بخشی از مقاله
چکیده
فناوری های جدید از جمله فناوری نانو به عنوان یک موج فناوری جدید از پتانسیل فراوانی برای متحول نمودن صنایع مختلف از جمله بخش کشاورزی و غذایی برخوردار است. با توجه به پتانسیل های بی شمار فناوری نانو برای متحول نمودن صنایع غذایی ، شناخت زمینه های بکارگیری فناوری نانو و تلاش در جهت تجاری سازی آن به عنوان یک فناوری انقلابی در این بخش امری اجتناب ناپذیر محسوب می گردد و نیازمند توجه جدی می باشد. تجاری سازی به عنوان یک عامل حیاتی مطرح شده است. عدم توانایی لازم برای تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی و عرضه آنها به بازار یکی از نقاط ضعف عمده کشورهای در حال توسعه می باشد. در حال حاضر عوامل بیشماری در عدم موفقیت فرایند تجاری سازی در حوزه نانو غذا می باشد که در این تحقیق به طور خاص به شناسایی عوامل سازمانی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته پرداخته شده و با استفاده از رگرسیون خطی چند گانه عوامل شناسایی شده تجزیه و تحلیل گردیده است.
کلمات کلیدی: فناوری نانو- تجاری سازی- نانو غذا- عوامل سازمانی
-1 مقدمه
طبق گزارش سازمان ملل متحد حدود 900 میلیون نفر از جمعیت جهان دچار فقر غذایی هستند و شمار افراد قرار گرفته در زیر فقر روز به روز در حال افزایش می باشد. جدیدترین پیش بینی ها حاکی از آن است که این آمار تا سال 2020 میلادی به رقمی بر یک میلیارد نفر خواهد رسید. در چندین سال اخیر فناوری نانو1 رویکرد جدیدی بوده که تمام کشورهای جهان را به این سو سوق داده است و تبدیل به انقلاب صنعتی جدید گردیده است و حوزه های کاربردی وسیعی را در صنایع غذایی به خود اختصاص داده است. به طور خلاصه می توان حوزه های فناوری نانو در صنایع غذایی را به دسته های نگهداری غذا-2 پردازش غذا3 بسته بندی و سلامت - تشخیص عوامل مضر و حوزه تولید تقسیم بندی کرد - ماهنامه نانو - 1391 امروزه بیش از 400 شرکت در سراسر جهان در زمینه تحقیق و توسعه فناوری نانو در بخش نانو غذا فعال می باشند - . - Nano Report 2006 -
تجاری سازی و ایجاد کسب و کار از طریق فناوری نانو به عنوان یک هدف و آرمان مورد توجه کشورها و شرکت های مختلف دنیا قرار گرفته است. فناوری نانو در برگیرنده فرصت های کسب و کاری ویژه برای تک تک شرکت ها مزایای اجتماعی بزرگ در سطح جهان است برای اینکه این مزایا آشکار شوند لازم است تا محصولات و فرایندهایی که بوسیله فناوری نانو ارائه می شوند به بازار عرضه شوند که این امر مستلزم فرایند تجاری سازی می باشد - - Crawley 2007 تجاری سازی فناوری های جدید و نوپا از جمله فناوری نانو از حساسیت و ظرافت خاصی برخوردار می باشد که بدون شناسای عوامل موثر در سر تجاری سازی و موانع موجود در به بازار رسانیدن فناوری نانو نمی توان راهبردی مناسبی برای انتقال آن به بازار تدوین نمود که در حال حاضر نیز این موضوع یکی از نقاط ضعف کشورمان می باشد .
لذا شناسایی عوامل موثر در تجاری سازی و وجود سیاست های مناسب برای تجاری سازی فناوری نانو از ضروریات ملی محسوب می شود..توجه به موضوع تجاری سازی ایده ها و نتایج تحقیق امری ضروری و اجتناب ناپذیر است که می بایست در کنار تصمیمات منطقی و تبیین راهکارهای مناسب با شرایط مراکز تحقیقات ای کشور مورد توجه مدیران ذیربط قرار گیرد - رضائی - 1389 شاه کلید دنیای امروز خلق ارزش است راهکار ورود به دنیای کسب و کار امروزی فناوری است و شاه کلید فناوری تجاری سازی4 و ارزش افزوده ناشی از آن می باشد - ناصری - 1385 با توجه پیشرفت سریع بسیاری از فن آوری ها در بعد آزمایشگاهی، تجاری سازی آنها از جمله موانع گسترش این فن آوری ها بوده است .
برای تجاری شدن یک طرح، عوامل مختلفی از جمله علمی، فناوری، حقوقی، مالی و اقتصادی درگیر هستند که تنها با یک مدیریت متمرکز و شبکه سازی می توان این عوامل را به درستی با هم آمیخته کرد. در حال حاضر چالش هایی فراوانی فراروی تجاری سازی محصولات نانویی در کشور وجود دارد. تجاری سازی فناوری های جدید و نوپا از جمله فناوری نانو از حساسیت و ظرافت خاصی برخوردار می باشد که بدون شناسای عوامل موثر در سر تجاری سازی و موانع موجود در به بازار رسانیدن فناوری نانو نمی توان راهبردی مناسبی برای انتقال آن به بازار تدوین نمود که در حال حاضر نیز این موضوع یکی از نقاط ضعف کشورمان می باشد .
