بخشی از مقاله
چکیده
تجاری سازی فناوری فرآیند انتقال یک فناوری از توسعه دهنده فناوری به کاربر و همچنین استفاده از فناوری توسعه یافته در طراحی و تولید محصولات و کارآفرینی فناورانه می باشد.از آنجایی که فناوری به عنوان یک منبع استراتژیک حیاتی دیده می شود و فناوری ها تا زمانی که تجاری سازی نشوند برای سازمان ها ارزشی به همراه نخواهند داشت بنابراین برنامه ریزی راهبردی تجاری سازی فناوری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در فرآیند برنامه ریزی راهبردی لازم است تحلیل SWOT برای شناخت نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت ها و تهدیدات خارجی انجام گیرد.در این پژوهش مهم ترین عوامل داخلی و خارجی موثر در تجاری سازی فناوری ابتدا با بررسی منابع علمی مربوطه شناسایی شده و سپس با استفاده از روش مدلسازی ساختاری تفسیری و تحلیل MICMAC طبقه بندی شده اند.
مقدمه
تجاری سازی فناوری،فرآیندی است که طی آن یک فناوری در قالب محصول،خدمت، یا فرآیندی جدید به بازار عرضه می شود.[1]تجاری سازی فناوری و عرضه آن به بازار و صنعت، علاوه بر فراهم آوردن ارزش های اقتصادی قابل توجه برای شرکتها،منجر به رشد فناورانه و اقتصادی صنایع و افزایش رقابت پذیری آنها می شود.اهمیت این موضوع باعث شده است تا علاقه مندی فراوانی در مورد الگوی مناسب توسعه و تجاری سازی فناوری در صنایع مختلف ایجاد شود،از اینرو اجرای موفق فرآیند توسعه و تجاری سازی فناوری و مزیتهای حاصل از آن می تواند شواهد لازم و کافی برای توجیه فعالیت این سازمانها و استمرار حیات آنها را فراهم آورد.
بدون فراهم کردن تمهیدات تجاری سازی یک فناوری، توسعه فناوری معنایی ندارد زیرا بدون دستیابی مشتریان یک فناوری به آن، تولید و توسعه فناوری بی فایده خواهد بود و این فناوریها تا هنگامی که تجاری نشوند و عواید آنها ملموس نگردد نمی توانند منشاء ایجاد توانمندیهای فناورانه و نوآورانه برای صنایع مرتبط باشند.در دهه های اخیر شاهد افزایش چشم گیر سرمایه گذاری در کارآفرینی تکنولوژیک بوده ایم.شرکت ها، اختراعات و تکنولوژی را با کاربردهای قابل توجه تجاری توسعه می دهند اما بدلیل کم تجربگی در تجاری سازی،در بازارهای مناسب برای فناوری،دارای ضعف هستند و اغلب چندین تکنولوژی در مرحله معرفی به بازار بالقوه دارند.
برای این شرکتها،چالش اصلی مدیریتی این است که چگونه تکنولوژی های خود را به جریان بازده اقتصادی برای موسسان، سرمایه گذاران و کارکنان خود تبدیل کنند. به عبارت دیگر، مشکل اصلی اختراع نیست بلکه تجاری سازی آن است.[2] هر شرکت قبل از اینکه وارد فرآیند تجاری سازی فناوری خود شود باید یک برنامه راهبردی فراهم کند.این کار تفکر نظام مند را تشویق میکند و صحنه را برای طرح بازاریابی احتمالی مهیا میکند.برنامه راهبردی،بعد از بیانیه مأموریت قرار دارد و به تجزیه و تحلیل محیط بیرونی و درونی تقسیم میشود.
بررسی زنجیره ارزش شرکت،رقبا، بازار و محیط کلی کسب و کار به تجزیه و تحلیل منجر می شود.این تحلیل خلاصه ای از نقاط قوت و ضعف شرکت و فرصتها و تهدیدهایی را که با آن روبرو است،ترسیم میکند.[3]در این پژوهش ابتدا با بررسی تحقیقات انجام گرفته در حوزه مدیریت تکنولوژی و تجاری سازی فناوری عوامل موثر بر تجاری سازی فناوری در داخل و خارج سازمان جمع آوری و با استفاده از نظرات خبرگان و فرآیند تحلیل شبکه ای اولویت بندی شده و نتایج آن مورد تحلیل و بررسی قرار میگردد.
