بخشی از مقاله
چکیده
ظاهراً چنین مینماید که انسانها بر اساس نیازهای طبیعی و هنجاری جامعه خویش، مناسبترین پوشاک را به لحاظ جنس، رنگ و شکل انتخاب کرده و استفاده میکنند؛ اما در واقعیت چنین نیست. با ظهور انقلاب صنعتی و شکلگیری و رسانههای جمعی و تبلیغ آشکار و پنهان پوشاک و لباس غربی از طریق توسعه گسترده پیامها، روند الگوگیری و تقلید از پوشش بازیگران سینمای غرب،عملاً بر سلیقه و انتخاب مردم دیگر نقاط جهان، تأثیر گذاشت.
خیره گشتن به آسمان و محو زیباییهای رمز آمیز شدن، طی هزاران سال، سبب شد تا ایرانیان جزء نخستین مردمی باشند که به کشف رازهای نهان افلاک بپردازند و اندک اندک به سوی توجیه علمی پدیده های آسمانی و صورتهای فلکی آن گام بردارند . نجوم و ابزار نجومی در دوران بعد از اسلام بهدلیل وجود ضرورتها و نیازهای مختلف در زندگی مسلمانان نظیر آگاهی از زمان طلوع و غروب خورشید جهت اقامه نماز و نیز مسائل جغرافیایی و بهویژه دریانوردی ، به یکی از مهمترین پدیدههای علمی تبدیل شد. هدف این پژوهش بررسی سیر تاریخی مفاهیم نجومی و صور فلکی ست تا بتوان از این مفاهیم، جهت طراحی و دوخت البسه ی زنانه سود برد.
مقدمه
انسان اولیه از پوشاک همان چیزی را طلب میکند که انسان امروز؛ یعنی نمایش اندام زیبا و پوشاندن برهنگی. اما به همانسان که بشر مراحل اولیهی تمدن را طی میکرد، پوشش او نیز همانند وسایل و تجهیزات زیست محیطیاش بار دیگر جنبه ی تفنن و آرایش یافت. و به مقتضای اوضاع طبیعی و اقلیمی، میزان درجهی تمدن و فرهنگ، عوامل اجتماعی و اقتصادی و اعتقادی، طی قرون و اعصار تغییر شکل داد تا این که وسیلهای شد برای ابراز سلیقه و نماد اختلاف طبقاتی؛ به لحاظ میزان درجهی تمدن و تسلط حکومتها، کمکم تنپوش شکل معینی پیدا کرد که سبب به وجود آمدن مُد شد.
در واقع لباس را میتوان یکی از مهمترین مظاهر تمدن برشمرد. از این پس بُعد زیبایی شناسی و هنر کاربردی مورد نظر است و همزمان، تنپوش جامعهی جهانی کاربردی میشود، در این جاست که عامل تربیت نقش مهمی در هویت ملی و منطقهای ایفا می کند. بدین منظور پس از مطالعه و بررسی تاریخ صور فلکی در ایران و جهان به طراحی و تولید پوشاک بانوان با همین مضمون پرداخته خواهد شد.
مطهره ساوری و نام نویسنده دوم
هنگامیکه انسان نخستین بهآسمان بالای سرخود مینگریست، تغییرات آن در شب و روز و سیمای ماه برایش پرسشانگیز و شگفتیساز بود و از اینرو شاید بتوان پیشینه نجوم و توجه به دانش اخترشناسی را از آن هنگام دانست. هنگام مشاهدهی آسمان در شبهای صاف و بدون ابر متوجه طرحهای جالبی به شکلهای مختلف مانند آبگردان - ملاقه - تا چهارگوش و غیره شد ، که با اتصال نظری ستارگان نزدیک به هم به وجود می آیند و موجودات فرضی را به تصور در میآورند که به صور فلکی موسومند. اغلب صورفلکی دارای اسامی خیال انگیز میباشند. برخی از این اسامی با افسانههای باستانی ارتباط داشته و بیانگر ترس و وحشت و حیرتی است که پیشینیان از خدایان، قهرمانان و حیوانات داشته اند.
تغییر رفتار سیارات و اجرام آسمانی، پدیدههای شب و روز و کم وکیف سیارات در نظام کیهانی در بُعد علمی و همچنین تعیین و اندازهگیری وقت طلوع و غروب آفتاب که فریضه نماز و نمازگزاردن به آن وابسته بود و نیز تعیین قبله و قبلهیابی و رویت هلالماه در ماه مبارکرمضان در بُعد اعتقادی، همه مواردیاند که در ارتباط نزدیک و تنگاتنگ با علم نجوم قرار می- گیرند.
پژوهشهای باستانشناسی نشان میدهد که نگارههای نقاشی شده بر روی دیوارهای غار لاسکو در جنوب فرانسه دربرگیرنده نشانههای نجوم است. گمان میشود خوشهی ستارهای پروین در کنار خوشهی قلائص - صورت فلکی گاو - بر روی این نگارهها نمایش داده شدهاست. نگاره سنگی در غار لاسکو واقع در جنوب فرانسه – در سال1941 کشف شد.
