بخشی از مقاله
چکیده
در دههی اخیر، نحوه تأمین مواد اولیه و انتخاب عرضه کنندگان در محیط رقابتی، چالشی برای بیشتر سازمانها و کارخانجات تولیدی بوده است. و از آنجا که عملکرد عرضه کنندگان، اثر اساسی بر موفقیت یا شکست زنجیره تأمین صنعت و یا سازمان دارد، انتخاب بهترین تأمینکننده، یک وظیفه راهبردی جهت میل به موفقیت شناخته میشود. این مطالعه میکوشد با ارائه تکنیک تحلیل سلسله مراتبی شاخصهای انتخاب بهترین تأمینکننده را در شهرک صنعتی شهرستان گنبد کاووس رتبه بندی نماید. اساس تکنیک تحلیل سلسله مراتبی، تصمیمگیری بر مبنای مقایسات زوجی است. مدل ارائه شده مطالعه، در بر گیرنده 4 معیار و 11 زیر معیار انتخاب بهترین تأمینکننده میباشد.
معیارهای اصلی تحقیق عبارت از شاخص منفعت، شاخص فرصت، شاخص هزینه و شاخص ریسک. بنابر نتایج حاصل شده، از کل 1 نمره امتیاز موجود در بین معیارهای انتخاب بهترین تأمینکننده، معیار منفعت رسانی تأمین کننده با اختلاف قابل توجهی نسبت به معیارهای بعدی خود و با کسب نمره 0/562 رتبه اول را کسب کرده است، از سوی دیگر، زیر معیار کیفیت تأمین کننده با کسب 36/4 درصد، نسبت به دیگر زیر معیارهای شناسایی شده است، رتبهی اول را کسب کرده و بدین ترتیب مهمترین معیار تشکیل دهندهی ارزیابی انتخاب بهترین تأمینکننده، یکی از زیر معیارهای شاخص منفعت می باشد و همچنین زیر معیار تکنولوژی تأمین کننده با کسب 13 درصد که مربوط به مهم ترین زیر معیارهای شاخص فرصت میباشد در رتبه دوم قرار دارد و نسبت به دیگر زیر معیارهای شناسایی شده از اهمیت بیشتری قرار دارد.
-1 مقدمه
در دههی اخیر، نحوه تأمین مواد اولیه و انتخاب عرضهکنندگان در محیط رقابتی، چالشی برای بیشتر سازمانها و کارخانجات تولیدی بوده است و از آنجا که عملکرد تأمین کنندگان، اثر اساسی بر موفقیت یا شکست زنجیره تأمین صنعت و یا سازمان دارد، انتخاب بهترین تأمین کننده، یک وظیفه راهبردی جهت میل به موفقیت شناخته میشود - جعفرنژاد و همکاران، . - 1389 از سویی، جهانی شدن اقتصاد و توسعه فناوری اطلاعات باعث گردیده بازار عرضه محور به بازار تقاضا محور تغییر یابد و سازمانها برای حفظ و بقای خود به اهمیت ارضای نیاز مشتریان پی ببرند. بر این اساس مدیریت زنجیره تأمین اهمیت پیدا کرد زیرا ارضای نیازها و علایق مشتریان نه فقط توسط آخرین موجودیت چسبیده به مشتری یعنی محصول نهایی است بلکه توسط سایر تأمین کنندگان بالادست صورت میگیرد.
