بخشی از مقاله
چکیده:
دریاي مازندران بزرگترین دریاچه روي کرة زمین است. سهم کشور ایران از خط ساحلی این دریاچه 724 کیلومتر می باشد.
کرانههاي جنوبی این دریا، گونهاي آب وهواي مدیترانهاي دارد. این بخش از سواحل دریاي مازندران به دلیل خصوصیت ذکر شده در کشورمان شاهد یکی از غنیترین و متنوعترین میراث طبیعی و فرهنگی میباشد. در این میان نقش حفاظت از میراثهاي فرهنگی و طبیعی به دلیل جلوگیري از خطر انقراض و نابودي ، از جایگاه ویژه اي برخوردار خواهد بود و پیوند آنها مطمئاً در مکانی بنام موزه شکل خواهد گرفت.
این موزة پیشنهادي قبل از اینکه یک محیط نمایشی باشد، یک محیط آموزشی است براي درك و لمس مواریث طبیعی و فرهنگی توسط مردم از گروه هاي سنی مختلف و این مجموعه براي رسیدن به اهداف خود از روش هاي علمی کارآمد و به روز دنیا در این زمینه بهره خواهد جست که علاوه بر جذب عموم ظرفیت هایی براي گرد هم آمدن پژوهشگران از رشتههاي علمی مختلف را نیز در خود دارد.
.1 مقدمه:
امروزه کشورها به این نتیجه رسیدهاند که حفاظت از محیطزیست و میراث طبیعی و فرهنگی نهفته در آن بسیار حیاتی است همچنین با توجه به تجربه جهانی حراست از این میراث و پژوهش در مورد آنها در مجموعهاي تحت عنوان موزه امکانپذیر خواهد بود.در این مجموعه به انسانها فرصت داده می شود با تعمق در پدیدههاي طبیعی به وجود الگوهاي مشابه در پدیده هاي ظاهراً متفاوت پیببرند.
کرانه هاي جنوبی دریاي مازندران به دلیل ویژگیهاي برجسته آب و هوایی داراي یکی از غنیترین و متنوعترین میراث طبیعی و فرهنگی میباشد.میراث فرهنگی موجود در کرانه هاي جنوبی دریاي مازندران تنیده در محیطزیست این ناحیه است همچنین حفاظت از آنها در موزههاي مدرن و سپردنشان به نسل آینده امري ضروري است.
ساختار این مقاله به این صورت است که در قسمت دوم به معرفی اجمالی جغرافیاي کرانه هاي جنوبی دریاي مازندران و میراث طبیعی و فرهنگی ]مخصوصاً میراث فرهنگی دریایی[1 پرداخته شده در قسمت سوم نیز به اهداف،کاربردها و نتایج مثبتی که ممکن است ایجاد چنین موزهاي در راستاي حراست میراث طبیعی و فرهنگی داشته باشد اشاره شده. روش پژوهش در مقاله حاضر نیز بر اساس مطالعات کتابخانهاي و میدانی می باشد.
2. کرانه جنوبی دریاي مازندران؛ میراث طبیعی و فرهنگی:
2.1 دریاي مازندران بزرگ ترین دریاچه روي کرة زمین است2 که با تقسیم اتحاد جماهیر شوري و تبدیل دو کشور کرانه اي ایران - در جنوب - و شوروي - در شمال - به پنج کشور جمهوري هاي قزاقستان و فدراتیو روسیه در شمال، جمهوري هاي ترکمنستان و قزاقستان در خاور و جمهوريهاي آذربایجان و فدراتیو روسیه در باختر قرار دارد. کرانه هاي جنوبی، جنوب شرقی و جنوب غربی دریاي مازندران جزء واحدهاي جغرافیایی گلستان،گیلان و مازندران ایران است.
طول این پیکره آبی از شمال به جنوب 1200 کیلومتر،میانگین پهناي - عرض - آن،320 کیلومتر و طول خط ساحلی آن 6400 کیلومتر است که از این مقدار سهم کشور ایران 724 کیلومتر - حدود 11 درصد مجموع خط ساحلی - می باشد - افشار سیستانی،35 :1381،17؛ دانه کار،. - 112 : 1380 ژرفاي آب از بخش شمال به سوي جنوب افزایش می یابد، به طوري که بیش ترین ژرفا در بخش شمالی 80 متر و در بخش میانی 700 متر و در بخش جنوبی 1000 متر است، مقدار املاح محلول در آب دریاي مازندران در حدود 12/64 تا 12/68 گرم در لیتر است در حالی که مقدار نمک هاي محلول در آب اقیانوس ها 35 گرم در لیتر می باشد آب دریاچه مازندران در مقایسه با آب اقیانوس ها، »کلرید سدیم« بسیار کم تر، ولی یون - کلسیم و سولفات - بسیار زیادتري دارد.
