بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به منظور بررسی راهبردهایی لازم برای توانمند سازی کارکنان ستادی آموزش و پرورش استان اردبیل انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. دراین پژوهش ،تعداد 122 نفر از کارشناسان به عنوان نمونه و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه های محقق ساخته بدست آمد روایی این پرسشنامه از طریق بررسی متخصصان و پایایی این پرسشنامه با استفاده از آلفای کرانباخ 0/79 محاسبه گردید.
تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس انجام شد و برای بررسی فرضیه های از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که بین متغیرهای یادگیری سازمانی، ساختار سازمانی، سبک رهبری و مشارکتپذیری با توانمندسازی کارکنان رابطه معنا دارمثبتی وجود دارد واز بین متغییر های یادشده متغیر یادگیری سازمانی بیشترین تأثیر را بر توانمندسازی دارد.
مقدمه
دگرگونیهای سریع و پرشتاب دانش و معلومات بشری باعث شده است که همه چیز به شدت در حال تغییر و تحول شود. بطوریکه سازمان ها برای تطبیق خود وحفظ ساختارشان بصورت یک سیستم باز در تعامل می باشند و برای تداوم حیات، نیازمند پاسخگوئی به تغییرات محیطی هستند. از آنجا که منابع انسانی مهمترین عامل و محور سازمانها محسوب میشود، تجهیز و آمادهسازی منابع مزبور برای مواجهه با تغییرات، از اهمیت ویژهای برخوردار است و کلیه سازمانها با هر نوع ماموریتی باید بیشترین سرمایه، وقت و برنامه را به پرورش انسانها در ابعاد مختلف اختصاص دهند.
بسیاری از سازمانها راه حل این مسئله را اجرای برنامههای توانمندسازی کارکنان تشخیص داده و تلاش کردهاند زمینه لازم برای پرورش کارکنان توانمند را فراهم نمایند. چرا که سازمانها با داشتن کارکنان توانمند، متعهد، ماهر و باانگیزه بهتر خواهند توانست خود را با تغییرات وفق داده و رقابت کنند. توانمندسازی سالمترین روش سهیم نمودن دیگر کارکنان در قدرت است.
با این روش حس اعتماد، انرژی مضاعف، غرور، تعهد و خوداتکائی در افراد ایجاد میشود و حس مشارکتجویی در امور سازمانی افزایش یافته در نهایت بهبود عملکرد را به دنبال خواهد داشت - ایرانزاده،1388،ص. - 63 توانمندسازی، فرآیند قدرت بخشیدن به افراد است. در این فرآیند به کارکنان کمک میشود تا حس اعتماد به نفس خویش را بهبود بخشند و بر احساس ناتوانی و درماندگی خود چیره شوند.
تواناسازی در این معنی به بسیج انگیزههای درونی افراد میانجامد - ایرانژاد،1384، ص. - 38 تواناسازی، آزاد کردن نیروهای درونی افراد، برای کسب دستاوردهای شگفتانگیز و تکنیکی برای افزایش بهرهوری از راه بالا بردن تعهد کارکنان نسبت به سازمان و به عکس است - افروز،1387، ص . - 43 توانمندسازی، تشویق افراد به مشارکت بیشتر در اتخاذ تصمیمگیریهایی است که بر فعالیت آنها تأثیرگذار است.
از طریق فرآیند توانمندسازی میتوان به کارکنان فرصت داد تا ایدههای خوبی آفریده و به آن جامه عمل بپوشانند - همان منبع، ص . - 57 توانمندسازی، مشارکت کارکنان در چهار عنصر سازمانی: اطلاعات، پاداش، قدرت تصمیم گیری و دانش است - پاکنژاد،1391، صص . - 47-48 توانمندسازی کارکنان یکی از تکنیکهای مؤثر برای افزایش بهرهوری کارکنان و استفاده بهینه از ظرفیت و تواناییهای فردی و گروهی آنها در راستای اهداف سازمانی است.
هدف از توانمندسازی منابع انسانی تسهیل دستیابی به اهداف سازمانی میباشد - محمدی،1380، صص . - 211-232 توانمندسازی کارکنان نقش مهمی در اثربخشی و کارایی سازمان دارد - سلاجقه،1391، صص . - 65-67 توانمندسازی را بایستی در سازمان به عنوان یک فرآیند که شامل مراحل مشخص و قابل سنجش میباشد، در نظر گرفت. توانمندسازی کارکنان را میتوان بهصورت زیر مطرح نمود:
-1 مرحله تسلط: اشاره به اشراف و اقتدار مدیریت نسبت به نیروی انسانی تحت نظارت دارد.
