بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت آب از مهم ترین عوامل مشخص کننده به منظور کاربرد آن در مصارف آب به شمار می رود. در این تحقیق، که به تقسیم بندی کیفی آب بر اساس نمودار ویلکوکس، شاخص درصد سدیم محلول - ssp - و شاخص امریکا جهت طبقه بندی آب کشاورزی و از لحاظ سختی و بر مبنا شوری برای مصارف صنعتی و همچنین طبقه بندی آب آشامیدنی به روش شولر، بوگومولف و کونین صورت گرفته است، کیفیت آب زیرزمینی منطقه ولنجک در ایستگاه کوی دانشگاه شهید بهشتی واقع در شمال و منطقه نظام آباد - ایستگاه میان آباد - در مرکز شهر تهران بررسی گردیده است. هر چند شهرک های صنعتی و کشاورزی در فواصل مشخصی از شهرها قرار دارند، لکن در این پژوهش به طبقه بندی کیفی آب صنعتی و کشاورزی نیز پرداخته شده است.بدین منظور اطلاعات مورد نیاز از مرکز تحقیقات آب و شرکت مدیریت منابع آب ایران برای طول دوره هشت سال آبی اخذ گردید و پس پردازش و مطابقت با استاندارد ها و شاخص های بین المللی و معتبر، مشاهده گردید که کیفیت آب در مناطق مذکور مناسب است.
واژه های کلیدی:مصارف آب، طبقه بندی کیفی، آبزیرزمینی، ولنجک، نظام آباد
مقدمه
با توجه به این که ایران از مناطق بیابانی و کم آب به شمار می رود به همین دلیل مدیریت منابع آب در کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است . آب های زیرزمینی به واسطه مجموعه ای از ویژگی های منحصر به فرد در مقایسه با منابع آب های سطحی، از قدیم به عنوان یکی از اساسی ترین منابع تامین آب مصرفی مورد نیاز در بسیاری از کشورها از جمله ایران، مورد توجه قرار گرفته است.آن چه در پژوهش بدان پرداخته شده است، بررسی کیفیت آب زیرزمینی چاه های عمیق ایستگاه کوی دانشگاه شهید بهشتی واقع در منطقه یک و ایستگاه نظام آباد واقع در منطقه هفت تهران در طول سال های آبی 82تا 89 می باشد که بر اساس استانداردهای مذکور طبقه بندی کیفی شده است.
پروانه خواه طهران در سال 1390، به مقایسهی کیفی منابع آب زیرزمینی از نظر شوری برای مصارف مختلف در شرق و غرب آبخوان ساحلی حوضه رودخانه های تالار - بابل- هراز پرداخته و به این نتیجه رسید که میزان شوری در قسمت شرقی بیشتر از نواحی غرب منطقه بوده و آب شور دریای خزر نیز بیش از 10 کیلومتر در آبخوان مناطق شرقی، به سمت ساحل پیشروی نموده و کیفیت آب در این نواحی برای مصارف مختلف نام ناسب است . همچنین وی جهت کنترل تداخل آب شور و شیرین به واسطه پدیده بالا آمدگی مخروطی آب شور زیر چاه های پمپاژ و همچنین پدیده پیشروی کامل آب شور در مناطق این حوضه، راه کارهایی عملی را پیشنهاد نموده است .[1]
در سال 1384، احتشامی و شریفی با استفاده از تلفیق نرم افزار های PMWIN-5.3 و MT3D به منظور بررسی کمی و کیفی آبخوان شهرری، اعلام نمودند که به علت فقدان شبکه جمع آوری فاضلاب در مرکز شهر، میزان نیترات آبخوان زیاد خواهد بود و در مناطق غرب وجنوب غربی شهر ری به علت تاثیر شبکه فاضلاب، مقدار نیترات به کمتر از 30 میلی گرم در لیتر کاهش پیدا کرده و به تدریج دامنه کاهش نیترات از سمت غرب و جنوب غربی به سمت مناطق مرکزی شهر گسترش خواهد یافت .[2]در سال 1383، خدایی و همکاران طی یک گزارش فنی با استفاده از روش های شاخص – همپوشانی DRASTIC و GODS، پهنه بندی آسیب پذیری ذاتی آبخوان دشت جوین واقع در استان خراسان رضوی را در مقابل آلودگی ارائه نموده اند .[3]