از این جهت به دریاچه آب شیرین شباهت دارد3 - آهکی , زنجانیان , بازاري مقدم , & سوناز،. - 7-6 : 1382 دریاي مازندران داراي شرایط آب و هوایی گوناگون است کرانه هاي جنوبی این دریا، گونه اي آب وهواي مدیترانه اي دارد، با تابستان هاي گرم وخشک و زمستان هاي ملایم و مرطوب این بخش در منطقه جبهه قطبی، در معرض سیکلونهاي زمستانی تیپ مدیترانه اي قرار گرفته و باران هاي فروانی را به همراه دارد
ترویج علم در موزه ها و مراکز فرهنگی
آب و هوایی داراي نوسانات و پس و پیش روي بوده.1 شفافیت آب دریاي مازندران در اطراف و نواحی مصب رودخانه هاي بخش شمالی که دائماً مقدار زیادي گل و لاي و سایر مواد رسوبی با خود می آورند، بسیار کم و در قسمت هاي دور از کرانه و در مناطق بخش هاي عمیق میانه و جنوبی که از مصب رودخانه ها فاصله دارند، زیاد است. حداکثر شفافیت آب دریاي مازندران که در نقاط مذکور به وسیله »دیسک سکی« تعیین شده، 17 متر است
از رودخانه ها، بنادر،خلیج هاو جزایر مهم دریاي مازندران می توان به رود خانه هاي سفید رود، تجن،گرگان رود، اترك و ...، بنادر:ترکمن،گز، آستارا، انزلی، نوشهر؛خلیج هاي انزلی ، گرگان و جزیره ي آشوراده نام برد.
- میراث طبیعی: به لحاظ کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان3 آنچه ذیلاً ذکر می گردد "میراث طبیعی" به شمار می رود
- آثار طبیعی متشکل از ترکیبات فیزیکی و زیست شناسی یا مجموعه اي از این نوع ترکیبات که از نظر زیباشناسی یا علمی حائز ارزش جهانی استثنایی هستند.
- ترکیبات ارضی و جغرافیایی طبیعی و مناطق کاملاً مشخص که زیستگاه حیوانات و منطقه رشد گیاهان مورد تهدید بوده، از نظر علمی و حفاظت حائز ارزش جهانی استثنایی هستند.
- محوطه طبیعی یا مناطق طبیعی که دقیقاً مشخص شده و به لحاظ علمی، حفاظت یا زیبایی طبیعی داراي ارزش جهانی استثنایی هستند.
. 1 نوسانات دریاي خزر از گذشته هاي بسیار دور تا حال و به طور یقین آینده هاي دور و دراز، وقت بسیاري از دانشمندان و محققان را به خود مشغول داشته و خواهد داشت. خصوصاً در سال هاي اخیر، بلاخص از اوایل سال 1367 شمسی، همه جا صحبت از بالا آمدن سطح دریاي خزر بوده و بسیاري از ساحل نشینان را آشفته خاطر کرده است. حتی از سال 1366 با بالا آمدن سطح آب، قسمت هایی از خانه هایشان را آب فراگرفته و در سال 1367 شمسی، بسیاري از خانه هاي ساحلی مرداب و رودخانه ها را غیر قابل سکونت ساخته است.
همان طور که می دانیم، از حدود سال 1356-57 سطح آب دریاي خزر و رو به زیاد شدن گذاشت و تاکنون حدود 1/77 متر افزایش داشته . طبق مطالعه خانیکوف و استخري، سطح دریاي خزر از سال 915 تا 921 میلادي، نسبت به سطح اقیانوس 16/20 متر پایین تر بوده است. وزتنسکی محقق روسی می نویسد: بیش تر حد تنزل سطح دریا در سال 1315 میلادي بوده که در آن هنگام، ارتقاع مطلق سطح دریاي خزر نسبت به دریاهاي آزاد 30/9 متر پایین تر بوده است. در مقابل و در سال 1306 میلادي، به بالاترین سطح خود رسیده، به طوري که فقط 14/5 متر از سطح اقیانوس ها پائین تر بوده است. در چند سال اخیر، حاشیه شمالی دریاي مازندران در شرف خشک شدن است.
بنابراین اشکالاتی در امر کشتیرانی کشاورزي به وجود می آورد که باید روس ها راه به فکر چاره انداخته باشد
.2 شفایت آب در بررسی و بازیابی کشتی هاي مغروق - Shipwreck - که جزئی از میراث فرهنگی زیرآب محسوب می شود بسیار موثر می باشد.
