بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به ارائه مدلی جهت رتبهبندی پروژههای تحقیقاتی دانشگاه صنعتی مالک اشتر میپردازد، با توجه به اینکه پروژههای تحقیقاتی مصوب دانشگاه بهطور عمده از نوع طراحی و ساخت هستند، در این تحقیق تنها این نوع پروژهها موردبررسی قرار گرفتند. پروژههای تحقیقاتی از نوع طراحی از پنج بعد "اهمیت تحقیق، روششناسی تحقیق، دستاوردهای تحقیق، نظامات اجرایی پروژه و مدیریت دانش" و پروژههای تحقیقاتی ساخت از پنج بعد"علمی و فنی، فرآیندی، عملیاتی، آمادی و صنعتی "در سه دوره زمانی حیات پروژه شامل مرحله تصویب و تاییدپیشنهادیه، مرحله انعقاد و اجرایی قرارداد و درنهایت مرحله مستندسازی و استفاده از دستاوردهای پروژه موردبررسی قرارگرفتهاند.
به این منظور با بررسی شاخصهای ارزیابی موجود در منابع و نظرسنجی از ارزیابان خبره پروژههای تحقیقاتی دانشگاه، پرسشنامهای تهیه و درنهایت با حذف و اضافه و یا ترکیب شاخصها، آنها تحت عنوان فرم ارزیابی پروژههای تحقیقاتی دستهبندی شدند. سپس، مدلی جهت رتبهبندی پروژههای تحقیقاتی دانشگاه با استفاده از روش گزینه ایدهآل و ضد ایدهآل - وانگ ولو - برای رتبهبندی پروژهها جهت استفاده در اولویتهای اعتبار دهی و اجرا استفاده شد و در پایان، ده عنوان پروژه تحقیقاتی دانشگاه با استفاده از مدل فوق رتبهبندی شد.
-1 مقدمه
مدیران پروژههای تحقیقاتی برای انجام بهتر پروژههای خود علاوه بر اطلاعات مدیریت پروژه به اطلاعات عملکردی در دورههای مشخص و بهصورت پیوسته نیاز دارند. آنها با استفاده از این اطلاعات در صورت لزوم تصمیمات مدیریتی همانند تخصیص منابع بیشتر، بهسازی منابع انسانی و تغییر روندهای اجرای پروژه را در مورد ادامه اجرای پروژه اتخاذ مینمایند. در این راستا آنها به یک سیستم مناسب برای ارزیابی عملکرد و رتبهبندی پروژههای خود نیاز دارند تا در دورههای مشخص، عملکرد آنها را بر اساس شاخصهای معین و دقیق و روشهای درست، ارزیابی و رتبهبندی کنند.
اصولاً ارزیابی نقش مهمی را در حصول اطمینان از موفقیت یک پروژه بازی میکند ]ابوالقاسم شعبانی .[ - 1381 - ارزیابی عملکرد، پیشرفت انجام یک برنامه را در مقایسه با اهداف از پیش تعیینشده بهصورت پیوسته و عملی نشان میدهد. شاخصهای عملکرد نیز نوع یا سطح فعالیتهای انجامشده در برنامه و محصولات یا نتایج حاصله از این برنامه را نشان میدهد، این برنامه ممکن است شامل فعالیتها، پروژهها، وظایف، مأموریتها و سیاستهایی که یک هدف مشخص یا یک مجموعه اهداف را دارند، باشد.
در این پژوهش سعی خواهد شد که معیارها و شاخصهای ارزیابی پروژههای تحقیقاتی استخراج و در قالب یک فرم ارزیابی دستهبندی شود. سپس با در نظر گرفتن این معیارها، مدلی با روش گزینه ایده آل و ضد ایده آل برای رتبهبندی پروژهها ارائه و در پایان از این مدل جهت رتبهبندی 10 پروژه تحقیقاتی دانشگاه استفاده میشود - حسن آقاجان لو. - 1392
-2 ارزیابی پروژههای تحقیقاتی دانشگاه
ارزیابی به فرآیند نظاممند و عینی گفته میشود که بهمنظور سنجش ارتباط، کارایی و اثربخشی سیاستها، برنامهها و پروژهها طراحی میشود. از سویی دیگر پژوهش جستجوی نظاممند دانش و یا گرداوری و تجزیهوتحلیل نظاممند اطلاعات برای دستیابی به درک بهتر از یک پدیده و یا حل یک مسئله است، با توجه به این دو تعریف میتوان ارزیابی پژوهش را سنجش نظاممند سیاستها، برنامهها یا طرحهای پژوهشی برای تعیین موقعیت آنها در رسیدن به اهدافشان تعریف کرد، ارزیابی پژوهش حوزه گستردهای است و به شیوههای متفاوت در سطوح مختلفی انجام میشود. یکی از راههای ارزیابی سنجش کارایی است.
