بخشی از مقاله
چکیده:
آمار طلاق در کشور در حال افزایش است به طوری که نسبت ازدواج به طلاق به 5/5 رسیده است. از آنجا که خانواده رکن اساسی جامعه محسوب میشود و نقش مهمی در سلامت و سعادت آن دارد افزایش طلاق در آن با چنین روندی بسیار نگرانکننده است. بنابراین باید در جهت تحکیم خانواده و جلوگیری از فروپاشی آن تلاش شود.
یکی از بهترین منابع جهت کمک به تحکیم خانوادهها، رجوع به تعالیم دینی و استفاده از آنهاست. تشکیل خانواده همواره مورد توجه اسلام بوده و توصیههای بسیاری در این زمینه شده است. اسلام علاوه بر سفارش به تشکیل خانواده، به بیان عوامل موثر در تحکیم آن نیز پرداخته چه آنکه پس از تشکیل خانواده، استحکام و تداوم آن امر مهمتری است که نباید از نظر دور داشته شود.
آیه 34 و 35 سوره نساء، موعظه و نصیحت را به عنوان اولین قدم جهت حل تعارضات و استحکام خانواده معرفی مینماید و در صورت اصلاحناپذیری همسر، امکان قهر در بستر و در پایان ضرب خفیف را مطرح میکند. پس از آن در صورت اصلاحناپذیری زندگی زوجین؛ داورانی را، از خانواده زن و مرد مأمور به اصلاح مینماید. بدین ترتیب حل تعارضات در محدوده خانواده میتواند بهترین راه تحکیم خانواده تلقی گردد.
مبحث اول: ضرورت توجه به حل تعارضات خانوادگی
آمار طلاق و نسبت آن به ازدواج از سال 83 تا 91 در حال افزایش میباشد به طوری که در سال 91 به حداکثر رسیده و از هر 5/5 ازدواج یک طلاق به ثبت رسیده است. این روند افزایشی همچنان در حال ادامه است.
سازمان ثبت احوال کشور
با توجه به آمار سازمان ثبت احوال کشور، بیشترین طلاق ثبت شده در سال 1393 بین زوجینی اتفاق افتاده که کمتر از یک سال با هم زندگی کرده اند. عادی و طبیعی است که وقوع اختلاف در سال های نخستین زندگی مشترک، به جهت نداشتن آشنایی کافی از یکدیگر، تفاوت در نگرشها و سلیقههای زوجین و همچنین ناهمسانی شخصیت افراد با هم بیشتر اتفاق می - افتد.
تحقیقات و پژوهش ها نیز ثابت کرده اند که تفاوت در نگرش ها و سلیقه های زوجین و عدم توافق اخلاقی، عامل مهمی در فروپاشی خانواده به شمار میآید - کنعانی، - 85 :1379، - فخرایی، - 1377، - رحیمی، 53 :1379 و - 54، - امینی، بیتا: - 426، - مددی، - 146 : 1380، - حقانی زنجانی، . - 107 -59 :1365 اختلاف سلیقه و علاقه در افراد طبیعی است ؛ ولی چنانچه در برنامههای زندگی خانوادگی، این اختلاف در جهت هماهنگی بین زن و شوهر تعدیل نشود؛ احتمال آن دارد که به ناسازگاری و جدایی منتهی گردد. والدین و خویشان زن و شوهر نقش مهمی در ثبات و استحکام زندگی آنها دارند. آنها باید زن و شوهر را راهنمایی کنند تا نسبت به خلق و خوی یکدیگر شناخت پیدا کرده و با بهرهگریی از عنصر گذشت و محبت، دلها را به یکدیگر نزدیک و پیوندها را مستحکم کنند.
بنابراین بیشترین همت ها و تلاش ها جهت تحکیم نهاد خانواده باید در سال های اول آغاز زندگی زوجین متمرکز گردد و اگر پایههای زندگی در سال های اولیه استحکام یافت احتمال فروپاشی آن در سال های بعد کمتر می گردد. اختلافات و تعارضات خانوادگی میتواند مقدمه فروپاشی خانواده ها و موجب تحقق طلاق گردد بنابراین جهت کاهش آمار طلاق باید تعارضات و کشمکشها به بهترین و راحت ترین شکل حل گردد و این طور نباشد که مسائل کوچک و جزئی ، زن و شوهر راسریعاً راهی دادگاه و جدایی نماید.
مبحث دوم : حل تعارضات خانوادگی از منظر قرآن
بهترین روش برای حل تعارضات خانوادگی می تواند در دستورات دینی یافت شود چه آنکه دین اسلام یک دین همه جانبه است و علاوه بر ارائه دستورات فردی به زندگی اجتماعی انسان نیز توجه داشته و با تنظیم مقررات و احکام مربوطه، وی را به سمت مقصد نهایی هدایت میکند. ازدواج و تشکیل خانواده نیز به دلیل اثرات عمیق فردی و اجتماعی همواره مورد توجه اسلام بوده و توصیه های بسیاری در این زمینه ارائه شده است . اسلام علاوه بر سفارش به تشکیل خانواده، به بیان عوامل موثر در تحکیم آن نیز اشاره دارد چه آنکه پس از تشکیل نهاد خانواده، استحکام و تداوم آن امر مهم تری است که باید به آن توجه خاصی شود.
شارع مقدس برای جلوگیری از فروپاشی خانواده به وضع قوانین و احکامی در قالب آیات و روایات پرداخته است . برخی آیات و روایات به طور مستقیم و برخی دیگر به طور ضمنی و غیر مستقیم به بحث تحکیم خانواده و جلوگیری از انحلال آن اشاره داشته و راهکارهایی در این زمینه ارائه می دهند که با تأمل و تعمق بیشتر در آیات و روایات می توان آنها را استخراج نمود. در این مقاله به بیان کشمکشها و تعارضات موجود بین زن و شوهر و راهکارها یی که در قرآن برای رفع این تعارضات و اختلافات آمده پرداخته میشود.
الف: نشوز و شیوهی حل آن
یکی از موارد تعارض زن و شوهر »نشوز« میباشد. سرپیچی و خودداری از اطاعت را نشو ز گویند - مکارم شیرازی، 1424ه.ق: ص - 113، - بهجت، 1426ه.ق: ص . - 88 آیه 34 سوره نساء به »نشوز« اشاره کرده و میفرماید: »و اللاتی تخافون نشوزهن« - زنانی که از نافرمانی آنها می ترسید - . منظور از »خوف نشوز« این است که نشانه ها و علا متهای نشوز به تدریج آشکار گردد - الطباطبایی، 1417ه.ق: ص - 345، - گنابادی، 1408ه.ق: ص . - 15 به این صورت که یکی از زوجین از آنچه بر وی واجب است که نسبت به دیگری انجام دهد خودداری دنمای. اگر نشانههای نشوز زن برای مرد آشکار شد به اینکه به شوهر ترشرویی کند و در برآوردن نیازهای وی که انجام دادن آنها بر او واجب است کوتاهی نماید .
