بخشی از مقاله
چکیده
در جهان امروز حمل و نقل مقوله ای است که تمام مردم بنحوی با آن در ارتباط مستقیم هستند و به موازات رشد و توسعه شهرها نیاز به خدمات و تسهی ت همگانی نیز افزایش یافته است و این امر به نوبه خود، ابعاد جدیدی به مسایل عمومی کلان شهرها به ویژه مسئله حمل و نقل آن خواهد داد.
اثرات نامطلوب مسئله بر فعالیت های اجتماعی و اقتصادی منطقه نیازی به روشنگری ندارد و این خود لزوم آینده نگری و برنامه ریزی صحیح را به منظور تدارک به موقع ظرفیت مناسب و کافی برای شبکه حمل و نقل شهری مورد تاکید قرار می دهد در این تحقیق از روش ISM برای سطحبندی عوامل و از ماتریس MICMAC ، جهت تجزیه و تحلیل قدرت نفوذ و میزان وابستگی عوامل پرداخته شد.
نتایج حاکی از آنست که عامل ایجاد زیرساختهای مخابراتی مورد نیاز ، عامل ایجاد مستندات مناسب در مورد نرم افزارهای موجود و رشد متناسب صنعت نرم افزار در کشور و در نهایت عامل آموزش نیروی انسانی متخصصی و هماهنگ با ایجاد مرکز آموزشی برای آموزش پرسنل درگیر در ITS درسطوح مختلف خدماتی و توزیع مناسب نیروی کارشناسی و متخصص در سطح کشور تاثیرپذیرترین عوامل هستند.
همچنین عوامل شناسایی متولیان اصلی و سازمانها و ارگانهای مرتبط، تعیین مسئولیتها و شرح وظایف آنها، مطالعه توسعه فناوری اط عات در صنعت حمل و نقل در کشورهای پیشرفته و الگوبرداری از تجربیات جهانی و تهیه و مستند سازی طرح و برنامه و انجام اقدامات آزمایشی در مورد استقرار ITS و شناخت محیط تاثیرگذارترین عوامل هستند
مقدمه
از اساسی ترین زیرساخت های لازم برای توسعه صنایع و افزایش سطح رفاه اجتماعی هر کشور وجود حمل و نقل روان و ایمن در آن کشور می باشد. امروزه مشکلات مربوط به حمل و نقل از قبیل: تراکم، تصادفات، آلودگیهای زیست محیطی و ... باعث شده تا تامین حمل و نقل ایمن و کارا یکی از مهمترین مسایل پیش روی اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه باشد. افزایش سطح زندگی مردم، افزایش ارزش زمان و مشکلات موجود در خصوص تامین زیرساختهای حمل و نقل از قبیل گرانی زمین، زمان بر بودن اجرای پروژه های راه سازی و در کنار آن افزایش تعداد تلفات جاده ای، مدیران کشورها را بر آن داشته است تا با نیم نگاهی به پیشرفتهای حاصل در تکنولوژی به دنبال راه حلی برای غلبه بر مشکلات حمل و نقل بوده و با روشی غیر از روشهای سنتی گذشته به دنیال حل این مشکلات باشند.
-2 مسایل و مشکلات حمل و نقل از قبیل آلودگی های زیست محیطی، کاهش منابع انرژی، افزایش خسارت های مادی و معنوی ناشی از تصادفات، مشکلات نظارت و مدیریت در حمل و نقل برونشهری، افزایش زمانهای تلف شده و روند رشد سریع تقاضای حمل و نقل به ویژ در ساعات اوج به یک مشکل جدی تبدیل شده است. افزایش تسهیلات حمل و نقل به دلیل نیاز به سرمایه گذاری کلان و زمان زیاد جهت اجرا همواره با محدودیتهای گسترده ای روبرو است. بنابراین به منظور غلبه بر مشکلات فوق و با توجه به اینکه حل محدودیتهای مذکور با روشهای سنتی غیرممکن می باشد، با نیم نگاهی به پیشرفتهای حاصل در تکنولوژی ارتباطات و الکترونیک، از دهه 1980، سیستمهای حمل و نقل هوشمند - ITS - مورد توجه قرار گرفت.
ITS به معنی استفاده و بکارگیری تکنولوژی های نوین - از قبیل: الکترونیک، ارتباطات و سیستمهای کنترل - به منظور ارتقاء سطح ایمنی، کارایی و ارزانی در حمل و نقل است که برای شیوه های مختلف حمل و نقل از قبیل: جاده، راه آهن، هوایی و دریایی قابل تعمیم است.