در دیدگاه مرسوم و گذشته، مدیریت زنجیره تأمین شامل هدایت تمام اعضای زنجیره تأمین بهصورت یکپارچه و هماهنگ با هدف بهبود عملکرد جهت ارتقا بهرهوری و سود بیشتر بود و مدیران زنجیره تأمین بهدنبال تحویل سریعتر کالا و خدمات، کاهش هزینه و افزایش کیفیت بودند، بنابراین، انتخاب بهترین تأمین کننده یک مسئله تصمیم گیری چند معیاره پیچیده است که هر یک از معیارهای ارزیابی با توجه به استراتژی زنجیره تامین درجه اهمیت متفاوتی دارند - نیکبخش و همکاران. - 1386 در دو دهه گذشته شاهد موجی در تشکیل یک رابطه بلندمدت هستیم که همکاری میان تأمین کنندگان و مشتریان را پرورش میدهد. اما بسیاری از مدیران و کارشناسان فروش، مشخص کردن این امر که کدام تأمین کننده را باید هدف روابط طولانیمدت قرار دهند، را مشکل میدانند - لی1، . - 2009
در سال های اخیر روابط بین تأمین کننده و مصرف کننده در شرکتهای تولیدی مورد توجه جدی قرار گرفته است. زمانی که روابط بلندمدت بین این دو وجود داشته باشد، زنجیره تأمین شرکت مانعی جدی و قوی بر سر راه رقبا خواهد بود - جعفرنژاد و همکاران، . - 1389 بنابراین، هدف از انتخاب، شناسایی بهترین تأمین کنندگانی با بالاترین پتانسیل برای رفع نیازهای شرکت - سازمان - به طور سازگار و با هزینه قابل قبول می باشد. به طور کلی، در تصمیمات مربوط به انتخاب تأمین کننده، دو موضوع از اهمیت ویژه برخوردار هستند. یکی اینکه چه معیارهایی باید استفاده شود و دیگری اینکه چه روشهایی برای مقایسه عرضه کنندگان باید به کار رود.
آنالیز این دو موضوع در انتخاب تأمین کننده، توجه بسیاری از دانشگاهیان و مدیران خرید را از دهه 1960 جلب کرده است. اولین تحقیق در این باره را دیکسون2 در 1962 انجام داد. وی 23 معیار برای ارزیابی تأمین کنندگان ارائه داد و آنها را برحسب اهمیت رتبهبندی کرد. از 1994، معیارهای جدیدی در مقالات مربوط به انتخاب تأمینکننده ارائه شدهاند که برخی از آنها توسعه معیارهای اولیه دیکسون هستند و برخی دیگر با توسعه فلسفه مدیریت به وجود آمدهاند.
برون سپاری یک رویکرد تجاری مهم شده است، زیرا از طریق همکاری با تأمین کنندگان جهت تأمین کالاها/ خدمات با بهره-وری و کارایی بیشتر، ممکن است یک مزیت رقابتی حاصل شود - مککارتی 3، . - 2004 در دامنه ارتباط درون سازمانی، رابطه بین سازمانهای خریدکننده و عرضهکنندگان آنها از توجه خاصی برخوردار بوده است. بسیاری از روابط خریدار- عرضهکننده امروزی بسیار فراتر از حالت دور سنتی، با درجات مختلف اتحاد کار میکنند. روابط نزدیکتر خریدار- عرضهکننده میتوانند راههای کارآمدی برای تضمین مواد با کیفیت خوب، اشاعه سریع تکنولوژیهای جدید، ورود به بازار جدید، غلبه بر محدودیتهای مالی، میانبر زدن الزامات دولت، و یادگیری سریع از شرکتهای پیشرو در یک زمینه خاص باشد - الموتی4، . - 2010
با اتحادهای استراتژیک، از قراردادهای غیرمعمول گرفته تا خلق یک سرمایه جدید، بسیاری از شرکتها، پیوندهایی را با تأمین - کنندگان بوجود میآورند که در جایی بین این دو حد نهائی قرار دارد - استیوارت 5، . - 2009 شرکتها روابط بلندمدت دو سویه سودمند با بهترین تأمین کنندگان کلیدیشان برقرار میکنند بطوریکه تأمین کنندگان بیشتر تمایل به سرمایهگذاری در مهارتها یا تکنولوژیهای مختص شرکت شریک دارند - مککاچون6، . - 2012
در دو دهه گذشته شاهد موجی در تشکیل یک رابطه بلندمدتتر بودهایم که همکاری میان تأمین کنندگان و مشتریان را پرورش میدهد. اما بسیاری از مدیران مشخص کردن این امر را مشکل میدانند که کدام تأمین کننده را باید هدف روابط طولانیمدت قرار دهند. شاید انتخاب تأمین کننده برای شرکت، مهمترین گام در ایجاد یک اتحاد موفق باشد، هرچند شرکت برای حفظ مزیت رقابتی خود باید از کسب و کارهای اصلی خود محافظت نماید.
