بخشی از مقاله
چکیده
هوشمندانهترین و مناسبترین ابزار برای پایش و بهبود کیفیت، کنترل فرآیند آماری SPC 1 میباشد که از طریق کاهش پراکندگی به بهبود کیفیت کمک میکند. اصلیترین ابزار کنترل فرآیند آماری، نمودارهای کنترل میباشند؛ کهمعمولاً جهت نظارت بر عملکرد فرآیند استفاده میشود. لازمه پیدایش یک شهر انسانی و مردمپسند، وجود امکانات عبور و مرور میسر میباشد.
امروزه ترافیک سنگین بسیاری از شهرها را به ستوه آورده است و یکی از سریعترین راههای رسیدن به مقصد اغلب دوچرخه است. دوچرخه، بیآنکه سروصدا یا آلودگی ایجاد کند، فواید بیشماری از جمله یک شیوه زیست سالم، یک فعالیت مفرح و یک محیط زیست پایدار برای جوامع پر از اضطراب بههمراه میآورد. این پژوهش به پیادهسازی کنترل فرآیند آماری، در صنعت دوچرخهسازی میپردازد.
به این صورت که با بررسی دوچرخههای مجتمع صنعتی دوچرخهسازی قوچان، انواع نقصهای ممکن در دوچرخههای تولیدی شناسایی گردید، سپس با جمعآوری نظرات خبرگان این صنعت، نقصها براساس شدت و اهمیت در گروههای چهارگانه طبقهبندی شده و در نهایت نمودار کنترل تعداد نقصهای طبقهبندی شده ارائه و نتایج با نمودار کنترل بدون طبقهبندی نقصها مقایسه گردید. نتایج مقایسه، اهمیت توجه به طبقهبندی نقصها در کنترل بهینه فرآیند را بیان میکند.
-1 مقدمه
امروزه به علت گستردگی عرصهی رقابت و افزایش هزینههای تولید و نیز توقع مصرفکنندگان نسبت به کیفیت کالاها، همواره باید به دنبال راهحلی کارا برای بهبود کیفیت بود - محمد بامنیمقدم، . - 1385 یکی از ارکان مهم اطمینان از کیفیت، کنترل آماری فرآیند بوده که با ایجاد ثبات و پایداری در فرآیند و بهبود فرآیند از طریق کاهش تغییرپذیری، ابزاری سودمند در این راستا می باشد. بسیاری از مشخصههای محصول از قبیل قطر، وزن یا حجم را میتوان در قالب اندازه عددی بیان کرد که مشخصههای کیفی متغیر نامیده میشوند؛ درحالیکه برخی از مشخصههای کیفی را نمیتوان به سادگی اندازهگیری و در قالب عدد گزارش کرد.
در اینگونه موارد، هر محصول بازرسی شده به دو گروه منطبق یا نامنطبق، تقسیم میشود. این دسته از مشخصههای کیفی را وصفی مینامند - مونتگومری 1381، . - Besterfield, 2001 یک محصول معیوب، حداقل دارای یک نقص است؛ معمولاً نقصهای موجود براساس ماهیت و شدت، متفاوت میباشند. بنابراین علاوه برآنکه ضرورت دارد به تعداد نقصهای موجود در محصول توجه نمود، لازم است درجه و سطح نقص را در کنترل فرآیند تولید مد نظر قرار داد.
در این پژوهش در نظر داریم نمودار کنترل تعداد نقصهای موجود در محصول، با توجه به سیستم طبقهبندی نقصها در صنعت دوچرخه-سازی ارائه دهیم. نتایج مقایسه نمودار کنترل ارائه شده و نمودار کنترل تعداد نقصهای طبقهبندی نشده، اهمیت توجه به طبقهبندی نقصها در کنترل بهینه فرآیند را بیان میکند. در ادامه در بخش دوم، به مرور ادبیات پژوهش پرداخته شده است. رویکرد مدل پیشبینی پیشنهادی در بخش سوم ارائه شده است. بخش چهارم اختصاص به مطالعه موردی دارد و جمعبندی و نتیجهگیری نهایی مطالب در بخش پنجم آمده است.
