بخشی از مقاله
چکیده
املا یکی از برنامههای آموزش ابتدایی به حساب میآید و به دلیل نقش مؤثر املا در مهارتهای نوشتاری لازم است فراگیران را تحت آموزشی خلاقانه و متنوع قرار دهند تا بدین وسیله شکل و ظاهر کلمات را به درستی درک نمایند و سبب بهبود عملکرد و کارایی نوشتاری آنها گردد. این مطالعه به روش تحلیل فلسفی مبتنی بر استدلالهای عقلانی انجام و جهت جمعآوری اطلاعات از منابع کتابخانهای استفاده گردید. در این روش پس از تعاریف متغیرهای اصلی به سوالات تحقیق پاسخ داده خواهد شد و در نهایت به تجزیه و تحلیل دادهها پرداخته میشود.
پس از تجزیه و تحلیل دادهها، متناسب با اهداف املا در مقطع ابتدایی روشهای جدید و خلاقانهای با رویکردهایی چون فعالیتهای گروهی، آموزش از طریق بازی، افزایش میزان مشارکت فراگیران، توانایی تصحیح و ارزشیابی املا، پرورش حس شنوایی، گذر از رونویسی و دستیابی به مهارت انشا مطرح گردید. در جهت کاهش اشکالات دانش آموزان در املا و ایجاد شرایط مطلوب آموزش املا لازم است مدرسان مقطع ابتدایی متناسب با اهداف برنامه ریزی شده برای املا در مقطع ابتدایی روش آموزش خود را اصلاح کنند و از روش های سنتی و کهنه در تدریس به سمت آموزش فعالانه حرکت کنند.
.1 مقدمه
املا یکی از برنامههای آموزش ابتدایی به حساب میآید و به دلیل نقش مؤثر املا در مهارتهای نوشتاری لازم است فراگیران را تحت آموزشی خلاقانه و متنوع قرار دهند تا بدین وسیله شکل و ظاهر کلمات را به درستی درک نمایند و سبب بهبود عملکرد و کارایی نوشتاری آنها گردد
حال از زمانی که تعلیم و تربیت رسمی شکل یافت، افرادی به عنوان معلم و افرادی دیگر به عنوان دانش آموز و مکانی به عنوان مکان آموزشی تعیین شد. از آن زمان عدهای مطالبی را به دانش آموزان آموزش میدادند و یکی از پایههای اساسی و مهم برنامه ریزی و تدریس باید این باشد که افراد چگونه یاد میگیرند و باید در نظر داشت دیدگاهها و نظرات متفاوتی دربارهی ماهیت یادگیری و نحوهی انتقال یادگیری وجود دارد
حال نقش مدرس در تسلط بر روشهای تدریس و تسهیل یادگیری فراگیران از آنجا در امر آموزش اهمیت دارد که گروهی از صاحب نظران و علمای تربیت ، تسلط به روشهای تدریس را مهمتر از دانش و اطلاعات علمی معلم ارزیابی مینمایند این بدین معنی است که تسلط معلم بر روشها و فنون آموزشی یکی از ملاک-های شایستگی معلمان به حساب میآید. در واقع بسیاری از صاحب نظران این ملاک را بر دیگر ملاکهای شایستگی معلمان ترجیح میدهند. پیروان این ملاک، معلم را مانند فرد صاحب فن دیگری میدانند که هر چه بر فوت و فن کارش مسلط باشد در کارش موفقتر خواهد بود
از آنجایی که معلمان مقطع ابتدایی نقش اساسی و کلیدی در بهبود شرایط یادگیری و علاقه مند کردن شاگردان به فراگیری علم و دانش دارند لازم است در برنامه تفضیلی دورهی شش سالهی ابتدایی در جهت آشنایی اصولی با تعلیم زبان فارسی که مبتنی بر چهار رکن - گوش کردن - سخن گفتن - خواندن - نوشتن - است، برنامههایی در جهت شناسایی فعالیتهای نوشتن خط - املا - انشا انجام شود.
