بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه تردیدی وجود ندارد که لازمه زیستن پایدار انسان ,همزیستی با طبیعت است و هر جا و هر زمان این همزیستی در معرض مخاطره و آسیب قرار گیرد ,زندگی انسان ها نیز به اشکال مختلف با نابسامانی های گوناگون روبرو میگردد .از آنجا که پارک ها حلقه بارز واسط بین انسان و طبیعت هستند میتوان این اماکن را به عنوان یکی از نخستین کارکرد هایی دانست که ساکنین شهر ها به نوعی همواره با آن در تماس اند.
با توجه به ضرورت مساله امروزه مقوله امنیت شهری بویژه در فضاهای عمومی مانند پارک ها و فضای سبز که همواره مامنی برای آرامش و اسایش و تفریح بانوان است حایز اهمیت بسیاری است در این زمینه پژوهش حاضر با نظر به اهمیت و جایگاه بحث امنیت در عرصه های مختلف زندگی اجتماعی به عنوان مقوله بنیادی نیاز بانوان به مطالعه این موضوع میپردازد .این تحقیق براساس هدف از نوع کاربردی و براساس روش انجام تحقیق از نوع توصیفی Bتحلیلی است.
اخذ اطلاعات با تهیه و توزیع پرسشنامه در میان زنان انجام شده و به تجزیه و تحلیل استنباطی تحقیق اقدام شده است با توجه به راهبردهای پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی به شناسایی پارامتر های تاثیر گذار بر امنیت پارک ها از دید گاه بانوان پرداخته و با توجه به وزن دهی بانوان و تجزیه و تحلیل داده ها نتایج تحلیل نشان دهنده آن میباشد که از بین 10 تا پارامتر تاثیر گذار بر امنیت - با استفاده از اصول و راهبرد های پیشگیری جرم از طریق طراحی محیطی - ,طراحی خوانا و احساس ایمنی Bمدیریت نگهداری مناسب فضاBکنترل دسترسی های وروری و خروجیBنظارت و مراقبت طبیعیBقلمرو گراییBفضای مقاومBپشتیبانی از فعالیت هاBدشوار کردن دستیابی به اهداف مجرمانه Bنورپردازی صحیح Bحس مالکیت که براساس طیف لیکرت از دید گاه بانوان رتبه بندی شده است .
مقدمه:
حضور مردم فارغ از سن و جنسیت و نژاد و طبقه اجتماعی در عرصه اجتماعی نشان دهنده مدنیت و کیفیت بالای زندگی شهری است .با اینکه نیمی از جمعیت شهر ها را زنان تشکیل میدهند و به صورت طبیعی دارای حقوق شهروندی در استفاده از فضا ها میباشند اما تحقیقات و تجربیات بشری نشان داده است که این گروه از شرایط نامساعد محیط های ساخته شده رنج میبرند Matrix, 1984; Roberts, 1991; Greed, 1994; Little , 1994 ; Booth - :Stimpson et a et al., 1996; Agrest et al ., 1996; Darke et al., 2000; Anthon, همچنین بانوان برای حضور در عرصه های عمومی دچار محدودیت هایی میباشند .
در بسیاری از تحقیقات رفتاریBمحیطی موجود محدودیت های موثر برا استفاده زنان از فضای عمومی مورد مطالعه قرار گرفته اند .این یافته ها در جدول - 1 - خلاصه شده اند این محدودیت ها ,مکان و زمان استفاده ,اینکه زنان با چه کسانی و برای په مدتی از فضا استفاده میکنند و رفتار و تجارب زنان را هنگام استفاده از فضای عمومی تحت الشعاع قرار میدهند ممکن است هریک از این محدودیت ها به تنهایی تاثیر زیادی نداشته باشد اما مجموعه ای ترکیبی از این محدودیت ها اثر بخش خواهند بود. Godbey 1987. - . - & Crawford
این محدودیت ها براساس مشخصه های مختلف نژادی و قومی ,طبقه اجتماعی ,وضعیت تاهل و سن و دین و توانایی فیزیکی به طور متفاوتی تجربه میشوند - رفیعیان و سیفایی - 1384, پس از مطالعه پیشینه موضوع مرتبط با زنان و پارک ها میتوان مولفه اساسی و و از مهم ترین مولفه های کیفی رضایتمندی بانوان از حضور در پارک ها امنیت را نام برد.
امنیت همیشه یکی از مسایل اساسی و حیاتی بشر بوده و مباحث علمی زیادی را به خود اختصاص داده است - شایگان - 1390:152 کلمه امنیت ریشه در واژه امن از زبان عربی دارد و به معنی در امان و اسایش بودن ,مصونیت از خطر و ترس و آرامش خاطر میباشد .واژه }امن{یعنی بی گزند و بی آسیب و دارای آرامش.امنیت هم یعنی بی گزندی و بی آسیبی یا حالتی که در آن گزند و خطر و آسیب راه ندارد و آرامش در آن برقرار است .امنیت به معنای فراغت از هر گونه تهدیدBتعرض به حقوق و ازادی های مشروع و قانونی شهروندان است
امنیت در گردشگاه ها دارای کارکرد های فردی و اجتماعی مهمی است .در فضاهای شهری ,گردشگاه ها موقعیت و مقام ویژه ای دارند ,به طوری که هر چه کمیت و کیفیت این فضا های اجتماعی Bفرهنگی بیشتر باشد شهروندان فرصت های بیشتری برای گذران فراغت و تفریح به دست میآورند واژه امنیت به عنوان یک مفهوم عام تمامی شیونات و ابعاد زندگی انسان را در بر میگیرد و با بقای نفس و صیانت از حیات موجودیت انسان پیوند میخورد .
