بخشی از مقاله
چکیده
قزوین از قرن سوم هجری به بعد از مراکز مهم علمی در جهان اساام به شاار آمده و دارای نویسندگان و دانشمندان بزرگی بوده است. در این مقاله با روش توصیفی حتریری در مورد یکی از آنا صحبت می شود. ابو القاسم عبدالکریم بن حممد رافعی قزوینی، فقیه شافعی، حمدث، مفر، اصولی، و تاریخ نگار ایرانی که در اواخر قرن ششم هجری ظهور کرد. رافعی در آن برهه از زمان به عنوان جمتهد، مرجع، رئیس شافعیه و نارش اصول و فروع مذهب، با تالشهای مستمر، نقش و تأثرر اساسی در تنقیح و حتریر مذهب شافعی داشته و با مهوار کردن راه برای امام نووی فقیه شافعی، سعی در یکپارچگی و رشد و پیشفت و تبین آراء معتمد مذهب داشته اند.
امام رافعی آثار مفیدی در راستای خدمت به مذهب شافعی که بخشی از جهان اساام مقلد آن مذهب بوده و هستند؛ و مهچنن فرهنگ و تدن اساامی داشته، که دال بر وسعت و توانایی و تبحر ایشان می باشد از جله: « املحرر فی فقه اإلمام الشافعی» و « العزیز رشح الوجیز» که جزو کتاب های اصلی و پایه و معترر در فقه و عمدة حمققن در مذهب شافعی می باشند. در این دو اثر توجه زیادی به حتریر و بازبینی مذهب و حتقیق مسائل و تدقیق آن و مهچنن ذکر اقوال و وجوه و طرق و تریات آن به مهراه ترجیح و تصحیح شده است؛ تا جایی که به مرجع فقهای شافعیه در فتوی و تدریس و تصنیف و نگارش تبدیل شده اند.
مقدمه
رافعی یکی از شخصیت های سرشناس جهان اساام، و از مشهورترین دانشمندان و فقها، و از افراد برجسته تاریخ بود که آوازه ی علم و دانش و معرفت و آثارش از مرزهای عربی و اساامی فراتر رفته، و تبدیل به یک شخصیت جهانی مشهور، و معروف در تمامی مراکز و مجامع علمی شد. دانش و داده های متنوعی در فقه داشته، و در فنون مختلف علوم اساامی آثاری از خود به جا گذاشته است.
فتح العزیز والمحرر از جمله دستاوردهای رافعی فقیه هستند، که دارای جایگاه خاص و ویژه در دنیای اساام و همچنین درکتاب خانه های اساامی می باشند. که در بین فقها دارای اهمیت زیادی بوده و یکی از مصادر مهم فقهی در مذهب شافعی به شمار می آیند. در این مقاله با روش توصیفی تحریری درباره ی شخصیت رافعی فقیه به عنوان عرب نویس ایرانی، به همراه معرفی دو کتاب فتح العزیز و المحرر و جایگاه آن ها در جهان اساام به شکل عام و در میان شافعیه به شکل خاص صحبت می شود. همچنین در مورد روش تألیف این دو اثر هم سخن به میان خواهد آمد. موضوع به دو مبحث تقسیم شده و هر مبحث شامل مطالبی خواهد بود:
مبحث اول: شامل شناخت نامه رافعی فقیه، نام و نسب و کنیه و لقب رافعی، دوران کودکی و مراحل رشد و تربیت ایشان، مشهورترین اساتید رافعی، مشهورترین شاگردان رافعی، آثار و تألیفات رافعی، جایگاه و منزلت علمی و نظر علما درباره شخصيت ایشان.
مبحث دوم: شامل شناخت نامه کتاب «العزیز شرح الوجیز»، تاریخ تألیف آن، سبب تألیف، اهمیت کتاب و جایگاه علمی آن، نظر علما در مورد کتاب، روش رافعی در نگارش کتاب، مصادر و منابع کتاب، شروح و اختصارات کتاب، ارزیابی کتاب، تأثیر کتاب در مذهب شافعی، شناخت نامه کتاب «المحرر فی الفقه الشافعی»، ارزش علمی کتاب المحرر. و در پایان نتیجه گیری.
شناخت نامه رافعی فقیه
در این بخش به بررسی تاریخ حیات و زندگانی رافعی می پردازیم تا تصویری شخصیت فقهی رافعی قزوینی و معرفی دو اثر وی: «العزیز رشح الوجیز» و«املحرر فی الفقه الشافعی» 393 روشن از شخصیت، نشأت، تحصیاات علمی، و زمینه های آثار علمی اش به دست آید:
نام و نسب و کنیه و لقب رافعی
عبدالکریم بن محمد بن عبدالکریم بن الفضل بن الحسن بن الحسین بن رافع، رافعی قزوینی، شافعی الفروع، اشعری األصول. - ذهبی، 1405ه : - 252/22 نسبت قزوینی؛ منسوب به قزوین، شهری است که در آن جا به دنیا آمده و زیسته و فوت کرده و در همان جا دفن شده است. قزوین شهر معروفی در ایران است، که در خالفت عثمان بن عفان فتح شد. در سال 24ه زمانی که براء بن عازب در ری بود به ابهر رفته و آن جا را فتح کرد و به دنبال آن به سوی قزوین حرکت کرده و بر آن تسلط یافت.
از آن به بعد افراد بسیار زیادی از دانشمندان آن ديار به قزوین نسبت داده شده اند. - ر.ك: رافعی، 1408ه : .44/1 حموی، 1397ه : .342/4 سمعانی، 1401ه : - 137/10 اما در مورد کنیه و لقب؛ به اتفاق نظر کتاب های تراجم، کنیه وی ابو القاسم است و کنیه ی دیگری برای ایشان ذکر نشده است، و لقب مشهور ایشان رافعی بوده که این لقب تنها به ایشان داده شده است. - ر.ك: مصادر قبلی - .
دوران کودکی و مراحل رشد و تربیت ایشان
رافعی در اواخر ماه شوال سال 555 - هجری - در قزوین متولد شد، در کتاب - التدوین - به نقل از پدرش می گوید: در اواخر ماه دهم سال 555 متولد شدم. - رافعی، 1408ه : - 330/1 در یک خانواده اهل علم و فضل و متدین رشد و تربیت پیدا کرد.