وو و همکاران مطالعهای با هدف توسعه یک مجموعه شاخص ارزیابی عملکرد مناسب بر اساس 1BSC بهمنظور توسعه مراکز آموزشی در دانشگاهها بهوسیله 2MCDM انجام دادند. آنها در این تحقیق شاخصهای ارزیابی عملکرد را شناسایی و با استفاده از روشهای دیمتل و 3ANP وزن اهمیت نسبی شاخصهای ارزیابی را بدست آوردند .
- Wu, H.Y 2011 - ابوالقاسم شعبانی تحقیق خود را بهمنظور شناسایی عوامل موثر در فرآیند مناسب ارزیابی و نظارت پروژههای تحقیقات دفاعی بهمنظور ارائه راهکارها جهت طراحی سیستم مطلوب ارزیابی و نظارت بر پروژهها به انجام رسانده است - ابوالقاسم شعبانی 1381، حمید تحویلیان . - 1388 محمد سعیدی مهرآباد و رحیم احسانی در مقاله خود در مورد یک مدل ارزیابی برای پروژههای تحقیقاتی بر اساس مثلث پروژه که شامل زمان، هزینه و محدودیت میباشد، بحث میکند - محمد سعیدی مهرآباد و رحیم احسانی . - 1384
-1-2 تعیین معیارها و شاخصهای ارزیابی
با توجه به بررسیهای صورت گرفته، مشخص شد پروژههای تحقیقاتی مصوب دانشگاه بهطور عمده از دو نوع طراحی و ساخت هستند، در این تحقیق پروژههای تحقیقاتی نوع طراحی از پنج بعد »اهمیت تحقیق، روششناسی تحقیق، دستاوردهای تحقیق، نظامات اجرایی پروژه و مدیریت دانش« و پروژههای تحقیقاتی ساخت از پنج بعد مختلف »علمی و فنی، فرآیندی، عملیاتی، آمادی و صنعتی« در سه دوره زمانی حیات پروژه شامل مرحله تصویب و تایید پیشنهادیه، مرحلهای که قرارداد پروژه بستهشده و مراحلی از اجرا طی شده و مرحله پس از اجرا پروژه توسط 15 نفر از ارزیابان پروژههای تحقیقاتی دانشگاه که عمدتا سابقه اجرای پروژهها را نیز داشتهاند موردبررسی و کارشناسی قرار گرفتند، معیارهای ارزیابی در جدول 1و2 آورده شدهاند
بر اساس معیارهای ذکرشده در دو جدول فوق، پرسشنامهای طراحی و جهت اصلاح و بهبود در اختیار 20 نفر از ارزیابان شاخص پروژههای تحقیقاتی دانشگاه قرار گرفت. با گردآوری نظرات این افراد فرمی جهت ارزیابی پروژههای تحقیقاتی تنظیم شد. هریک از مؤلفههای ارزیابی با استفاده از طیف لیکرت به شاخصهای کمی تبدیل و سنجش شد و در مراحل بعدی نرمالیزه شده و مورد استفاده قرار گرفت. در مدل پژوهش از امتیاز حاصل از این مؤلفهها بهعنوان خروجی کیفی استفاده شده است.
-3 مدل پژوهش
در ارائه مدلی برای رتبهبندی پروژههای تحقیقاتی دانشگاه از روش×گزینه ایده آل و ضد ایده آل - وانگ ولو - استفاده شد. - 1- 3 روش رتبهبندی گزینه ایده آل و ضد ایده آل - وانگ ولو - روش وانگ ولو - 2006 - یک روش رتبهبندی واحدهای کارا است که تلفیقی از روشهای تاپسیس فازی و تحلیل پوششی دادهها - DEA - است.