قره محمدلو و همکاران در سال 1383، ضمن معرفی پارامترهای موثر در شعاع حفاظتی و نحوه پراکنش قابلیت هدایت الکتریکی، کلر، نیترات و سولفات در زون های حفاظتی، حریم بهداشتی چاه های آب شرب شهر ساری را تعیین نمودند .[4]همچنین، کرد رستمی و همکاران در سال 1372 طی تحقیقی با عنوان تهاجم آب شور دریا درآبخوان ساحلی دشت ساری نکا، جهت بررسی کیفی آب زیرزمینی سفره آزاد دشت، اقدام به مطالعه تغییرات کلر، هدایت الکتریکی و تیپ آب زیرزمینی در هفت مقطع عمود بر خط ساحل دریا، نمودند .[5]محمدی و همکاران در سال 1383 از طریق مطالعات صحرایی هیدروژئولوژی و هیدروژئوشیمی و با توجه به نتایج آنالیز یون هایی نظیر سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سولفات، کلر، بی کربنات، نیترات، نیتریت و فسفات نمونه های آب برداشتی از آب های سطحی و زیرزمینی منطقه رامسر، ضمن طبقه بندی آب ها با استفاده از نمودارهای شولر، پایپر و ویلکوکس، منحنی های هم یون عناصر آلوده کننده آب های زیرزمینی را رسم نموده و نقاط و محدوده های آلوده منطقه را مشخص کردند .[6]
در سال 1386، هاتفی و همکاران در یک گزارش فنی به منظور بررسی روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی بجستان یونسی، پس از بررسی اطلاعات ورودی نظیر نقشه های توپوگرافی، نقشه های زمین شناسی، آمار هواشناسی، سطح آب زیرزمینی، لاگ حفاری - litho logy - چاه های مشاهده ای و بهره برداری و همچنین آمار منابع و مصارف آب زیرزمینی و آمار کیفی مربوط، باتبدیل آن ها در محیط GIS، نقشه های هم ارزش EC ، Cl ، TDS و SO4 منطقه را تهیه نمودند .[7]در این پژوهش با استناد به استاندارد های یاد شده آب زیرزمینی در شمال و مرکز شهر تهران مورد بررسی کیفی قرار گرفته و روندتغییر کیفیت آب در این دو ایستگاه قیاس گردید.
مواد و روش ها
پس از مراجعه به شرکت منابع آب ایران و سازمان مدیریت آب منطقه ای و دریافت 8 ساله از آب های زیر زمینی ، بر آن شدیم تاکیفیت آب منطقه ولنجک واقع در 35 œ 47" 09 . 94 N 51œ 23 " 10 . 45 E 1582 m شمال تهران و منطقه نظام آبادواقع در 35 œ 42" 00 . 04 N 51œ 26 "35 . 96 m 1199 E مرکز شهر تهران مورد مقایسه و بررسی قرار دهیم .برخی از پارامتر های کیفی آب زیرزمینی در ایستگاه های کوی دانشگاه شهید بهشتی ولنجک و نظام آباد در جدول - 1 - درج شده است :
نمودار - - 1 که از کارهای هم - Hem - اخذ شده و در ایالات متحده آمریکا کاربرد فراوان دارند، مطابق آن برای آسان نمودن سنجش و مقایسه آنالیزهای کیفیت شیمیایی نمونه آب در طول هشت سال تغییرات کیفی، قابل مشاهده است بطوری که غلظت مواد محلول در آب برای ایستگاه نظام آباد با توجه به موقعیت ارتفاعی پایین تر دارای بیش از 100 درصدافزایش نسبت به ایستگاه کوی دانشگاه ولنجک می باشد.