شاید انسانهای روزگار پارینه سنگی 30000 - تا 26000 سال پیش از میلاد - نخستین کسانی بودند که چهار جهت اصلی را شناسایی کردند. در اواخر دوره پارینهسنگی 20000 - تا 16000 سال پیش از میلاد - در فرانسه هنر ساخت ابزارهای سنگی به اوج خود رسید و در آن هنگام اندیشه نخستین صورفلکی پایه گذاری شد. این را در یادگارهای به جای ماندهی نقشهای درون غارهای این روزگار میتوان یافت. در درهی میرملاسو همیاندر شمال کوهدشت لرستان نیز پناهگاههایی از این روزگار وجود دارند.
در این پناهگاهها نقشهای رنگدار زیادی وجود دارد. حدود 16000 تا 8000 سال پیش از میلاد، کمکم اسامی گروههای ستارهای - صورفلکی - به سه دستهی نمادین تغییر کرد. دنیای پایینی، میانی و بالایی. حدود 10000 سال پیش از میلاد، دورهی یخبندان در اروپا به پایان رسید. با گرم شدن زمین، علفزارها و دشتهای اروپا جای خود را به جنگلها دادند و دوران نوسنگی آغاز شد. در این دوره، انسانها به جای شکار و گردآوری خوراک به کشاورزی و تولید خوراک میپرداختند. از این رو نیاز آنها به چگونگی آب و هوا، و دانستن فصلها بیشتر شد.
بدین سان به گذر سالانه خورشید در آسمان توجه بیشتری کردند. میتوان گفت حدود 5600 سال پیش از میلاد، چهار صورت فلکی در آسمان شکل گرفته بودند: دو پیکر، سنبله، قوس و ماهی. آنها نمایانگر نقاط اعتدالها و انقلابهای آن زمان بودند و پایهی صور فلکی منطقهالبروجی امروزی شد. از سویی به نظر میرسد نخستین صورت فلکی دب اکبر - خرس بزرگ - بوده که به دست سومریان به انگیزه تشخص آن و تعیین جهت شمال معین شده است و پس از آن صورفلکی دائرهالبروج و آنگاه به دست مصریان، بابلیان و اعراب، شمار آنها به 48 صورت فلکی رسیده است. در سال 1930 میلادی برای تمام آسمان 88 صورت فلکی به صورت فرامرزی شناسایی و به پذیرش رسید.
کره سماوی - کره آسمان -
کره سماوی عبارت است از یک کره تخیلی بزرگ بیانتها که زمین را در برگرفته و به نظر میرسد که کلیه اجرام آسمانی به آن چسبیدهاند. استوای سماوی نیز تصویری است از استوای زمین روی کره سماوی ، به همین ترتیب قطبین سماوی تصویری از قطب شمال و جنوب جغرافیایی زمین ، بر روی کره سماوی میباشد. دایرهالبروج یا دایره گرفتگی میتواند تصویر مدار گردش زمین بر روی کره سماوی باشد و یا به تعبیری ، مسیر عبور سالیانه خورشید در آسمان - این مسیر دارای انحراف 23/4 درجهای نسبت به استوای سماوی است، که خود معلول انحراف 23/4 درجهای محور زمین میباشد - .
قطبین دایرهالبروج محل تلاقی کره سماوی و خط فرضی است که عمود بر مرکز دایرهالبروج ترسیم شده است . حرکت زمین برای ثابت نگه داشتن مواضع اجرام سماوی مشکلاتی را به وجود میآورد. تصور ستاره شناسان جدید از آسمان بر مبنای تصوری است که از پیشینیان به ارث رسیده است و آن عبارت از این است که آسمان را به صورت یک گنبد کروی در نظر میگیرند که در عرض آن خورشید ، ماه ، سیارات و ستارگان به سمت جلو حرکت میکنند.
این گنبد صلب که در آسمان گسترش پیدا میکند کره سماوی نامیده میشود. در کرهی سماوی موقعیت ستارگان همانگونه مشخص میشود که بر روی زمین مشخص میشود؛ یعنی با استفاده از طول و عرض جغرافیایی. بدین منظور منجمان محور کرهی زمین که قطب های شمال و جنوب زمین را به یکدیگر وصل میکند را در فضا از هر دو سو - شمال و جنوب - ادامه میدهند تا کرهی فرضی سماوی را در دو نقطه قطع کند.
منجمان به این دو نقطه قطب شمال و جنوب سماوی میگویند. به همین ترتیب، اگر خط استوای زمین در امتداد همین کرهی فرضی ادامه یابد، در نهایت این کرهی فرضی سماوی را در دایرهای به نام استوای سماوی قطع خواهد کرد. پس با این سیستم میتوان موقعیت ستارگان را با استفاده از قطبین و استوای سماوی معین کرد. کره سماوی. این ماکت متعلق به قرن نوزدهم ، خورشید و زمین و صور فلکی را نشان میدهد.