تجاری سازی فناوری
در تعریف تجاری سازی فناوری دو دیدگاه متمایز در ادبیات وجود دارد که یکی دیدگاه محدود و دیگری دیدگاه فراگیر است.بر اساس دیدگاه محدود ، تجاری سازی فناوری مرحله پایانی فرآیند نوآوری فناورانه می باشد که انجام موفق آن منجر به ثمر رسیدن یک فناوری در عرصه تجاری گردیده و در آن هنگام است که فناوری مورد نظر می تواند منشا رفاه و ثروت جامعه قرارگیرد.در این تعریف از تجاری سازی بیان می شود که تجاری سازی فرآیند انتقال دانش و فناوری از یک شخص یا گروه به شخص یا گروه دیگر به منظور بکارگیری آن دانش و فناوری جدید در یک سیستم ، فرآیند ، محصول و یا یک شیوه انجام کار می باشد.[4]
بر اساس این تعریف تجاری سازی به عنوان مرحله ای مجزا از فرآیند پژوهش و توسعه فناوری در نظر گرفته می شود و الگوهای مختلف پژوهش و توسعه فناوری به صورت مجزا از الگوهای تجاری سازی فناوری مطرح می شود.تعاریف دیگری نیز از تجاری سازی فناوری بر اساس دیدگاه محدود وجود دارد که همه آنها مفهوم واحدی را به زبانهای مختلف تشریح میکنند اما تعریفی که مناسبترین پوشش را ارایه میکند عبارت است از : فرآیند انتقال فناوری از مراکز تحقیقاتی و بخش های پژوهش و فناوری به صنایع موجود یا کسب و کارهای جدید.[2]
بر اساس دیدگاه فراگیر ، تجاری سازی فناوری به عنوان آرمان فرآیند پژوهش و توسعه فناوری است و از ابتدای شروع پژوهش و توسعه فناوری ملاحظات تجاری سازی آن در نظر گرفته می شود و تجاری سازی روح حاکم بر فرآیند پژوهش و توسعه فناوری است.بر اساس این تعریف الگوهای مختلف توسعه و تجاری سازی فناوری به شکل زنجیره فعالیت مطرح می شود.[5]
عوامل موثر بر تجاری سازی فناوری
در منابع مرتبط با این حوزه نظیر انتقال تکنولوژی یا نوآوری تکنولوژیک، توسعه محصول جدید و یا بازاریابی تکنولوژی، برخی از عوامل موثر از منظر دانشگاه ها و یا شرکتها بیان شده اند.لازم به ذکر است که علاقه به فهمیدن عواملی که باعث موفقیت توسعه و تجاری سازی تکنولوژی و محصولات می شوند به طرز فزاینده ای در دهه های اخیر افزایش یافته است.
بخشی اعظمی از تحقیقات تجربی در زمینه موفقیت تکنولوژی به منظور یافتن عوامل کلیدی که همبستگی مثبتی با نوآوری و تجاری سازی محصولات جدید موفق دارند، توسعه یافت.بررسی این عوامل در ادبیات تحقیق حاکی از وجود دو شاخه اصلی پژوهشی در این حوزه دارند.یکی از این شاخه ها فرآیند سازمانی توسعه و تجاری سازی محصولات جدید را بررسی میکند.شاخه دیگر به تلاشهای تحقیقاتی که سعی در شناخت عوامل کلیدی که همبستگی مثبت با تجاری سازی و توسعه محصولات جدید بطور موفقیت آمیز دارد می پردازد.
کرشبرگر و پل - 2016 - 1 با بررسی موضوعات مرتبط با تجاری سازی فناوری و جمع آوری چندین مقاله از ژورنال های مرتبط با تجاری سازی و انتقال فناوری عواملی که بیشترین تاثیر را در لین - 2015 - 1 اثر همکاری های متقابل کارکردی و استفاده از تیم های چند وظیفه ای را در حوزه صنایع پیشرفته مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که برای تجاری سازی موفق این فناوری ها استفاده از تیم های چند وظیفه ای که به صورت متمرکز رهبری می شوند ضروری است.[7]
آناس - 2015 - 2 به شناسایی چالش های تجاری سازی فناوری های پیشرفته در مورد فناوری کوانتومی کلیدهای توزیع برق پرداخت و چالشهایی از قبیل : اندازه بازار کوچک و پراکنده،مشکلات ساخت و زنجیره تامین،اعتبار سنجی فناوری و صدور گواهینامه،فقدان زیر ساختهای موجود و کافی و خدمات پس از فروش را در این زمینه شناسایی کرد.[8] پاگار - 2014 - 3 با مرور روشهای انتقال و تجاری سازی فناوری ایجاد بانک نیازمندیهای فناورانه و ایجاد صندوق های حمایتی را برای توسعه و جلوگیری از موازی کاری مهم دانست.[9]
چو و لی - 2013 - 5 عقیده دارند که قابلیت عرضه در بازار، یک شاخص غالب و مهم در تجاری سازی فناوری و محصولات است.در حقیقت، بازار بالقوه، نیاز مشتری، قابلیت سود دهی و شاخصه های رقابت بازار اهمیت زیادی دارند و از جمله عوامل کلیدی موفقیت تجاری سازی فناوری در محصولات جدید هستند.بنابراین توسعه محصول جدید فناورانه بایستی فرصت های موجود در بازار را هدف بگیرد.
همچنین شاخصه های رقابتی فناورانه و قابلیت های تحقیق و توسعه ای در تجاری سازی محصولات جدید تاثیرگزار هستند. تکنولوژیهایی که قرار است در توسعه محصول جدید به کار روند،در ابتدای راه وجود ندارند و قابل پیش بینی هم نیستند،بنابراین لازم است که یک چارچوب ارزیابی برای فناوری و امکان سنجی تجاری سازی شکل گیرد تا فناوری و تجاری سازی منطبق بر نیازهای بازار و مشتریان توسعه یابند.[11]
یافته های کائو و دیگران - 2013 - 6 نشان می دهد که تلاش هایی که برای تجاری سازی فناوری صورت می گیرد بایستی در پویایی های جهانی و بین المللی مورد مطالعه قرار گیرد.به عبارت دیگر موفقیت و عدم موفقیت تجاری سازی، تنها به محیط ایزوله یک کشور مرتبط نیست و از عوامل بین المللی نیز تاثیر می پذیرد.آنها عقیده دارند که تحقیقات بنیادین می تواند به توسعه علم و فناوری کمک کند و در یک چارچوب بلند مدت فناوری های بیشتری تجاری شوند.[12]