رشد روزافزون جمعیت سبب افزایش تقاضای سفرشده و متعاقب آن استفاده از وسایل نقلیه شخصی بطور چشمگیری افزایش یافته است. این امر فشار حاصل بر شبکه های موجود حمل و نقل به خصوص در نواحی شهری را چندین برابر نموده است. مسائل و مشکلات مربوط به حمل و نقل از قبیل تراکم، افزایش زمانهای تلف شده، تصادفات، تخلفات، آلودگی های زیست محیطی، کاهش منابع انرژی و روند رشد سریع تقاضای حمل و نقل باعث شده تا تامین حمل و نقل ایمن و کارا یکی از مهمترین مسائل پیش روی اغلب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه محسوب شود
یکی از راهکارهای حل این مشکلات توسعه شبکه های حمل و نقل است. اما ازآنجایی که توسعه شبکه های حمل و نقل به دلیل محدودیت ظرفیت عمرانی، محدودیت بودجه و صدمه به محیط زیست متناسب با رشد روزافزون تولید وسایل نقلیه نمی باشد و از طرف دیگر باتوجه به اینکه ایجاد شبکه های جدید حمل و نقل باعث ایجاد انگیزه بیشتری برای تولید سفر در کاربران خواهد شد، لذا روشهای مذکور با وجود نیاز به سرمایه گذاری کلان و زمان زیاد جهت اجرا به تنهایی نمی تواند بعنوان راه حل قطعی و مناسب در جهت حل معضل ترافیک کلان شهرها محسوب شود. همچنین تأمین نیازهای جدید کاربران ناشی از افزایش سطح زندگی مردم و افزایش ارزش زمان مانند سیستمهای اطلاع رسانی ترافیک با تکیه بر روشهای سنتی امکان پذیر نیست.
لذا دیدگاه حاکم بر فعالیت مدیران ترافیک کلان شهرها به استفاده از مکانیزمهایی جهت به نتیجه رساندن سرمایه گذاریهای کلان مربوط به توسعه معابر و راه سازی، استفاده بهینه از امکانات و منابع موجود و ارتقاء سطح ایمنی، کارایی و بهره وری شبکه حمل ونقل شهری با بهره گیری از پیشرفتهای حاصل از تکنولوژیهای نوین، داشتن نوآوری و ابتکار عمل در برنامه های توسعه و مباحث مرتبط با مدیریت ترافیک شهری گرایش پیدا کرده است.
ادبیات پژوهش
ITS مخفف Intelligent Transportation System به معنی سیستم های هوشمند حمل و نقل است. سیستم های هوشمند حمل و نقل به مجموعه ای از فناوری های اطلاعات و ارتباطات به کار رفته در سیستم های حمل و نقل اطلاق می شود. استفاده از فناروی های نوین در حمل و نقل سبب افزایش ایمنی، کارایی و روانی سیستم های حمل و نقل می شود
از نمونه های سیستم های هوشمند حمل و نقل در ترافیک می توان به چراغ های راهنمایی هوشمند دارای شناسه گر و شمارشگر معکوس اشاره کرد. سیستم فرماندهی چراغ های هوشمند از مجموعه ای شناسه گرهای حلقه ای مغناطیسی نصب شده در زیر آسفالت در تقاطع، سیستم پردازشگر مرکزی، در دوربین های نظارت و شمارشگر معکوس تشکیل شده است
از مزایای نصب چراغ های هوشمند در تقاطع ها می توان به کاهش تاخیر و افزایش کارایی تقاطع اشاره کرد. یکی دیگر از نمونه های هوشمند حمل و نقل در ایمنی، دوربین های کنترل سرعت و اعمال قانون است. تحقیقات در دنیا نشان می دهد که رانندگانی که از نظارت توسط دوربین های کنترل سرعت در جاده ها آگاه هستند کمتر مرتکب خطا و سرعت غیر مجاز می شوند و این سبب افزایش ایمنی در جاده ها می شود
سایر سیستم های هوشمند حمل و نقل قابل استفاده در بحث ایمنی جاده ای، ردیاب های ماهواره ای برای نظارت بر سرعت و موقعیت کامیون ها و اتوبوس است تا همواره مسیر و سرعت مجاز آنان کنترل شود. کاربرد سیستم های حمل و نقل هوشمند محدود به موارد ذکر شده بالا نیست بلکه دامنه بسیار گسترده ای را شامل می شود. سیستم های هوشمند حمل و نقل شاخه ای از یک علم چند رشته ای که مجموعه ای از کارشناسان عمران، الکترونیک، مخابرات، کامپیوتر و مکانیک در آن مشغول به فعالیت هستند.
در یک دهه گذشته بیشتر سیاستگذاران شهری در دنیا نسبت به لزوم بکارگیری سیستم های هوشمند حمل و نقل آگاهی بیشتری یافته اند. از این رو روند رو به رشد و گسترده کاربرد سیستم های هوشمند حمل و نقل در کشور ما نیز آغاز شده است. این زمینه تازه ظهور یافته نیازمند کارشناسان و متخصصان خاص خود می باشد. در همین راستا، مهندسین حمل و نقل نیز سعی بر آن داشته اند تا فناوری اطلاعات - IT - به عنوان راهکاری مناسب در جهت از میان برداشتن معضلات اساسی مدیریت ترافیک بهره جسته و مشکلات آن را به حداقل ممکن کاهش دهند
