بخشی از مقاله
1-1خلاصه
فرش ماشینی یکی از پر مصرفترین منسوجات خانگی است و با توجه به فرهنگ مصرف این منسوج در کشور همواره بستر مناسبی برای رشد انواع میکروبهای عفونی است. بر همین اساس در این تحقیق تلاش شده است تا با استفاده از نانو کامپوزیت اکسید روی منسوج ضد میکروب دوست دار محیط زیستی تولید شود تا بدون کاهش زیبایی و تغییر رنگ، از رشد باکتری های عفونی زا جلوگیری نماید. نتایج بدست آمده این تحقیق نشان داد که نمونه ها تکمیل شده هیچگونه زیر دست نامطلوب و تغییر رنگی را نداشته و با افزایش غلظت نانو ذرات روی میزان خاصیت ضد میکروبی آن - تا - %90 نیز افزایش می یابد. همچنین نمونه ها بعد از 5 بار شستشو هنوز اثر ضد میکروبی خود را حدود %70 حفظ نموده است.
2-1مقدمه
صنعت قالی بافی در ایران عمر بسیار قدیمی دارد. برطبق بررسیهای ایرانیان در ابتدا به بافت گلیم، زیلو و نمد به عنوان کفپوش روی آورده و در طول زمان با بافت فرش آشنا شده اند. شواهد تاریخی عمر صنعت فرش را به سده های پنجم و چهارم پیش از میلاد نشان داده است. تولید فرش ماشینی در ایران از دهه 40 آغاز گردیده است. در سال 1331 تولید فرش ماشینی از شرکت مخمل وابریشم کاشان شروع گردید.
فرش ماشینی گونه ای مصنوعی از قالی است که بر خلاف قالی دستبافت توسط ماشین الآت صنعتی بافته میشود. به دلیل سرعت تولید و همچنین ارزان بودن مواد اولیه نسبت به قالی دستبافت قیمت ارزانتری دارد. تاریخچه پیدایش فرش ماشینی در کشورمان نشان میدهد که این محصول در رانای عمری تقریباً 40 ساله دارد. در ابتدای دهه 50 اولین فرش ماشینی تولید داخل در کارخانجات مخمل و ابریشم کاشان توسط ماشینهای مخمل بافی ژاکارد و با الیاف مصنوعی براق و پرز نسبتاً کوتاه و وزن سبک، بافته و روانه بازار گردید.
در محیط پیرامون انسان شمار زیادی از میکروارگانیزم ها زندگی میکنند. در صورت برهم خوردن تعادل این موجودات در طبیعت، سلامت فرد و جامعه به دلیل تولید و انتشار بوی نامطبوع و کاهش سطح استانداردهای بهداشتی تهدید خواهد شد. حضور میکروارگانیزم ها بر روی منسوجات می تواند سبب ایجاد تاثیرات نامطلوبی نظیر رنگ پریدگی یا لکه گذاری بر روی منسوجات، تجزیه ساختمان مواد سازنده الیاف، کاهش استحکام و در نهایت پوسیدگی منسوج شود.
اغلب الیاف و پلیمرها از خود مقاومتی در برابر اثرات ناشی از میکروب ها نشان نداده و با مهیا کردن عوامل رشد میکروارگانیزم ها نظیر دما و رطوبت مناسب، مواد غذایی ناشی از تعریق و چربی ناشی از غدد پوستی، سلول های مرده پوست و همچنین مواد به کارگرفته شده در مرحله تکمیل منسوجات، باعث رشد سریع و انتشار انواع میکروب ها میشوند. لذا استفاده از منسوجات ضدمیکروبی می تواند از شیوع بیماری های مقاوم در برابر دارو جلوگیری به عمل آورد و همچنین خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد. از سوی دیگر، استفاده از مواد شیمیایی با خواص ضد میکروبی در تکمیل منسوجات، به دلیل سمی بودن و مشکلات زیست محیطی از معایب زیادی برخوردار است. استفاده از نانوذرات بخصوص نانوذرات فلزی و معدنی عرصه جدیدی را در تکمیل منسوجات ضدمیکروبی فراهم کرده است.
