بخشی از مقاله
چکیده:
تالاب حله با وسعت تقریبی 20 هزار هکتار در یک فرو رفتگی وسیع ساحلی واقع در استان بوشهر می باشد که عمده ترین آوردهای آبی آن از رودخانه های شاپور و دالکی می باشد. این تحقیق به صورت فصلی بین سالهای 1385 و 1386 انجام گردید و در طی آن از 8 ایستگاه مستقر در رودخانه و تالاب حله نمونه برداری شد و 14 فاکتورمحیطی همانند شوری، هدایت الکتریکی، اکسیژن اشباء شده ، اسیدیته، فسفات ، سولفات، کلرید، آمونیاک، کل مواد محلول، کدورت، نیترات، نیتریت، درجه حرارت، pH به ص.رت فصلی مورد تجزیه قرار گرفتند و برای تعیین وضعیت آب رودخانه و تالاب حله از شاخصی تحت عنوان شاخص کیفیت آب - water quality index = - wqi استفاده گردید .
نتایج نشان میدهد که که ایستگاههای موجود دررودخانه حله در طبقه بندی دوم قرار دارند که از خصوصیات اصلی آن شروع تغییرات جدی در ویژگی آب تحت تاثیر محیط زیست و تماس با آلودگیهای کشاورزی و خانگی و .... می باشد و ایستگاههای مستقر در تالاب حله در طبقه بندی سوم قرار می گیرند که از مشخصه های اصلی این طبقه ایجاد تغییرات شدید در مشخصات آب ، شروع تغییرات در مکانیسم های طبیعی و جابجایی جامعه زنده ، تغییرات در بخش های ساختمانی بویژه بستر آب ،شروع تغییرات در رنگ وبوی آب، قابل استفاده با تمهیدات برای مصارف ، قابل استفاده برای جانوران ، کاهش بازدهی تولید مثل در ماهیان وسایر گروه های جانوری ، امکان بروز تلفات مهره داران آبزی در برخی از ایام سالمی باشد .
مقدمه:
تالابها زیستگاههای پیچیده و حیاتی هستند که علی رغم رشد و آگاهی عمومی در خصوص اهمیت محیطهای طبیعی هنوز درک واقعی از ارزش و اهمیت و حساسیت این نوع اکوسیستهای حیات بخش بسیار اندک است و تالابها همواره دستخوش خواسته ها و امبال انسانها واقع شده اند . بطوریکه مهار تالابها و تبدیل آن به گستره های قابل کشت استقرار صنایع در تالابها ، جنگ های ناخواسته در این اراضی و ... باعث تبدیل تالابها به اراضی بایر شده است.
تالاب دارای معانی مختلفی از دیدگاه عموم می باشد، امروزه نزدیک به 50تعریف مورد استفاده قرار می گیرید - . - Dugan, 1990 همچنین بر اساس تعاریف متفاوت طبقه بندیهای مختلفی برای تالاب وجود دارد. یکی از این تعاریف تعریف کنواسیون رامسر میباشد که از جمله تعاریف باز و گسترده است و به دلیل مزیتهایی که دارد مورد پذیرش همه کشورها قرار گرفته است و این تعریف به اینگونه است :
"تالاب ها شامل مناطق مردابی ، آبگیر ، تورب زا ، - پیت زار - آبی که به صورت طبیعی ، مصنوعی ، دائم یا موقت با آب ساکن ، جاری ، شیرین ، لب شور ، یا شور مشتمل بر آن دسته از آبهای دریایی که عمق آب در کشند پائین از 6 متر تجاوز نکند، می باشد"
تالابهای تحت پوشش کنوانسیون رامسر از نظر منشاءبه 5 طبقه تقسیم دمی شوندکه شامل مناطق دریاچه ای ، رودخانه ای ، مردابی ، دریایی ، مصبی می باشند
تالاب حله با وسعت تقریبی 20 هزار هکتار در یک فرو رفتگی وسیع ساحلی - بین بندر شیف تا فراکه - واقع در استان بوشهر واقع گردیده است. که عمده ترین آوردهای آن از حوزه آبخیز رو دخانه های شاپور و دالکی تأمین می گردد
تالابها علاوه بر محل زندگی موجودات ، از دیرباز تحت تاثیر فعالیتهای مؤثر انسانی قرار داشته اند و زندگی و شکل گیری جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار داده اند گاهی یک رودخانه ، از میان چند شهر صنعتی می گذرد ، هم چنین رودخانه ها محل دفن زباله ، فاضلاب و پس آبهای صنعتی کشاورزی و شهری شده اند که باعث پایین آمدن توان خود پالایی رودخانه ها شده و دیگر قادر به تجزیه و هضم مواد زائد ریخته شده در خود نیستند.
