بخشی از مقاله
چکیده
عدم وجود قطعیت در محیط های صنعتی، باعث افزایش پیچیدگی اجرا و مدیریت پروژه ها در سازمان ها شده است، موضوعی که ضرورت استفاده از مدیریت ریسک در پروژه ها را نشان می دهد. با توجه به تقاضای روز افزون انرژی برق و اهمیتی که صنعت برق در زندگی انسان ها دارد شناسایی و اولویت بندی ریسک ها و خطراتی که ممکن است این صنعت را تهدید کند بسیار مهم است.
هدف از این مقاله شناسایی و رتبه بندی ریسک ها در پروژه نیروگاه بادی است. برای این منظور، ابتدا با بررسی پروژه های های مشابه ریسک های آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سپس ویژگی ها و شرایط سازمان مورد نظر از طریق مصاحبه و پرسشنامه و استفاده از روش FMEA ریسک ها شناسایی و تجزیه و تحلیل شدند.
-2 مقدمه
وجود حجم بالای سرمایه گذاری در صنعت برق چه از نظر سخت افزاری و تجهیزات فیزیکی و چه از نظر نرم افزاری و نیروی انسانی شاغل ایجاب می کند که به مقوله شناسایی و ارزیابی ریسک ها توجه خاصی شود. صنعت برق زیربنای دیگر صنایع بوده و رشد این صنعت در رشد و توسعه سایر صنایع موثر است. از این رو هر گونه افزایش یا کاهش ریسک ها در این صنعت بطور غیرمستقیم برروی کارکرد سایر صنایع می تواند تاثیرگذار باشد.
آگاهی از آخرین پیشرفت ها در تکنولوژی تولید، انتقال و توزیع برق بی شک به کارشناسان صنعت برق کشور در انتخاب سیستم جدید و مناسب و اتخاذ روشهای مطلوب برای بهره برداری و نگهداری تجهیزات موجود کمک موثری خواهد کرد. در سالهای اخیر با توجه به سخت تر شدن قوانین و دستورالعملهای زیست محیطی و همچنین مشکلات یافتن محل مناسب و شرایط بد اقتصادی، امکان سرمایه گذاری برای نیروگاههای جدید به آسانی مقدور نبوده و در بسیاری از موارد عملاً هم غیرممکن شده است.
از تاثیرات بسیار مهم ریسک ها بر روند اجرایی پروژه ها، میتوان به تخطی در هزینه برآورد شده، تکمیل نشدن پروژه در تاریخ مورد نظر و افت کیفیت و بهرهوری اشاره کرد. با توجه به حجم سرمایه گذاری مورد نیاز، دست نیافتن به اهداف زمانی و هزینهای و کیفیتی در پروژه های صنعت برق می تواند موجب زیان های بزرگ مالی در سطح کشور شود. این موضوع نشان دهنده اهمیت شناسایی و مدیریت ریسک در این صنعت است
مدیریت ریسک یکی از ارکان مدیریت پروژه است. در زمینه مدیریت ریسک در حوزه های مختلف با روش های گوناگون تحقیقاتی انجام شده است. با بهره گیری از مدل های موجود، انواع فرایندها همراه ساختار و جزییات اجرای آنها طراحی و اعتبار سنجی شده اند
در حوزه برق باغشینی و همکاران مدیریت ریسک به روش سه بعدی بر پایه سه مشخصه احتمال وقوع پیامد ناشی از خطر، پیامد ناشی از خطر و میزان مواجهه با خطر در شرکت توزیع برق استان خراسان شمالی ارزیابی کردند. نتایج نشان داد در حوزه فوق توزیع ریسک هایی مانند رفع خاموشی از شبکه های هوایی فشار ضعیف و انشعاب مشترکین، تردد داخل شهری و وصول مطالبات از مشترکین از فعالیت های با درجه ریسک است.[3] لیو و همکاران مدیریت ریسک را در قالب مدل ریاضی برای بازار رقابتی برق به کار بردند.
ویک و همکاران فرایند مدیریت ریسک را برای شرکت برق در آفریقای جنوبی برای مدیریت ریسک مرتبط با پروژه های آن مستند کردند
ژه و همکاران بر اهمیت و فرایند استاندارد کردن مهندسی ریسک مالیبرای موسسات برق تاکید و ریسک هایی را که از نظر رخ دادن محتمل ترند تعریف کردند.[5] جمالی و همکاران شناسایی ریسک ها را در نیروگاه انجام دادند. در پژوهش آنها ریسک ها را از دو منظر سرمایه پذیر و سرمایه گذار تعییین و اولویت بندی و شدت آنها ارزیابی شدند.