در واقع امنیت تضمین کننده حیات و بقای انسان و موجود زنده میباشد .همه ی موجودات در تقلای بقا و حفظ موجود و حیات سالم خود میباشند ,و امنیت عامل تامین این نیاز اساسی و حیاتی است لذا امنیت مهم ترین آرمان انسان و موجود زنده تلقی میشود امنیت بسته به متغیر ها و عوامل موثر بر - منفرد, - 1393:4 بقا ,حیات سالم ,دلنشین و بی دغدغه ی انسان دارای ابعاد مختلفی است .
به عبارتی حفظ وجود و حیات سالم و آرامش بخش انسان موکول به تامین همه ی نیاز های مادی و معنوی انسان است که به صورت عدم تامین یا وجود نقص و تنگنا در تامین آن ,حیات سالم و وجود انسان به چالش کشیده میشود و با تهدید روبرو میگردد امروزه امنیت به عنوان یکی از مهم ترین و زیر بنایی ترین اصول در تدوین استراتژی توسعه در جهان شمار می آید پارک ها به عنوان یکی از عناصر فضا های شهری مکانی هستند که افراد برای گذراندن اوقات فراغت و تفریح و برآوردن نیاز های روحی و فردی خوذ به آنجا مراجعه میکنند .
این پارک ها محیطی است که شرایط آرامش و آسایش انسان ها را در فضا های شهری فراهم میکند و در برآوردن نیاز های آن ها نقش بسیار مهمی دارد .امنیت برای زندگی اجتماعی از دورانی که انسان ها زندگی جمعی را آغاز نموده اند تا به امروز به عنوان اساسی ترین نیاز بشری محسوب میشود .امنیت عبارت است از تضمین رفاه آتی - هزار جریبی . - 1390:129,امنیت یعنی رهایی نسبی از تهدیدات زیان بخش ,امنیت ابعاد مختلفی دارد که در این تحقیق از بعد فردی و اجتماعی مورد بررسی قرار میگرد امنیت در هر جامعه ای با دیگر جوامع کاملا متفاوت است .
این ویژگی امنیت مبین نسبی بودن آن است امنیت فردی حالتی است که فرد در آن فارغ از ترس و آسیب دیدن به جان و مال و یا ابروی خود زندگی میکند .به میزانی که افراد جامعه از امکانات مختلفی چون آموزش و بهداشت و رفاه و آزادی و غیره بهره مند شوند,احساس خشنودی از تعلق به چنین جامعه ای داشته و دلبستگی میان آنها تقویت شده - نبویع73، - 1389در بهترین حالت حس امنیت انعکاسی از تجربه ی فرد از جامعه است .چلبی معتقد است :امنیت یکی از اختیار جمعی است که جامعه برای شهروندان خود و هر کس دیگری که در آن زندگی میکند فراهم مینماید .
در بعد عینی ,امنیت را میتوان به عنوان فراغت از تهدیدی تعریف کرد .در بعد ذهنی مراد از امنیت ,احساس آرامش و یا عدم احساس تهدید و عدم احساس ترس ناشی از آن سوی محیط های دور و نزدیک فرد است - چلبی, - 1385:107 امنیت در جامعه زمانی حاصل میشود که گروه های مختلف بتوانند در تعامل با یکدیگر ,خواسته ها و ارزش های خود را به راحتی مطرح کنند .
ساکنان مناطق محروم اغلب به دلیل نوع تربیت ,یادگیری و تجربه ی زیاد ناکامی ,رفتار های خشونت آمیز بیشتری از خود نشان میدهند - بدار . - 1380:272,به همین دلیل در معرض زد و خورد و درگیری بیشتری هستند و با خطر ها و آسیب های جانی بیشتری روبرو هستندجین جیکوبز از نطریه پردازان شهر سازی است که در تبیین امنیت شهری به تعامل فضای فیزیکی و فرآیند اجتماعی که محیط را میسازد و بر فعال بودن فضا به عنوان عاملی در ایجاد محیطی امن و موفق ,توجه و تاکید دارد - رفیعیان - 1388:53,جیکوبز میگوید:آرامش فضای شهری ابتدا به وسیله ی پلیس تامین نمیشود :ولی با حضور پلیس ضروری میشود.
آرامش فضای شهری ابتدا به وسیله شبکه ی ناخودآگاه و پیچیده اجتماعی و استانداردهای موجود میان مردم حفظ میشود .او در مورد خود انتظامی بودن یک خیابان چنین توضیح میدهد:میبایست چشم هایی همواره خیابان را بنگرند :چشم های کسانی که ما آن ها را مالکین طبیعی و حقیقی خیابان مینامیم ,پیاده رو های خیایان میباید به صورت مداوم مورد استفاده قرار گیرد تا بر نگاه های موثر بر خیابان افزوده شود و به مردم ساکن در خیابان ,نگریستن به خیابان به آن ها آموزش داده شود.