به همین علت برای تعیین وضعیت آب رودخانه ها و تالابها از شاخصی تحت عنوان شاخص کیفیت آب - water quality index - = wqi استفاده میکنند که در این شاخص حدود 9 پارامتر مهم که شامل پارامترهای فیزیکی و شیمیایی است ، مورد استفاده قرار می دهد و نهایتاً تبدیل به یک عدد wqi خواهد نمود - . - Aroner, 2002 این شاخص نشان دهنده وضعیت کیفی آب خواهد بود - . - Oram, 2007 شاخص wqi توسط وزارت بهداشت آمریکا ، ارائه گردید.
جهت استفاده از چنین شاخصی نیاز به 9 پارامتر مهم آمونیاک ، نیترات ، فسفات ، Do ، PH ، COD ، قلیائیت ، حرارت ، هدایت الکتریکی دارد که این 9 پارامتر با استفاده از نرم افزارهای برنامه های آماری نهایتاً تبدیل به یک عدد می شودمعمولاً.
برای نتایج فصلی بین 1 تا 100 و نتایج سالانه بین 100 تا 300 بسته به کیفیت آب متغیر است . معمولاً هر چه نمره کیفیت بالا رود ، وضعیت نامطلوب آب بیشتر می شود ونهایتا در وضعیت 100 در نتایج سالانهکلاً آب برای شرایط آبزیان نامناسب و مرگ و میر تمام آبزیان را سبب می شود. این الگو در سال 1970 توسط بنیاد بهداشی آمریکا بکار رفته است. زمانی که تعداد پارمترهای اندازه گیری شده کمتر از 9 عدد باشد ارزش وزنی نسبی هر پارامتر باید متناسب با این وضعیت حفوظ نگه داشته شود تا در نتیجه محدوده ارزش گذاری بین 0 تا 100برای نتایج فصلی و بین 100 تا 300 برای نتایج سالانه حفظ گردید
مطالعات متعددی در تالاب حله انجام پذیرفته است همانند بررسی آلودگی و منابع آلوده کننده آبهای داخلی استان بوشهردر 1374 ، مطالعه لیمنولوژیک و حفظ تعادل اکولوژیک رودخانه های مند و حله در سال 1374 و طرح مدیریت منطقه حفاظت شده حله در سال 1381 که در تمامی تحقیقات فوق فاکتورهای بیولوژیک و شیمیایی م.رد سنجش قرار گرفته اند.
جدول -1 طبقه بندی آب تالابها بر اساس سیستم شاخص کیفیت آب
مواد وروشها:
محدوده مورد مطالعه منطبق بر منطقه حفاظت شده حله به وسعت 48941/274 هکتار با مختصات جغرافیایی ً24،َ03 ، 29، تا ً50،َ16 ، 92عرض شمالی و ً92، َ83 ، 05 تا 98،َ92 ، 05 طول شرقی است که در فاصله 12 کیلومتری شمال غربی بندر بوشهر در اراضی پست ساحلی خلیج فارس واقع شده است، همچنین این منطقه در منتهی الیه حوزه آبریز شاپور و دالکی - حله - قرارگرفته است.
نمونه برداری به صورت فصلی از تابستان 85 لغایت بهار 1386 از 2 ایستگاه در رودخانه حله و 2 ایستگاه در تالاب حله انجام گردید که در نقشه 1 موقعیت جغرافیایی آن نشان داده شده است. از هر ایستگاه به صورت فصلی فاکتورهای محیطی دما، شوری، هدایت الکتریکی، TDS، O2، کلرید، آمونیاک، سولفات، نیترات، نیتریت و فسفات با 3 تکرار انجام پذیرفت.