-2 ادبیات پژوهش
1-2 کنترل فرآیند آماری
کیفیت یک معیار تصمیمگیری از جانب مشتری و نه ابزار تصمیم برای مهندسان، بازار یا مدیریت سازمان است. این مبتنی بر تجربه واقعی مشتری از محصول و خدمت است که در مقابل الزامات مورد نظر تعیین میشود و هدف اصلی اندازهگیری کیفیت، تعیین و ارزیابی درجه و سطح محصول و خدمت مورد استفاده است - بسترفیلد، 1383، . - Feigenbaum, 1991 کنترل فرآیند آماری، مجموعهای توانا از ابزارهای حل مشکل است که باعث ثبات در فرآیندهای تولید شده، توانایی تولید محصول باکیفیت را بالا میبرد. این تکنیک مجموعهای از هفت ابزار قوی است که به ابزارهای هفتگانه کیفیت معروف میباشند - بسترفیلد، . - 1383
ابزار اصلی کنترل فرآیند آماری که در این پژوهش بهکار میبریم، نمودارهای کنترل هستند. این نمودارها از مهمترین ابزارهای هفتگانه کیفیت هستند که هدف از بهکارگیری آنها رسیدن به سطح مطلوب اطمینان، سهولت در قضاوت و توسعه مطالعات کیفی است. نمودارهای کنترل در ابتدا بهوسیله والتر شوهارت معرفی گردیدند . - Shewhart, 1931 - با استفاده از نمودارهای کنترل میتوان نوسانات فرآیند را تحت کنترل درآورد و با اقدامات پیشگیرانه از تولید محصول معیوب جلوگیری کرد.
2-2 سیستم طبقهبندی نقصها
در محصولات پیچیده نظیر اتومبیل، دوچرخه، رایانه یا لوازم خانگی معمولا تعداد نقصهای متفاوتی وجود دارد که لزوماً همه آنها از درجه اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. در چنین مواقعی نیازمند روشی هستیم که امکان طبقهبندی نقصها را براساس شدت و وزن نوع نقص، به نحو معقول فراهم سازد. از جمله روشهای رایج طبقهبندی نقصها بهصورت جدول 1 میباشد:
ردیف نوع نقص
1 نقصهای گروه A - بسیار مهم - : محصول برای استفاده مناسب نیست.
2 نقصهای گروه B - مهم - : محصول دچار ازکارافتادگی میشود و هزینه نسبتاً بالایی دارد.
3 نقصهای گروه C - با اهمیت متوسط - : نقصان عملکرد در حین کار است.
4 نقصهای گروه D - با اهمیت کم - : عملکرد دستگاه مشکلی ندارد اما در شکل ظاهری یا کارکرد خوب اشکال وجود دارد. این شیوه طبقهبندی اولین بار توسط H.F. Dodge در سال 1928 ارائه شده است . - Dodge, 1928 - با فرض آنکه ، ، و بهترتیب تعداد نقصهای گروههای چهارگانه فوق باشند، رابطه - 1 - ، تعداد کل نقصها - X - در n واحد مورد بررسی را اندازه میگیرد و وزنهای مطرح شده بهصورت تجربی بهکار میرود . - Dodge, 1928 -
-3 رویکرد پیشنهادی
در این پژوهش در نظر داریم نمودار کنترل تعداد نقصهای موجود در محصول، با توجه به سیستم طبقهبندی نقصها در صنعت دوچرخهسازی ارائه دهیم و نتایج حاصل از پیادهسازی نمودار ارائه شده را با نمودار کنترل تعداد نقصهای طبقهبندی نشده مقایسه کنیم. بنابراین روند رویکرد پیشنهادی این پژوهش بهصورت بصری در شکل 1 ارائه میگردد.
-4 مطالعه موردی
در این پژوهش، به منظور پیادهسازی رویکرد پیشنهادی، مجتمع صنعتی دوچرخهسازی قوچان - آساک دوچرخه - به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. در ادامه گامهای پیادهسازی رویکرد پیشنهادی آمده است.