ساختمان فرش ماشینی
فرش ماشینی یک محصول سه بعدی است که از بافت سه دسته نخ به وجود می آید:
نخ خاب همان نخی است که در سطح فرش دیده میشود. جنس این نخ در فرشهای دستباف پشم، کرک یا ابریشم است و در فرشهای ماشینیمعمولاً اکریلیک، اکریلیک هیت ست شده، پلی استر یا پلی پروپیلن و یا مخلوطی از موارد فوق میباشد. در فرشهای ماشینی این نخها موازی با نخ تار قرار میگیرد. اگر نخ خاب در روی فرش ظاهر شود به آن خاب نقشه - خاب رو - و اگر در سطح فرش ظاهر نشود خاب مرده - خاب زیر - اطلاق میشود. نخ تار یا نخ چله استحکام فرش در جهت طول را ایجاد مینماید و جنس آنمعمولاً از مخلوط پنبه و پلی استر است . نخ پود موجب استحکام عرضی فرش و نگهدارنده ی ریشه های خاب در فرش است. این نخ به همراه نخ تار بافت برزنتی فرش را تشکیل میدهند معمولاً از کنف - - Jute میباشد. هر تخته فرش دارای دو نوع تراکم عرضی و طولی میباشد.
تراکم عرضی فرش: تعداد ریشه - گره رنگ - در یک متر عرض فرش را گویند که با شانه مشخص میشود. تراکم طول فرش: تعداد ریشه - گره رنگ - در یک متر طولی قالی را گویند.
تولید فرش ماشینی
فرش ماشینی توسط ماشین آلات مختلفی تولید میگردد که می توان به دستگاه های تکسیما، واندویل، CRX، ASR، VTR و ... اشاره کر د. جنس هر فرش نیز می تواند اکریلیک یا BCF و مخلوطی از این دو، یا الیاف جدید ابریشم مصنوعی - پلی استر - باشد . قابل ذکر است که فرش های 100% اکریلیک دارای کیفیت و قیمت بالاتری هستند ولی فرش های ابریشم مصنوعی در حال حاضر به دلیل عدم پرزدهی و شستشوی بسیار آسان و ثبات و درخشندگی بالا در بازارهای جهانی بعنوان بهترین کفپوش موردتوجه قرار گرفته است.
فرآیند تولید فرش ماشینی
آماده کردن نخ ها
ابتدا نخ ها به شکل الیاف خام و یا دسته رشته های بلند به کارخانه آورده میشوند. الیاف خام که تقریباً 18سانتی متر هستندمعمولاً پیچیده نشده و رشته رشته هستند که باید تغییر داده شوند. این رشته ها درون یک ظرف قیف مانند ریخته میشوند. سپس روغن زده میشوند و ماشین حلاجی آن ها را به صورت طناب های بلند و سستی می ریسد که فیتیله نامیده میشوند.
پس از آن فیتیله ها فشرده، کشیده و به نخ های واحدی تبدیل میشوند و به دور قرقره ها پیچیده میشوند. الیاف خام تک لایه ای و رشته های دسته ای بلند بعداً به یکدیگر پیچیده میشوند تا به صورت تارهای کلفت مناسب برای بافت درآیند. نخ ها سپس به وسیله بخار حجیم میشوند و بعد، آن ها را تا 132-138 درجه سانتیگراد حرارت میدهند. این حرارت باعث میشود که نخ شکل پیچیده اش را حفظ کند. پس از سرد کردن، این نخ ها را به دور لولههایی میپیچند و به دستگاه بافندگی انتقال می دهند.
رنگ کردن نخ ها
نخ ها به منظور بافت فرش ابتدا با روشهای خاصی رنگ میشوند. در این روشها 227-455 کیلوگرم الیاف را در خمره های تحت فشارهوا میگذارند که رنگ مورد نظر در آنها پخش میشود و یا در روش دیگری الیاف یاکلاف های نخ را پی در پی از حوضچه ها یا خمره های رنگ عبور می دهند تا کاملا به رنگ مورد نظر درآید.
یک روش دیگر رنگ آمیزی نخ ها این است که نخها را شکل می دهند و سپس رنگ داغ تحت فشار وارد اشکال نخ شود تا نخ ها رنگ آمیزی شوند.
همچنین در روش دیگری، نخ را از طریق غلتک های چاپ رنگ پرس میکنند، در حالیکه روش دیگری نیز نخ ها را به شکلی می بافد و سپس قبل از بازشدن نخ ها با رنگ ها آمیخته میشوند. نخ ها با هر روشی که رنگرزی شوند درمرحله بعد تحت بخار قرار می گیرند و سپس شسته و خشک میشوند.
بافت فرش ماشینی
در پشت ماشین بافندگی فرش ماشینی قرقره ای قرار دارد که نخ ها درون آن قرار میگیرد و توسط یک لوله نایلونی که به سوزن بافندگی وصل میشود تغذیه میشود. سوزن در داخل زمینه فرو می رود و به این ترتیب نخ را وارد یک حلقه می کند.
