بخشی از مقاله
چکیده
صنعت بازی طی سالهای اخیر مورد توجه سرمایهگذاران و بخصوص دولتمردان قرار گرفته است. دلیل آن رشد انفجارگونه سود این صنعت و بازدهی بالای سرمایهگذاری آن از طریق بازی میباشد. در کشور ایران علیرغم وجود پتانسیلهای توسعه و رونق صنعت، همچنان بخش اعظمی از بازار در اختیار تولیدات خارجی است و بازیهای بومی سهم کمی در این فضا دارد.
از جمله دلایل آن، عدم تکمیل زنجیره ارزش صنعت است. در این مقاله، گلوگاهها و نقاط ضعف صنعت بازی با ترسیم زنجیره ارزش صنعت بازیهای رایانهای کشور و مقایسه آن با وضع مطلوب جهانی مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنین شرکتها و نهادهای فعال در صنعت بازی کشور، در طول بخشهای مختلف زنجیره ارزش جانمایی و تحلیل شده است. بر طبق نتایج به دست آمده، حضور نهادهای دولتی در فعالیتهای پشتیبان زنجیره ارزش مانند فرهنگسازی، پژوهش و تحقیق، زیرساخت استانداردسازی، رتبهبندی و ارزیابی موجب سوگیری و جهتگیری فعالیتها شده است.
همچنین حضور نهادهای دولتی در فعالیتهای کلیدی مانند توزیع، عرضه، بازاریابی و انتشار منجر به کیفیت پایین این بخش از فعالیت شده و باید حضور شرکتهای خصوصی در این بخش را افزایش داد. در بخش ارزیابی و رتبهبندی، فقر نهادی منجر به ضعیف بودن سطح ارزیابی صنعت بازی شده و پیشنهاد میگردد انجمنها و تشکلهای مردمنهاد در این بخش فعال گردند.
-1 مقدمه
باتوجه به روند جهانی شدن صنایع و تشدید فضای رقابتی، ابزارهای تحلیل و بررسی صنایع بیش از پیش مورد استفاده قرار میگیرد. رقابت جهانی برای تصرف سهم بیشتر بازار از سوی صنعتها شدت گرفته، داشتن یک استراتژی رقابتی موثر در یک صنعت بسیار ضروریست. تعداد بنگاهها و شیوههای نوین تولید، استفاده از منابع را بیشتر و سریعتر کرده است، لذا میبایست به دنبال راهی برای ایجاد مزیت رقابتی از طریق کاهش هزینههای تولید وکسب سود - ارزش افزوده - بیشتر در فرآیند تولید بود.
از جمله ابزارهای این موضوع، تحلیل زنجیره ارزش صنعت است. از این ابزار در جهت تحلیل شکاف وضعیت فعلی یک صنعت با وضعیت ایدهآل جهانی استفاده شده و نمودار زنجیره ارزش، خود دید یکپارچه و جامعی نسبت به بخشهای مختلف صنعت ارائه میدهد.
همچنین این امکان وجود دارد تا با جانمایی شرکتهای فعال در طول زنجیره ارزش، خلاءهای نهادی و گلوگاههای موجود در صنعت شناسایی گردد
صنعت بازیهای رایانهای در جهان در زمره صنایع نوظهور و کم سابقه دستهبندی میشود که توجه دولتها و سرمایهگذاران را به خود جلب کرده است. این صنعت در کشور طی سالهای اخیر در مسیر پیشرفت قرار گرفته اما به دلیل نبود تجربه مکفی و سابقه مناسب، مشکلات بسیار در طول زنجیره ارزش آن وجود داشته و عملا علیرغم پتانسیلهای موجود، رشد مناسبی در صنعت صورت نگرفته است. این مطالعه، به بررسی زنجیره ارزش صنعت بازیهای رایانهای میپردازد. همچنین با بررسی شرکتها و نهادهای فعال صنعت ، جانمایی ارگانهای دولتی و شرکتهای خصوصی در زنجیره ارزش انجام گرفته است.
بررسی زنجیره ارزش در ادبیات موضوع بعنوان یک ابزار مناسب برای تحلیل ساختار صنعت مورد استفاده قرار گرفته است. به طور مثال در پژوهشی تحت عنوان "ارائه مدل زنجیره ارزش صنعت برق بادی در ایران" نقاط ضعف، قوت و همچنین فرصتها و تهدیدات موجود در زنجیره صنعت برق بادی شناسایی شده است.[3] در پژوهش دیگری تحت عنوان "دادههای حسابداری برای تحلیل زنجیره ارزش" به وسیله زنجیره ارزش و علم حسابداری، اقدام به بررسی مشکلات حسابداری در شرکتها کرده است.
مطالعه دیگری با عنوان "فرهنگ رسانه و توزیع آنلاین ، تغییر شکل زنجیره ارزش در صنعت بازی های رایانه ای" ضمن بررسی زنجیره ارزش توزیع آنلاین بازی، به بررسی نقاط ضعف و قوت این شیوه توزیع پرداخته است.[5] اما نکتهای که در تمام مطالعات گذشته وجود دارد، عدم بررسی نهادی در طول زنجیره ارزش است. در این پژوهش ضمن تحلیل و بررسی زنجیره ارزش صنعت بازیهای رایانهای، نهادها و شرکتهای فعال در حوزه بازی شناسایی، مبتنی بر زمینه فعالیت آنها، موقعیت نهادهای فعال در ساختار زنجیره ارزش جانمایی شده و خلاءها و شکافهای موجود در مقایسه تطبیقی بین وضع موجود با وضع ایدهآل جهانی شناسایی میگردد.