از همان کلاس اول دبستان و از هنگامی که کودک برای نخستین بار میخواهد نام خود را بنویسد، مساله املای فارسی برای وی مطرح میشود. حال اگر چه ادامه آشنایی با نوشتههای فارسی در هر درسی به نوبهی خود به فراگرفتن املای کلمهها کمک میکند، اما توجه مستقیم به آموزش املا، قسمتی از برنامه درسهای زبان و ادبیات فارسی محسوب میگردد
یکی از حیطههای زبان نوشتاری، املا یا هجی کردن است که بخش مهمی از یادگیری نوشتن را به خود اختصاص میدهد. درس املا از جایگاه ویژهای در برنامه آموزشی برخوردار است؛ زیرا در این درس به دانش آموزان فرصت داده میشود تا بتوانند به یک "دست نوشت" معیار و استاندارد برسند و از این طریق الگوسازی کنند و تولیدهای دیگر خود - انشای خلاق - را به کمک آن ضابطهمند سازند
امروزه زبان نوشتاری به عنوان "کارافزاری مهم در فرایندهای اندیشه" نقش عمدهای درپیشرفت جوامع دارد. شیوهی آموزش زبان نوشتاری در هر دو جنبهی خود-یعنی خواندن و نوشتن- یکی از اساسی ترین برنامه های آموزش و پرورش به حساب میآید - قاسم زاده، . - 1368 طی مطالعات انجام شده میتوان دربارهی اهمیت املا اظهار کرد بحث از ضرورت املا هر چه بگویم کم گفته ایم زیرا کلمات و جملات صحیح ظرفند برای مظروف خود که همان اندیشه است. اگر نازسا و ناسازگار باشد مظروف هم جلوه ای نخواهد داشت
حال یکی از مشکلات اساسی دانش آموزان، در مهارت نوشتن است؛ به خصوص در نوشتن املا که تعدادی از دانش آموزان در آن مواجه با مشکل و نمرات کمتری را دریافت میکنند و باعث عصبانیت والدین و از بین رفتن علاقه کودکان به این درس می شود و در نهایت افت تحصیلی را به دنبال خواهد داشت. این مورد تا جایی است که می توان اهداف املا را آموزش صحیح نوشتاری کلمهها و جملهها دانست. فراگیران از آموختههای املا در سراسر زندگی، در قالب نوشتاری استفاده میکنند و چنانچه ارتباط نوشتاری بین افراد با غلط املایی همراه باشد، بین آنها ارتباط زبانی به خوبی برقرار نخواهد شد
بنا به آنچه گفته شد با وجود اینکه بیشترین ساعات درسی در دورهی ابتدایی، در هر پایه، به زبانآموزی اختصاص دارد ومعلّم نیز برای درس املا اهمیت زیادی قائل است، شاهد آن هستیم که تعداد زیادی از دانشآموزان در نوشتن کلماتی که در کتاب های درسی دیدهاند، خواندهاند و بارها آنها را نوشتهاند، در موقعیت دیگری به جز املا، درست عمل نمی کنند و در میدان عمل به اهداف آموزشی املا دست نیافتهاند و میتوان مهارت نوشتن را یکی از مشکلات اساسی دانشآموزان دانست.
متاسفانه در موسسات وابسته به آموزش و پرورش به جای استفاده از روشهای تدریس فعالانه که باعث افزایش قدرت تفکر و اندیشیدن در دانش آموزان می شود، بیش از حد بر انباشت ذهن و تقویت حافظه و نیز بر انتقال اطلاعات و معلومات به ذهن یادگیرندگان تاکید میشود
حال اگر معلمان درس املا را همان طور که جدی میگیرند، روش تدریس آن را نیز مطابق با روش تدریسهای ارائه شده در کتابهای مراکز تربیت معلم تدریس کنند، به نظر میرسد دانش آموزان مشکلی در این درس نخواهند داشت. بنابراین با توجه به این که املا، زیربنای اساسی پیشرفت فراگیران در سایر دروس ابتدایی به شمار میآید، باید برنامه ریزی هایی در جهت آموزش شیوههای خلاق و متنوع آموزشی املا در مقطع ابتدایی برای مدرسان طراحی گردد.
فرض اصلی این مقاله آن است که با شناسایی شیوههای خلاق و متنوع آموزشی املا مقطع ابتدایی میتوان گامی اساسی و اصولی در جهت جایگزینی روشهای سنتی و کهنه آموزش املا برداشت و بدین وسیله شرایط بهبودی و افزایش عملکرد تحصیلی دانش آموزان فراهم گردد و با شناخت این روشها مدرسان الگویی واحد و روشنی از روشهای جدید و فعال آموزش املا بدست آورند و این امر سبب دستیابی به اهداف درسی برنامه ریزی شده توسط سازمان آموزش و پرورش شود.
.1.1 روش پژوهش
برای بررسی موضوع مورد نظر از روش تحلیل فلسفی مبتنی بر استدلال های عقلانی استفاده شد. بدین معنی که ابتدا مفهوم و ماهیت املا از دیدگاههای مختلف، اهمیت املا در مقطع ابتدایی، اصول آموزش املا، اقدامات معلمان در جلسات قبل از آموزش مهارت درست نویسی، شیوههای مختلف ارائه املا و ویژگی روشهای تدریس خلاق و متنوع املا ارائه شده، سپس اهداف درس املا در دوره ابتدایی و تطبیق اهدافی چند با توجه به سند تحول بنیادین بررسی شده است. در پایان نیز راهکارهایی جهت بهتر شدن روند تدریس در این درس ارائه گردیده است.
