداز زمان نخستی ماهواره که اسپوتنیک-1 که درتاریخ 12مهر1336به فضافرستاده شدتاکنون ماهواره های بسیاری باقدرت وفناوری های گوناگون وباندهای مختلف به فضافرستاده شده که بهتر ین وباکیفیت ترین تصاویررا اززوا ایی مختلف دراختیاربشرقرارمی دهدتابهترین تصمیمات ممکن وتدابیرعالهی را اتخاذکند.
2. عکس برداری هوایی:
در نقشه برداری هوایی به جای اندازه گیری وبرداشت در روی زمین،یک هواپیما مجهز به دوربین عکاسی دقیق،روی نوارها یی که از قبل طرح شده بر فراز منطقه پرواز نموده وروی هر نوار در فاصله های معین از زمین عکس می گیرد . بطوریکه عکس های متوالی در طول هر نوار دارای پوشش مشترکی می باشند و برای هر دو نوار مجاورنیز پوشش مشترکی در نظر گرفته شده تاامکان تبدیل عکس به نقشه وجود داشته باشد . [1]
2-1 مناسب ترین زمان عکس برداری هوایی:
شرایط پوشش زمین و زاو هی تابش خورشدی در فصول مختلف سال متفاوت است،ازا ین جهت فصل سال بر رو ی عکسبرداری تاثری می گذارد،اگر عکسبرداری برای مقاصد ته هی نقشه انجام گیرد بهتر است که فصل عکسبرداری موقعی باشد که درختان پهن برگ لخت و بدون برگ باشد تا اطلاعات موجود روی زمین ز ری برگ درختان پنهان نگردد،دوموقع سال چنین شرایطی پیش می آ دی یکی در اواخر پا زیی و دیگری اوایل بهار است،بعضی از مواقع عکسهای هوایی اختصاصا جهت جنگل شناسی و مطالعه درختان و ای پوشش گیاه ی مورد استفاده قرار می گیرند،در چنین مواردی لازم است که فصل سال طوری انتخاب شود که درختان پوش یده از برگ باشند .
معمولا زمانیکه زمین پوشیده از برف باشد عکسبردار ی صورت نمی گیرد،عامل دیگری که با دی در طرح پروازازنقطه نظر فصل سال مورد توجه قرار گیرد زاو هی تابش خورشدی است،زاو هی تابش کم باعث ا یجاد سا هی های طویل در عکسهای هوایی می گردد که ا ین امر موجب می شود جزئیات عوارض در م یان سا هی محو شود .
عموما زاو هی ای حدودا 30 هزاوی قابل قبول درعکسبرداری می باشد،هدف از عکسبرداری، ازدیگر عوامل تعیین کننده زمان عکسبرداری می باشد به طورکلی،استفاده کنندگان عکسهای هوایی دو دسته اند-1گروهی که هدفشان ته هی نقشه های مختلف جهت برنامه ر زیی می باشد که شامل مهندسین فتوگرامتری،نقشه برداری و ... است.
گروهی که با هدف تفسیر،از عکسها استفاده می کنند که شامل مفسرین دررشته های مختلفی ازقبیل زمین شناسی،جنگل بانی،خاک شناسی،شهرسازی ونظایرآن می باشد.در کل می توان گفت تعیین زمان عکسبرداری ارتباط کامل باطبیعت،هدف نهایی،فیلم مورد مصرف،نوع قشه و همچنین روزهای آفتابی و قابل عکسبرداری در یک دوره معین دارد.
2-2 انواع عکسی های هوایی:
عکس های سیاه وسفیدکه اولین نوع عکس ها بودوسپس عکس ها ی مادون قرمز سیاه وسفدی که توسط ارتش بنا به نیاز هایشان وبا تلاش آنها ته هی شد به طوری که این تصاو ری قابلیت تشخیص اشیاء استتار شده در میان پوشش های گیاه ی را داشت البته همراه با نواقصی هم بود از جمله ا ی هنک اشیاء رنگ قرمز به رنگ سبز واشیاء سبز به رنگ آبی قابل دیدن واشیاءقرمز تقر بای غری قابل رویت بودند، وسپس عکس های رنگی که تاامروزه هم به تدریج رشد صعودی خود را از نظر کیفیت و...طی کردهومورد استفاده در زمینه های مختلف هستند.
