بخشی از مقاله
چکیده
یکی از روشهاي شناسایی مخازن هیدروکربن استفاده از روش لرزهنگاري بازتابی است. کانالهاي مدفون یکی از اهداف اکتشافی به منظور شناسایی مخازن هیدروکربنی میباشد. در اغلب موارد تعیین و تشخیص محل دقیق مرزهاي کانال بهتنهایی در دادهي لرزهاي دشوار است. در این مقاله یکی از ابزارهاي پردازش تصویر تحت عنوان فیلتر سوبل براي شناسایی محدودهي دقیقتر کانال استفاده شده است.
این فیلتر یک مشتق اول مکانی بوده و به تغییرات دامنه حساس میباشد. فیلتر سوبل از تقریب مشتق براي یافتن لبهها استفاده میکند و نقاطی را که گرادیان در آنها حداکثر است به عنوان لبه در نظر میگیرد. در این مقاله نشانگر سوبل سه بعدي بر روي دادهي لرزهاي اعمال شده است و توانایی این نشانگر در تشخیص کانال هدف مورد بررسی قرار گرفته است.
.1 مقدمه
کانالها ساختارهایی هستند که در مقطع قائم لرزهاي حالت v شکل و u شکل از خود نشان میدهند و بصورت میانبرهایی در لایههایی که از قبل تشکیل شدهاند قرار میگیرند و بوسیلهي رسوبات پر میشوند .[1] کانالها اغلب با ماسههاي غنی از گاز همراه شدهاند و میتوانند محل مناسبی براي تجمع هیدروکربن باشند .[2] همچنین کانالها به عنوان ساختارهایی که ممکن است بر روي تراوایی و تخلخل مخازن هیدروکربن اثر گذار باشند، از لحاظ شناسایی حائز اهمیت هستند .[1] لذا میتوان کانالهاي مدفون را به عنوان یک هدف اکتشافی مهم در نظر گرفت.
نشانگرهاي لرزهاي ابزاري براي آشکارسازي اطلاعات پنهان درون دادههاي لرزهاي میباشند. تعدادي از این نشانگرها براي شناسایی گسلها و کانالها مورد استفاده قرار میگیرند. براي شناسایی کانالهاي مدفون میتوان از نشانگرهاي دامنه مجذور مربعات و اندازهگیريهاي انرژي، شباهت1، همدوسی2 و تجزیه طیفی دیده شوند .[2] تشخیص لبه یکی از مراحل اصلی در پردازش تصویر است.
لبهها معمولا در مرزهاي بین دو ناحیه که تغییرات محلی در شدت قابل توجه است، وجود دارند. تشخیص لبه به مقدار قابل توجهی اطلاعات غیر مفید را فیلتر میکند در حالیکه خصوصیات ساختاري مهم منطبق با مرزها و لبهها را حفظ میکند .[3] محاسبه گرادیان و مشتقات یکی از روشهاي تشخیص لبه میباشد. یکی از عملگرهاي پرکاربرد در تشخیص لبه فیلتر سوبل3 است .[4] این فیلتر مشتق اول مکانی بوده و به تغییرات دامنه حساس است .[2] فیلتر سوبل از تقریب مشتق براي یافتن لبهها استفاده میکند و نقاطی را که گرادیان در آنها حداکثر است به عنوان لبه در نظر میگیرد. در مقایسه با دیگر ابزارهاي تشخیص لبه، سوبل دو مزیت عمده دارد :[3]
-1 بدلیل عامل میانگینگیري، داراي اثر هموارکنندگی براي نوفههاي تصادفی است.
-2 چون دیفرانسیل از دو سطر یا ستون است، عناصر لبه در هر دو طرف تقویت میشود بنابراین لبهها بصورت ضخیم و روشن به نظر میرسد. فیلتر سوبل در زمینههاي ماشین بینایی، پزشکی، تصاویر و دادههاي نجومی کاربردهاي زیادي دارد. تاریخچه استفاده از نشانگرهاي بر مبناي فیلتر سوبل در دادههاي لرزهاي به منظور شناسایی ساختارهایی نظیر گسل، کانالهاي مدفون و گنبدهاي نمکی به کمتر از یک دهه اخیر باز میگردد 5] و .[6 تشخیص لبه در سایر زمینههاي ژئوفیزیکی مانند گرانیسنجی و مغناطیسسنجی نیز بسیار کاربرد دارد .[7] در این مقاله با اعمال نشانگر لرزهاي سوبل سه بعدي بر روي داده لرزهاي بهدنبال بهبود تفسیر دادهي لرزهاي بهمنظور تشخیص کانالهاي مدفون هستیم.
.3 ارائه و تحلیل نتایج
دادهي مورد بررسی در این مقاله یک داده سه بعدي مربوط به یکی از میادین جنوب غرب ایران میباشد. که داراي 601 خط چشمه1 و 400 خط گیرنده2 و فاصله نمونه برداري زمانی 4 میلیثانیه است. مطالعات قبلی حضور یک کانال مدفون را در این محدوده نشان داده بود. شکل 1 نماي سه بعدي و برش زمانی در نمونه دهم را نشان میدهد. همانطور که مشاهده میگردد کانال در برش زمانی مذکور به وضوح قابل مشاهده نیست.