حتی شرکت باید خواهان ورود به روابط خریدار- عرضهکننده در فعالیتهای جنبی باشد تا گستره وسیعتری برای آموزش سازمانی بدست آید و اطلاعاتی که زیاد محرمانه نیستند به اشتراک گذاشته شوند، بنابراین انتخاب شریک یک جزء جدایی ناپذیر از موفقیت رابطه است، و تحقیقات برای یافتن عوامل حیاتی موفقیت و معیار انتخاب شریک انجام شدهاند - الموتی، . - 2010 به عبارت دیگر، انتخاب یک تأمین کننده مناسب، عامل مؤثر مهمی بر رابطه نهائی خریدار- عرضهکننده میباشد. اگر این فرایند به درستی انجام شود، یک رابطه با کیفیت بالاتر و بادوامتر، دستیافتنیتر است.
فاکتوری که ما را به سمت فرجام بحث راهنمایی می کند و شاید مهمترین بخش مدیریت زنجیره تامین به خاطر ساخت و فرم آن باشد، مدیریت روابط در زنجیره تامین است. مدیریت روابط، تاثیر شگرفی بر همه زمینههای زنجیره تامین و همچنین سطح عملکرد آن دارد. در بسیاری از موارد، سیستم های اطلاعاتی و تکنولوژی مورد نیاز برای فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین به سهولت در دسترس بوده و می توانند دریک دوره زمانی نسبتا کوتاه تکمیل و به کار گمارده شوند.
اما بسیاری از شکستهای آغازین در زنجیره تامین ، معلول انتقال ضعیف انتظارات و توقعات و نتیجه رفتارهایی است که بین طرفین درگیر در زنجیره به وقوع می پیوندد - سپهوند، . - 1393 علاوه بر این، مهمترین فاکتور برای مدیریت موفق زنجیره تامین ، ارتباط مطمئن میان شرکا در زنجیره است، به گونه ای که شرکا اعتماد متقابل به قابلیتها و عملیات یکدیگر داشته باشند. کوتاه سخن این که درتوسعه هر زنجیره تامین یکپارچه، توسعه اطمینان و اعتماد در میان شرکا و طرح قابلیت اطمینان برای آنها از عناصر بحرانی و مهم برای نیل به موفقیت است - حیدری، . - 1388
بنابراین در این تحقیق، برای ساخن یک مدل انتخاب تأمین کننده، از یک فرایند تحلیل سلسله مراتبی با منافع، فرصتها، هزینهها و ریسکها استفاده خواهد شد. بنابراین سوال اصلی در این تحقیق، شناسایی و اولویت بندی شاخص های بهترین تأمین کننده با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی با ارائه منافع، فرصتها، هزینهها و ریسکها در شهرک صنعتی گنبد کاووس چگونه است؟
قدسی پور و اوبرین - 2012 - ، یک سیستم پشتیبانی تصمیم را برای کاهش تعداد تأمین کنندگان - بر اساس استراتژی بهینه سازی پایگاه عرضه - ایجاد کردند. آنها از یک فرایند تحلیل سلسله مراتبی با برنامهریزی مختلط عدد صحیح استفاده کردند و محدودیت ظرفیت تأمین کنندگان و محدودیت های بودجه و کیفیت خریدار را در نظرگرفتند . آنها در تحقیق دیگری در 1998 یک مدل ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی و برنامهریزی خطی را برای کمک به مدیران در زمینه انتخاب تأمینکننده ارائه کردند که هم عوامل کمّی و هم عوامل کیفی را در فعالیت خرید به حساب میآورد.