لذا شناسایی عوامل موثر در تجاری سازی و وجود سیاست های مناسب برای تجاری سازی فناوری نانو از ضروریات ملی محسوب می شود..توجه به موضوع تجاری سازی ایده ها و نتایج تحقیق امری ضروری و اجتناب ناپذیر است که می بایست در کنار تصمیمات منطقی و تبیین راهکارهای مناسب با شرایط مراکز تحقیقات ای کشور مورد توجه مدیران ذیربط قرار گیرد - رضائی - 1389 علی رغم پیشرفت سریع فناوری نانو در اکثر صنایع بخصوص در صنایع غذایی در بعد آزمایشگاهی تجاری سازی آنها از جمله موانع گسترش این فناوری می باشد.
-2 ادبیات تحقیق
فناوری نانو به تکنیک طراحی، توصیف، تولید و کاربرد ساختار، ابزار و سیستم ها در مقیاس نانو اطلاق می شود. این فناوری با کنترل ابعاد و ساختار ماده در دامنه 1 تا 100 نانومتر ویژگی های جدید و بی نظیری را به ماده می دهد - - Weiss et al 2006فناوری نانو قابلیت ایجاد تغییرات اساسی در سیستم غذایی جهانی را دارا می باشد. سیستم های ایمنی غذا و کشاورزی جدید، روش های مداوا نمودن بیماری ها، ابزاری برای زیست شناسی سلولی و مولکولی، سنسورهایی برای پیدا نمودن مواد بیماری زا، آفت کش ها، مواد بسته بندی، حفاظت محیطی، آموزش همگانی و نیروی کار آینده مثال هایی از تأثیر مهم و با اهمیت فناوری نانو می باشد که می تواند بر علم و مهندسی در سیستم های غذا و کشاورزی داشته باشد - - Bouwmeester et al 2009
با توجه به گفته های گاربر - 2007 - ، یک غذا زمانی نانوغذا نامیده می شود که نانوذره ها، تکنیک ها و ابزارهای نانو تکنولوژی در طول کشت، تولید، فرآوری، یا بسته بندی غذا بکار برده شوند. همچنین اسکرینیس - 2010 - بیان می کند که نانو غذا می تواند پس از ریز کردن غذاها، بذرها، آفت کش های شیمیایی و بسته بندی مواد غذایی و استفاده در سطح میکرو ابعاد از طریق نانوتکنولوژی ناشی شود. - - Weiss et al 2006 تجاری سازی تحقیق فرایندی است که از تمام فرصت های ممکن استفاده می کند تا کسانی که در نوآوری های فناورانه سرمایه گذاری می کنند، بتوانند فواید ایجاد شده در توسط نوآوریشان را به دست آورند - رادفر و همکاران - 1388تجاری سازی تکنولوژی های جدید یا فرایند معرفی تکنولوژی های جدید به بازار یک وجه خاص برای کسب توجه بسیار می باشد.
حق ثبت اختراع و سرمایه گذاری مالی اجزای لازم برای تجاری سازی مؤثر نوآوری می باشند. - Boulay et al, 2008 - تجاری سازی مستلزم مراحلی متوالی برای دستیابی به بازار ورودی از تکنولوژی ها، فرایند ها و محصولات می باشد. Jolly, 1997 یک فرآیند تجاری سازی 5 مرحله ای بیان کرده است. اکتشاف تکنولوژی با مرحله تصور شروع می شود. این مرحله در اصل به تحقیقات پایه ای مرتبط با مفهوم جدید بر می گردد. مرحله دوم معرفی شده توسط Jolly مرحله ظهور می باشد که بازار عمومی کاربردها و مفاهیم تکنولوژی بررسی می شوند. در مرحله اثبات تکنولوژی به محصول با کاربرد بازار از طریق معانی مختلف مثل نمونه اولیه تبدیل می شود. مرحله پیشبرد شروع ورود به بازار و توسعه می باشد. در نهایت، مرحله نگهداری و تثبیت محصول در بازار برای مدت طولانی می باشد. - Boulay et al, 2008 -
1-2 موانع تجاری سازی نانو فناوری
در کتابچه بین المللی قانونگذاری در نانو فناوری، مسایل قانونی، به عنوان یکی از مسایل مهم در موفقیت و تجاری سازی نانو فناوری مطرح شده است. در این راستا قانون گذاری باید با چالش های متعددی مانند عدم قطعیت ها در توسعه و تجاری سازی نانو مواد، مسایل سمیت مواد و همراهی با جهت و سرعت تغییرات مواجه شوند. با توجه به سرعت تغییرات این فناوری ، قانون گذاران باید دانش خود را گسترش دهند تا بتواننداین فناوری چند بخش را پاسخگو بوده و قوانین منعطف برای محیط فناورانه متغیر داشته باشند. این فناوری بر اساس ماهیت خود، همواره ریسک های بالایی را برای محققان و عوامل تجاری سازی به دنبال دارد. برای توسعه نانو فناوری و حل مسایل قانونی و کاهش ریسک فعالیت ها ، نیاز به همکاری نزدیک بین المللی میان محققان و عاملان این فناوری داریم تا بتوان مسایل موجود را برطرف کرده و تحقیق و توسعه و تجاری سازی نانو فناوری را بهتر پیش برد. لذا همکاری در بخش های سیاست گذاری، تا