-2 مرحله مشورت : اشاره به اهمیت مشاوره با کارکنان بهویژه در مراحل بحرانی و در امور مهم از کارکنان در تصمیمگیریها دارد.
-3 مرحله مشارکت : اشاره به اخذ تصمیمگیریها به صورت اشتراکی میان مدیریت و کارکنان دارد.
-4 مرحله تفویض اختیار : در این مرحله به افراد اختیار داده میشود که تصمیم بگیرند و اجرا نمایند - امیرکبیری،1385،ص. - 47 در خصوص توانمندسازی کارکنان پژوهشهای فراوانی صورت گرفته است که نتایج برخی از آنها بطور مختصر در زیر آورده می شود: رابینز - - 2002 برای توانمندسازی کارکنان عوامل و فاکتورهای متعددی را مطرح نموده است که از آن جمله میتوان به عوامل روان-شناختی - ویژگیهای شخصیتی کارکنان - و ویژگیهای محیطی - شرایط سازمانی و اجتماعی - اشاره نمود .
جزینی - - 1385 در پژوهشی جهت بررسی عوامل مؤثر بر توانمندسازی افسران ستادی ناجا به این نتیجه رسیده است که آموزش و سبک رهبری در مقوله توانمندسازی نیروهای پلیس، موجب ارتقا و رشد سطح توانمندی کارکنان میگردد . پورکیانی و پیرمرادی - - 1387 در پژوهشی که به منظور شناسایی عوامل تأثیرگذار در توانمندسازی کارکنان انجام دادهاند، از سازمانهای توانمندکننده یاد نموده و ساختار سازمانی را مؤثر در ایجاد توانمندی کارکنانی بر میشمارند .
والاییشریف - - 1384 معتقد است که شرکت دادن کارکنان در همه امور بهویژه در تصمیمگیری نهایی و سرنوشتساز، علاوه بر افزایش احساس تعهد و مسئولیت در کارکنان، سطح توانمندسازی آنها راافزایش میدهد. والاس و استورم - - 2002 با ارایه مدلی که در این پژوهش نیز به عنوان اساس کار انتخاب شده است سعی نمودهاند که عناصر تأثیرگذار و سهیم را در توانمندسازی کارکنان مشخص سازند. به زعم والاس و استورم در توانمندسازی کارکنان چهار عامل یادگیری سازمانی، ساختار سازمانی، سبک رهبری و مشارکتپذیری نقش دارند. با توجه به آنچه گفته شد پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر توانمندسازی کارکنان انجام می گردد در راستای تحقق این هدف، فرضیه پژوهش به شرح زیر ارائه می شود:
-1 بین یادگیری سازمانی و توانمندسازی کارکنان آموزش و پرورش رابطه معناداروجود دارد.
-2 بین ساختار سازمانی وتوانمند سازی آموزش و پرورش رابطه معناداروجود دارد.
-3 بین سبک رهبری وتوانمند سازی آموزش و پرورش رابطه معناداروجود دارد. -4 بین مشارکتپذیری وتوانمند سازی آموزش و پرورش رابطه معناداروجود دارد.
روش شناسی تحقیق
این پژوهش از نوع همبستگی است که برای تعیین ضریب همبستگی از آزمونهای همبستگی استفاده شده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی میباشد. نمونه آماری با استفاده از جدول مورگان به تعداد 122 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین کارشناسان اداره آموزش و پرورش شهر اردبیل انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه های محقق ساخته توانمندسازی منابع انسانی و عوامل موثر در توانمندسازی استفاده گردید. پرسشنامه توانمندسازی منابع انسانی بر اساس بررسی پیشینه تنظیم گردید و همچنین پرسشنامه عوامل موثر دارای با توجه به بررسی پیشینه پژوهش با چهارمولفه بشرح ذیل تنظیم گردید:
-1 یادگیری سازمانی .
-2 ساختار سازمانی .
-3 سبک رهبری .
-4 مشارکتپذیری .
برای تعیین روایی پرسشنامه توانمند سازی کارکنان و عوامل موثر توانمندسازی منابع انسانی از روش اعتبار محتوایی و از نظر متخصصان استفاده شده است برای بررسی پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که به ترتیب پرسشنامه اول % 90 و پرسشنامه دوم 0/79 محاسبه شد.
یافته های پژوهش
به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از روش آمار توصیفی و استنباطی - آزمونهای همبستگی پیرسون و آزمون رتبهبندی فریدمن - استفاده شده است. دادهها پس از ورود به رایانه از طریق نرمافزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