ذگردی و همکاران برای کاهش ریسک در گروه های نیروگاهی براساس رویکرد بهینه سازی چند هدفه و فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی مدلی را ارائه کردند که هدف آن حداقلسازی زیان کل مورد انتظار بود.
در حوزه پروژههای ساخت و ساز زاید و همکاران ارزیابی ریسک را جهت پروژه های بزرگراه چین با استفاده از رویکرد تحلیل سلسله مراتبی به کار بردند. ایشان در تحقیق خود ساختار سلسله مراتب ریسک ها را نیز ارائه کردند.
در تحقیق دیگر لموس و همکاران مدیریت ریسک را در حوزه سازه ای در لیسبون پرتغال انجام دادند. ریسک ها به صورت اجتماعی، قانونی، اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی و تکنولوژیکی در نظر گرفته شدند.[9] زنگ و همکاران تصمیم گیری فازی رابرای ارزیابی ریسک پروژه ساخت شامل عوامل انسانی، عوامل مکانی، مواد و تجهیزات در نظر گرفتند.
وانگ و همکاران نیز رویکرد تصمیم گیری گروهی فازی را برای ارزیابی ریسک پل به کار بردند. همچنین آن و همکاران رویکرد فازی-منطقی را برای مدل سازی ریسک در فرایند ساختمان استفاده کردند. در زمینه انرژی و صنایع نفت جعفرنژاد و همکاران ریسک های ممکن در پروژه حفاری چاه نفت را شناسایی کردند و سپس با رویکرد فازی به سنجش و رتبه بندی ریسک ها پرداختند.
جباری و همکاران نیز مدیریت ریسک خطوط لوله ارتباطی پترو شیمی را ارزیابی کردند. وانگ و همکاران پروژه های قرار دادی مدیریت انرژی را هدف مطالعه قرار دادند و ریسکهای پروژه ها را تحلیل کردند و رویکرد تحلیل سلسله مراتبی ومجموعه های فازی را برای رازیابی ریسک ها پیشنهاد دادند.
آون و همکاران و بانرمن به ترتیب مدیریت ریسک را در صنعت نفت و گاز و در پروژه های نرم افزاری به کار گرفتند. مجنهدی و همکاران در تحقیق خود با به کارگیری تکنیک تصمیم گیری گروهی چند مشخصه به تعیین و ارزیابی ریسک پرداختند. همچنین یوسفس و همکاران از رویکرد تصمیم گیری چند هدفه برای ارزیابی ریسک پروژه های احداث سد خاکی استفاده کردند. نتایج این تحقیقات ریسک های داخل کشور را در این حوزه اولویت بندی کرد.
کهیانی در سال 2003 در مورد راهبردهای مختلف مدیریت ریسک با روش تحلیل سلسله مراتبی مقالهای منتشر کرد و از طریق انتخاب معیارهای سطوح ریسک، هزینه و اثربخشی راهبرد مدیریت ریسک سیاست ها و منابع دو نیروگاه حرارتی و آبی را ارزیابی کرد، سپس تجزیه و تحلیل ریسک در دو نیروگاه را به انجام رسانید و در نهایت نیروگاه حرارتی سطوح ریسک بالاتری را به خود اختصاص داده و راهبرد مناسب برای مدیریت هریک از نیروگاه ها با استفاده از روش AHP انتخاب شد
بررسی سابقه استفاده از روش های تحلیل سسله مراتبی و تجزیه و تحلیل عوامل شکست نشان می دهد که این روشها به تنهایی و توام با وش های دیگر کاربرد فراوانی برای انجام مطالعات ارزیابی ریسک در محدوده بنادر و سایر بخش ها می باشند.
سعیدا و همکاران - 1388 - ، از روش تجزیه و تحلیل عوامل شکست به مظور تحلیل ریسک حوادث در کارخانه تولید سرامیک استفاده نمودند. به این منظور ابتدا مشاغل قسمت های مختلف کارخانه از نظر نوع خطرات معمول مرتط با هر شغل مورد بررسی قرار گرفته، جداول FMEA با توجه به مشاهدات و بررسی حوادث قبلی، مصاحبه با کارگران و شناسایی فعالیت ها و خطرات، تکمیل گرید و در نهایت عدد ریسک برای هریک از شغل ها محاسبه شده است.
باکرینی و آچر به توصیف یک روش شناسی با استفاده از فرایند درجهبندی ریسک پروژه برای رتبه بندی ریسک پروژه های مرتبط با دپارتمان خدمات قرارداد. در تحقیق دیگری که توسط باکرینی و همکاران انجام شد، آنها 27 ریسک در پروژه های فناوری اطلاعات را به وسیله مصاحبه های دقیق با متخصصان فناوری اطلاعات از شرکت های پیشرو در استرالیای غربی و نیز مرور ادبیات معین کردند.