2-3 انواع عکس برداری هوایی:
به طور کلی،عکس های هوا ی بر حسب اینکه محور دوربین عکسبردار ی نسبت به سطح زمین عمود یا مایل باشد،به چند دسته تقسیم بندی می شوند:
2-3-1عکس های هوایی قائم: - Vertical Photograps - محوردوربین عمود بر سطح زمین است یا به عبارت دیگر،صفحه فیلم حالت افقی دارد.
2-3-2عکس های هوایی مایل و زیاد مایل :
الف:عکس های هوائی کمی مایل: - - Low oblique Photographs محوردوربین عکس برداری با خط قائم بر سطح زمین تشکیل زاویه داده،ولی افق در این عکسها دیده نمی شود.
ب:عکس های هوائی خیلی مایل :تمایل محور دوربین عکسبرداری زیاد بوده ، به طوری که افق دراین عکس هادیده میگردد .
3. مزا ای عکس برداری هوایی نسبت به عکس برداری زمینی:
الف- عکسهای هوایی تصاویرحقیقی عوارض هستندوآنهار ابه شکل واقعی به مانشان می دهند،درحالیکه نقشه ترسیمی بوده وعلامت ونشانه های قراردادی ازعوارض است.
ب-عکسهای هوایی جدیدترین وتازه ترین اطلاعات وتغییرات سطح زمین را نشان میدهند .پ-جزئیات عوارض وپدیده هایی که در عکس های هوایی مشاهده می شوند،در نقشه وجود ندارد.
ج-عکس های هوایی ساده تر،سریعتروارزانتر از نقشه ها تهیه می شوند . د-از نقاطی که به علل جغرافیایی یا نظامی غیر قابل دسترسی بوده ونمی توان نقشه تهیه کرد می توان عکس تهیه کرد.
4. معایب عکسبرداری هوایی نسبت به عکسبرداری زمینی:
الف- مقیاس عکسهای هوایی در همهجای آن کاملاً یکسان نیست واز مرکز عکس به طرف حاشیه،مقیاس تغییر می کند درحالی که در نقشه مقیاس ثابت است.
ب- برای استفاده از عکسهای هوایی نیازمند آموزشهای تخصصی تری نسبت به استفاده از نقشه می باشد .
پ- برای استفاده ازعکس های هوایی،نیازبه وسایل وامکانات خاصی می باشد،در حالی که استفاده از نقشه با وسایل ساده ترهم ممکن است.
ج- اطلاعات حاشیه عکسهای هوایی ماننداطلاعات حاشیه نقشه کامل نیستند- درعکسهای هوایی ممکن است عوارض کوچک به وسیله عوارض وپدیده های بزرگتر یا به وسیله سایه عوارض پوشیده و پنهان شوند.[1]
5. کاربرد عکس های هوایی وتصاو ری ماهواره ای در مطالعات شهری وشهرسازی:
کاربری زمین در دوران گذشته بیشتر به عنوان »کاربری منابع« مطرح بوده است . ولی در دوران معاصر با مهاجرت روز افزون مردم به شهرها و نیز با توسعه شهرنشینی تغییرات بنیادینی در شیوه زندگی، نقش و عملکرد زمین در مقیاس شهر صورت گرفته است. وبه دلیل رشد سریع شهرنشینی، و نگاه به زمین به عنوان یک محل امن و پرسود برا ی سرما هی گذاری تقاضای زمین در شهرها روند ی فزاینده و پرشتاب دارد.
