بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش طبقه بندی پسماندهای بیمارستانی بر اساس قانون RCRA ،در راستای فراهم کردن مقدمات مدیریتی منسجم تر در این زمینه می باشد. در این مطالعه که بیمارستان دکتر میرحسینی شیراز به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد، بررسی جامعی در خصوص وضعیت موجود پسماندهای بیمارستانی به مدت 3ماه صورت گرفت. پسماندهای تولیدی هر بخش بیمارستان در مبدا تفکیک گردید و در دو شیفت صبح و عصر جداگانه جمع آوری و تفکیک و بررسی گردیدند. جهت جمع آوری اطلاعات لازم ضمن بررسی پسماند تولیدی به مدت 3ماه جهت کسب اطلاعات تکمیلی در بخش های مختلف بیمارستان مورد مطالعه، مشاهدات میدانی نیز انجام گرفت.
در نتیجه این مطالعه در کل 82 نوع از پسماند شیمیایی تولیدی در مراکز بهداشتی درمانی جزء پسماندهای خطرناک شناسایی شده و توسط قانون RCRA طبقه بندی شدند که از این میان 2/43 درصد در لیست F، 2/43 درصد در لیست K، 2/43 درصد در لیست P،و13/41 درصد در لیست U قرار گرفتند. از میان کل پسماندها 10/97 درصد دارای قابلیت اشتعال، 1/21 درصد دارای خاصیت واکنش پذیری، 2/43 درصد دارای مخاطره حاد، و 2/43 درصد دارای خاصیت سمی میباشند. همچنین 13/41درصد دارای اثرات سمی برای محیط زیست و سایر موجودات زنده می باشند.
مقدمه
ارتقای سطح کیفی زندگی, مصرف گرایی, عدم استفاده بهینه از امکانات موجود, عدم نظارت کافی و برنامه ریزی های ناقص و اشتباه در بخش مدیریت پسماندهای بیمارستانی, سبب تولید حجم بالایی ازپسماندهای متنوع شده که کنترل آن از تولید تا دفع نهایی هزینه ی بالایی را به هر جامعه تحمیل می نماید. در بین پسماندهای متنوع تولیدی در سطح جامعه, پسماندهای بیمارستانی به عنوان یکی از پسماندهای خطرناک و آلاینده های اصلی محیط زیست به شدت مورد توجه هستند.
پسماندهای بیمارستانی در قانون مدیریت پسماندها شامل کلیه ی پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستانها, مراکز بهداشتی و درمانی, آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه می شود. - . - 8 پسماند بیمارستانی یکی ازمعضلات زیستمحیطی امروز می باشد،که به علت دارا بودن عوامل خطرناک، سمی و بیماریزا ازجمله زایدات پاتولوژیک رادیواکتیو، دارویی وشمیایی، عفونی وظروف و وسایل درمانی، ازحساسیت خاصی برخوردار بوده و میتوانند برای بیماران، ملاقات کنندگان، پرسنل بیمارستان و سایرین ایجاد خطر نمایند.
بی توجهی به مدیریت صحیح این پسماندها باعث شیوع انواع بیماریها و اپیدمی ها میشودکه موجب تهدید سلامت افراد و جامعه و اتلاف هزینه است - - 3به طور کلی، اصطلاح" پسماند بیمارستانی "اشاره دارد به پسماندها و زایدات حاصل از انجام و ارائه اقدامات سلامت توسط بیمارستانها، مطبهای پزشکی و سایر ارائه دهندگان اینگونه خدمات. سازمان بهداشت جهانی، پسماند جامد بیمارستانی راچنین تعریف میکند : هرگونه پسماند تولید شده درفعالیتهای تشخیصی، درمانی و ایمن سازی انسان و حیوان، و نیز پسماندهای حاصل ازتحقیقات پزشکی وآزمایشات بر روی مواد بیولوژیکی . پسماندهای بیمارستانی را می توان به سه گروه پسماندهای پزشکی، پسماندهای عفونی و پسماندهای خانگی تقسیم بندی نمود . - 3 -
پسماندهای پزشکی عبارتند از پسماندها و زایدات حاصل از اقدامات تشخیصی، درمانی و یا ایمن سازی که برای افراد و بیماران انجام میشود. پسماندهای عفونی، بخشی از پسماندهای پزشکی هستند که مربوط به بیماران مبتلا به بیماریهای عفونی بوده و قابلیت ایجاد بیماریهای عفونی را دارند . نوع سوم پسماند های بیمارستانی شامل پسماند های غیرپزشکی همچون کاغذ، شیشه، قوطی، پوست میوه و... میباشند که به پسماندهای خانگی معروفند در صورتیکه پسماند های بیمارستانی مذکور به صورت مجزا از یکدیگر جمع آوری نشوند، همگی، پسماند عفونی محسوب می شوند .
