بخشی از مقاله
چکیده :
این پژوهش به نقش پشت بام در شکل گیري خانه هاي بافت قدیم بوشهر اشاره دارد، و به مقایسه نحوه کاربرد و استفاده آنها با جهان امروزي پرداخته می شود امروزه ، بام هاي سبز، در بیشتر شهرهاي پیشرفته و پرجمعیت دنیا که به علت افزایش ساخت و ساز و کاهش سطح زمین با کمبود فضا مواجه می شوند، جایگزین فضاي سبز شهري شده اند. اما این فناوري سبز که سرانه فضاي سبز آن از حد متوسط نیز پایین تر است به علت ناآگاهی و شناخت نداشتن مردم و بی توجهی مسئولان همچنان ناشناخته و مهجور مانده است. پرداختن به این فناوري می تواند از بزرگترین تحولات مثبت زیست محیطی در شهرها محسوب شود.
واژه هاي کلیدي : معماري معاصر بافت قدیم ، مسکن سنتی، بام سبز ، رخ بام ، باغ بام، بوشهر
مقدمه :
شناخت هر پدیده به میزان شناخت فرآیند تاریخی آن پدیده بستگی دارد .نحوه شکل گیرى پدیده و عناصر مؤثر در آن را باید کشف نمود وسپس طی زمان مورد بررسی و تحلیل قرارداد .آنچه در این فرآیند مهم است درك درست از شرایط عام و شرایط خاصی است که بر تحول پدیده و سیالیت آن مؤثر است. در بافت قدیم بوشهر، دو روش طراحی ارگانیک وخردگرا وجود دارد .این دو روش با هم در آمیخته و در توافق و هماهنگی با یکدیگر مفهوم جدیدى از برنامه ریزى و طراحی فضایی را در بافت بوشهر به وجود آورده است. هدف از انجام این پژوهش کاربرد بهینه ، فضاي باز و خالی پشت بام خانه ها در تامین الگوي بهنجار جامعه در جهت کمک به زیباسازي ساختمان هاي مسکونی و غیر مسکونی می باشد.
آیا پشت بام ها می توانند به عنوان مراکز تفریحی و گردشی ، تحقیقاتی ، در شهرهاي برزگ که با افزایش بهاي زمین وکمبود فضاي باز وسبز ، به خصوص در مناطق پرتراکم روبرو است ، تبدیل شوند؟ فرض در این مبحث این است که با استفاده از فضاي بام که ابعاد اجتماعی و اقتصادي بارزي دارد ، در باغبانی ، زراعت و کاربردهاي متنوع دیگر با توجه به نایاب بودن فضاي باز شهري راه حل مناسبی را براي دستیابی به استفاده از سبزیجات و سیفی جات ارگانیک سالم و علاوه بربعد سلامت و روان آن که براي جسم و روح مفید بوده و فرد را از استرس و مشکلات روزمره به دور می کند ، صرفه جویی در هزینه به خصوص براي اقشار کم درآمد جامعه و صرفه جویی در وقت و جایگزین شدن رابطه کمرنگ شده شهروندان با طبیعت را به بهمراه دارد.
روش پژوهش :
این پژوهش از نوع کاربردي است ،به این دلیل که در حوزه طراحی معماري در دوره معاصر نیز می تواند به کار گرفته شود.با استفاده از روش کیفی و توصیفی _ تحلیلی کلیه مستندات مربوط به این پژوهش بررسی شده است.پژوهش کیفی مبتنی بر روند توصیفی صورت گرفته و با استفاده از اینترنت و منابع کتاب هاي مختلف در این حوزه و به کاربردن نکته هاي مهم از مصاحبه با ساکنین شهر بوشهر در ارتباط با تفاوت استفاده از فضاي باز و پشت بام در گذشته و مقایسه آن با اکنون انجام شده است.
ساختار بافت قدیم بوشهر :
ساختار کالبدي بافت قدیم بوشهر طی زمان و با گسترش شهر شکل گرفته است. فضاها و عناصر شهري هرکدام درجاي مناسب خویش استقرار یافته است.بافت قدیم به بلوك هاى نامنظم چند خانه اى که با کوچه هاى باریک از یکدیگر جدا شده، تقسیم می گردد .این کوچه ها باریک وپر سایه هستند.جهت گیرى اتاق ها با دو طرف پنجره به سمت باد و تأکید بر جریان هوا در داخل آنها باعث شده زندگی به طبقات بالاى همکف انتقال یافته و نماى این طبقات مملو از پنجره هاى هماهنگی باشد که جهت گیرى آن ها گاه به نظر مغشوش می آید .این در حالی است که طبقه همکف به ندرت واجد پنجره است. اقلیم گرم و مرطوب بوشهر باعث شده بافت قدیم به صورت فشرده وپیوسته شکل بگیرد و در ساختمان سازى و ایجاد شهر، شرایط اقلیمی در نظر گرفته شود .وجود نسیم خنک دریا و ضرورت استفاده از آن وخالی بودن دور تا دور بناها تا حد امکان، به منظور گردش باد در دور تادور ساختمان، عوامل مؤثر در تقسیم بافت قدیم بوشهر به کوچک ترین بلوك هاي ممکن هستند - رنجبر، - 29:1389
.سازماندهی فضایی خانه ها در بافت قدیم بوشهر به صورت سازماندهی مرکزى است .وجود فضاى باز مرکزى در بناهاى این دو مکان جهت استفاده از نور طبیعی و تهویه فضاهاى داخلی است. محصور بودن فضاى باز داخلی - - حیاط - - با دیوار هاي بلند داخلی باعث ایجاد سایه شده واز شدت گرما در تابستان می کاهد. معمارى بافت به لحاظ دارا بودن فضاى باز مرکزى حیاط درونگراست ولی با توجه به بازشوهاى متعدد بیرونی که این بناها را با فضاهاى شهرى مرتبط می کند، معمارى این مناطق را می توان یک نوع معمارى دوآلیستی نامید که هم درونگرا و هم برونگراست .با توجه به فرهنگ حاکم در این مناطق تدابیرى معمارانه براى ورود به خانه ها و حفظ محرمیت نیز اندیشه شده است. - کریمی، - 7:1389