لذا با دی سیستمی وجود داشته باشد تا بتوان در قالب آن به سامانده ی و تعیین روشهای دریافت، پردازش و ارائه اطلاعات پرداخت، سیستمی که نگهداری، نحوه پردازش و ازهمه مهم تر چگونگی ارتباط کاربران با اطلاعات واستفاده ازآنها را مشخص نمود .که در این راستا امروزه عکسهای هوایی و تصاو ری ماهواره ای به عنوان ابزار ی مناسب و کارآمد در ارائه راهکارها ی مناسب و کارا در جهت حل مشکلات شهری و تدوین یک سیستم اطلاعات جامع شهری نقش غ ری قابل انکاری را ایفا می کنند و با پیشرفت علم و تکنولوژی و توسعه روز افزون شهرها بر میزان کارایی آنها روز به روز افزوده می شود وهمچنین برای تهیه طرح های جامع شهری و مطالعه شهر باید از کلیه اسنادومدارک ،نقشه ها و بخصوص عکس های هوایی استفاده کرد .
زیرا عکس های هوایی تصویر کاملی از تمام عوارض ظاهری شهر را نشان می دهد .از خصوصیات عکس هوایی بویژه در مقیاس بزرگ،آن است کهبافت شهر را می توان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد .همچنین با مطالعه عکس ه وایی قدیمی تر می توان نحوه گسترش و تحول تدریجی شهر را مورد بررسی قرار دادو یا به عبارت دیگر از گذشته شهرها اطلاعات دقیقی به دست اورد .
پس از بررسی روابط محیط طبیعی و مسکونی می توان نحوه تکامل شهر را که به طرق مختلف مانندگسترش خطی دراطراف جاده ها،گسترش پراکنده وگسترش یکنواخت مورد بررسی قرارداد حال با مقایسه عکسهای هوایی وتصاویرماهواره ای که درزمان های مختلف گرفته شده است می توان نتیجه گرفت که چگونه و طی چه مراحلی ازدیاد جمعیت موجب انفجار شهر و گسترش آن خواهدشد با مطالعه تصاو یرهوایی وماهواره ای می توان مناطقشهری را ازیکدیگر تفکیک کرد ، مثلاْ حدود مناطق مسکونی را می توان دقیقاْ ترسیم و مشخصات آن ها را مانند مجتمع های مسکونی و منازل انفرادی تعیین کرد .
همچنین فضاهای سبز و فضاهای خالی از ساختمان ها را نیز می توان از یکدیگر تشخیص داد و محدوده آن ها را از سایر مناطق جدا کرد و پس از محاسبه سطح این اراضی میزان درصد آن ها را به دست آورد .تصاویرهوایی وماهواره ا ی اطلاعات مهمی از عمر ساختمان ها را در اختیار ما قرار می دهندبرای این منظور باید به سبک ساختمان ها و وضعیت پراکندگی آن ها و در صورت تشخیص به نوع مصالح ساختمانی و به نوع جنس بام ساختمان ها توجه داشت .اطلاعات دیگری نظیر تراکم ساختمانها ، ارتفاع وحجم و سطح زیربنا قابل تشخیص است .
گاهی تعداد طبقات بناها را در تصاویر می توان مشاهده کرد . به طور کلی برای تشخیص ساختمان ها و تاسیسات مختلف می توان از شاخص های مستقیم مانند شکل - مثل کلیساهایی که دارای نقشه ای به شکل صلیب می باشند ، یا بازارهای سرپوشیده که دارای گنبدهای متعدد و ردیفی هستند - و شاخص های غیرمستقیم مانند رابطه بناها و تاسیسات ، ابعاد و تناسب ساختمان ها و طرز قرار گرفتن قسمت های مختلف ساختمان ها نسبت به یکدیگر استفاد ه کرد.
- مثل تاسیسات صنعتی و کارخانجات دارای توقفگاه وسایط نقلیه ، منبع آب و حوض ، مخازن مختلف ، ساختمان اداری ، آزمایشگاه و کارگاه - . اهمیت تعداد کارکنان و کارگران از روی اندازه سطح زیربنای کارگاه ها و پارکینگ ها تا حدودی مشخص می شود. یکی دیگر از موارداستفاده ازاین تصاویردر مطالعات شهری ، تهیه عکس از نقاط گرم سطح زمین با استفاده از امواج مادون قرمز است ،این عمل را ترموگرافی می نامند برای تهیه این عکس ها باید از طول موج های مناسب - 3 تا 6 میکرون - و ارتفاع پرواز 200 تا 350 متر استفاده کرد .