سازمان جهانی بهداشت، پسماندهای بیمارستانی را به مواد زاید معمولی، پاتولوژیک، رادیواکتیو، شیمیایی و عفونی تقسیم بندی می کند. بر اساس آمار و گزارشات سازمان جهانی بهداشت، پسماند های عفونی و خطرناک 10تا 25 درصد کل پسماند ها و پسماندهای بیمارستانی راتشکیل می دهند . مطالعات نشان میدهند که این گروه از پسماندها، مشکل سازترین پسماندهای جامد شهری در کشورهای در حال توسعه می باشند . - 3 -
بنابراین، عدم کنترل و بی توجهی نسبت به مدیریت صحیح پسماند های بیمارستانی در خصوص نحوه جمع آوری، حمل ونقل ودفع بهداشتی این نوع پسماند میتواند منجربه شیوع انواع بیماریها و اپیدمی های شهری وروستایی شود که علاوه برتهدید جدی سلامت جامعه ومحیط زیست، باعث اتلاف هزینه های زیادی نیز میشود - . - 7 جهت بهبود مدیریت پسماند ها و پسماندهای بیمارستانی میبایستی یک چارچوب قانونی ملی، سیستمهای دقیق مدیریت داخلی و برنامه هایی برای تعلیم وآموزش و تضمین ایمنی پرسنل مربوطه، و نیزبرنامه هایی برای تخمین میزان پسماندهای تولید شده و ارزیابی وتعیین تکنیکهای مؤثر و مناسب دفع آنها درهرکشوری وجود داشته باشد .
مدیریت پسماندهای بیمارستانی یا به طورکلی پسماندهای جامد عبارت است ازیک مجموعه مقررات منسجم ونظام یافته درزمینه مراحل تولید، نگهداری، جمع آوری، حمل و نقل، بازیافت و دفع مواد زاید جامد مطابق با بهترین اصول بهداشت همگانی، اقتصاد، حفاظت ازمنابع زیبایی شناختی و سایر نیازهای زیستمحیطی وآنچه که برای عموم مردم مورد توجه است. به طورکلی میتوان مدیریت پسماندهای جامد را هماهنگ کننده مراحل مختلف تولید، بسته بندی ونگهداری، جمع آوری، حمل ونقل، تبدیل ودفع نهائی پسماند تلقی کرد . - 3 -
تحقیقات مشابهی در خصوص مدیریت پسماند بیمارستانی در داخل و خارج از کشور انجام شده است، از آن جمله پائول. ای. روزنفلد و لیدیا جی اچ فنگ در مخاطرات پسماند های خطرناک به تعریف و توصیف ویژگیهای پسماند های خطرناک پرداختند و منابع تولید پسماند های خطرناک را مورد بررسی قرار دادند و قانون حفاظت و بازیافت از منابع را برای مدیریت اینگونه پسماندها پیشنهاد کردند - . - 9
سازمان حفاظت محیط زیست در بررسی میزان تولید و ترکیب پسماند دارویی و شیمیایی از بیمارستان عمومی ژانتی در یونان به تعیین میزان تولید و ترکیب پسماند دارویی و شیمیایی تولید شده دربیمارستان عمومی ژانتی در یونان جهت طراحی و برآورد هزینه های سیستم های مدیریتی پسماند دارویی و شیمیایی، ملاحظات ایمنی و سلامت و همچنین ارزیابی اثرات زیست محیطی پرداخت - . - 10
قاسمعلی عمرانی و همکاران, در مدیریت پسماند های بیمارستانی درشهرستان رشت، به بررسی و تفکیک پسماندهای تولیدی در بیمارستان های شهرستان رشت و ارائه راهکارهای مدیریتی مناسب پرداختند - . - 7 عبدالایمان عمویی وقاسمعلی عمرانی به بررسی وضعیت جمع آوری، نگهداری، حمل و دفع مواد زاید جامد در بیمارستانهای استان خوزستان پرداختند . - 6 - عبدالایمان عموئی,قاسمعلی عمرانی,فاطمه اصغرزاده نیز به بررسی وضعیت جمع آوری نگهداری حمل و دفع پسماندهای جامد در بیمارستانهای استان خوزستان پرداختند - . - 5
-2 مواد و روشها
در این تحقیق که در سال 1392 به صورت توصیفی مقطعی و مشاهده ای انجام گرفت، بیمارستان دکتر میرحسینی شیراز به عناون محیط پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است.
بررسی میدانی
به منظور بررسی وضعیت موجود مدیریت پسماندهای جامد پزشکی مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی، تهیه اطلاعات و گزارشهای فنی، انجام مراجعات سازمانی به دستگاههای اجرایی زیربط جهت دسترسی به اطلاعات پایه زیستمحیطی مورد نیاز، طبقه یندی موضوعات و مطالب بر اساس اهداف پژوهش،مصاحبه حضوری با مدیریت داخلی و کارکنان بیمارستان، شناسایی منابع تولید پسماند در بیمارستان و شناسایی نوع پسماند تولیدی در نقاط مختلف تولید پسماند در بیمارستان مذکور انجام گرفت.
روش نمونه برداری
در این تحقیق پس از تعیین ایستگاههای نمونه برداری پسماند در بیمارستان، عمل تفکیک و توزین پسماندهای مربوط به هر بخش روزانه و در پایان هر شیفت کاری با استفاده از ترازوی دیجیتالی صورت گرفت، و در نهایت پس از مطالعه خصوصیات شیمیایی پسماندهای مشاهده شده، این پسماندها با استفاده از قانون RCRA طبقه بندی شدند.
-3یافته های تحقیق
پس ازمصاحبه با مسئولین بهداشت محیط بیمارستان و شناسایی بخش های مختلف تولید پسماند ,و تعیین ایستگاههای نمونه برداری در بیمارستان مورد مطالعه, ضمن بررسی ها ومشاهدات میدانی, کلیه ی پسماند ها جمع آوری و بدین ترتیب نوع, میزان, تناوب و محل تخلیه هر یک از انواع پسماندها مشخص گردید.