ساختار مقاله به شرح زیر است. در بعد به بررسی روش تحقیق و ابزار استفاده شده در مطالعه پرداخته میشود. در بخش سوم زنجیره ارزش صنعت بازی تشریح شده و در بخش چهارم بر اساس خلاءها و مشکلات، راهکارهای پیشنهادی ارائه میشود.
-2 روش تحقیق
یکی از مدلهایی که برای محاسبه میزان ارزش افزوده تولید مورد استفاده قرار میگیرد، مدل زنجیرهارزش پورتر است.[6] در این مدل حوزههای کاری مهم شناسایی و طبقهبندی میشود. زنجیرهارزش دارای دو گروه" فعالیتهای اصلی "و" فعالیتهای پشتیبان" است که فعالیتهای اصلی، مجموعهای از عملیاتهایی است که در یک صنعت به صورت زنجیرگونه انجام میپذیرد تا به خلق ارزش منجر شود.
فعالیتهای پشتیبان نیز، مجموعهای از گروهها و فعالیتهایی است که در فعالیتهای اصلی زنجیره به صورت غیرمستقیم دخیل میباشد. محصولات از حلقههای این زنجیره عبور کرده و در هر حلقه، ارزشی به محصول نهایی افزوده میگردد. مدل زنجیرهارزش مایکل پورتر کمک میکند تا بتوان تحلیل دقیقتری از سازمانها و صنایعی که توان ایجاد ارزش و مزیت رقابتی دارند به دست آورد
به منظور انجام این پژوهش، ابتدا با انجام مطالعات پشتیبان - مطالعات اسناد، بررسی نظر خبرگان و بررسی تجارب کشورهای خارجی - طرح اولیه از زنجیره ارزش صنعت بازی به دست آمد. این نمودار با نظر خبرگان نهاییسازی گردید و در قدم بعد پس از جانمایی شرکتهای فعال در طول زنجیره ارزش، خلاءها و مشکلات صنعت بازیهای رایانهای کشور مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
شکل . 1 فرآیند روند انجام پژوهش
-3 زنجیره ارزش صنعت بازیهای رایانهای
زنجیرهارزش مجموعهای از عملیاتی است که در یک صنعت بهصورت زنجیر گونه انجام میپذیرد تا به خلق ارزش منجر شود. مدل زنجیرهارزش مایکل پورتر کمک میکند تا بتوان تحلیل دقیقتری از سازمانها و صنایعی که توان ایجاد ارزش و مزیت رقابتی دارند به دست آورد .[7] نمودار زنجیره ارزش صنعت بازیهای رایانهای از یکسری مراحل متوالی و موازی تشکیل گردیده که طی هر یک از این مراحل، ارزشی بر محصول بازی رایانهای که درحال تولید است، افزوده میگردد. طبق مدل پورتر فعالیتهای این نمودار به دو دسته فعالیتهای اصلی و فعالیتهای پشتیبان تقسیم میشود
انجام فعالیتهای اصلی در زنجیره ارزش، در حقیقت منجر به ساخت بازی شده و در این مسیر فعالیتهای پشتیبان از اجرای آنها حمایت میکند. مبتنی بر نتایج بدست آمده از مطالعه ساختار زنجیره ارزش صنعت بازی در کشورهای دیگر، فعالیتهای اصلی زنجیره ارزش بازیهای رایانهای به ترتیب عبارتند از خلق و آفرینش اثر1 ، توسعه و پیش تولید اثر2، تولید و پستولید3، بازاریابی و انتشار4 و توزیع و عرضه.5 بر این اساس، نمای تصویری از ساختار زنجیره ارزش صنعت بازی در شکل2 ترسیم شده است که در ادامه جزئیات فعالیتهای اصلی و پشتیبان زنجیره ارزش ارائه میشود.
-1-3فعالیتهای اصلی در زنجیره ارزش صنعت خلق اثر و آفرینش: اولین بخش برای تولید یک بازی، ایجاد طرح و ایدهی کلی از بازی توسط تیمهای بازیساز مستقل و یا شرکت سازنده آن است. ایده اولیه توسط ابزارهای نیازسنجی و امکانسنجی مورد ارزیابی قرار گرفته و در صورت وجود توجیه برنامه کسب و کار6، طراحی و خلق اولیه اثر انجام میشود. در بخش بعد پلتفورم بازی مشخص شده و تیم ارزیاب تشکیل داده میشود. این تیمها تمامی ابعاد از جمله تحلیل بازار، تحلیل روند، ارزیابی محتوای اثر را ارزیابی میکند که این موضوع نقش پررنگی در صنعت کشور ندارد
توسعه و پیش تولید اثر: در این مرحله فعالیتهای مرتبط با طراحی مفهومی بازی انجام میپذیرد. بدین منظور ابتدا هزینه تمام شده بازی، محاسبه و پیشبینی شده و سپس داستانپردازی، خلق شخصیتها، طراحی گرافیکی محیط و حرکات بازی انجام خواهد شد. در گام آخر نمونه اولیهای از بازی تهیه میگردد
