بخشی از مقاله
چکیده: در سالهاي اخیر توجه به پایداري کسب و کار در شرکتها و موسسات بسیاري که بر روي مسائل زیست محیطی حساس هستند مورد تأکید و توجه بیشتري قرار گرفته است. یکی از مهمترین حوزه هایی که همواره بر پایداري کسب و کار توجه دارد اقتصاد دانش بنیان است که با توجه به محصولات تولیدي در حوزه نانو توسعه زیادي را داشته است.
از جمله اهمیت هایی که در پایداري کسب و کار مورد توجه قرار گرفته، مدنظر قرار دادن عوامل زیست محیطی در توسعه محصولات دانش بنیان است که در این راستا می توان از فن آوري نانو براي تولید محصولات جدید بهترین استفاده را کرد زیرا که فناوري نانو در رابطه با تولید محصولات سازگار با محیط زیست پیشرو است.
مقاله حاضر با هدف بررسی مولفه هاي پایداري کسب و کار به منظور تولید و توسعه محصولات دانش بنیان در حوزه محصولات نانو انجام شده است. با بررسی پیشینه نظري و همچنین پیشینه تجربی پژوهش با استفاده از روش مطالعات کتابخانه اي اقدام به طراحی چارچوب مفهومی در زمینه عوامل موثر بر پایداري کسب و کار در توسعه محصولات دانش بنیان با تاکید بر حوزه محصولات نانو شده است.
- مقدمه
مفهوم پایداري یا Sustainability ، حدود سیصد سال پیش براي نخستین بار مورد توجه مردم و دانشمندان به محیط زیست شکل گرفت. زمانی که حفظ محیط زیست براي خودمان و نسلهاي بعد، به یک ارزش جدي تبدیل شد - پائول و پایداري همچنین می توانید به عنوان یک فرآیند اجتماعی و زیست محیطی تعریف شود که با پیگیري یک آرمان مشترك به دست می آید - وندمبرگ، . - 2015
پایداري کسب و کار در حال حرکت به سمت یک چالش اجتماعی است که مستلزم قوانین بین المللی و ملی، برنامه ریزي شهري و حمل و نقل، شیوه زندگی محلی و فردي و مصرف اخلاقی افراد می باشد. شیوه هاي پایداري کسب و کار در زندگی می تواند اشکال مختلفی از سازماندهی مجدد شرایط زندگی سازگار با محیط زیست را با استفاده از علم به توسعه فن آوري هاي جدید مثل: - فن آوري هاي سبز، انرژي هاي تجدید پذیر و شکافت پایدار و ... - ، و یا طراحی سیستم هاي در شیوه اي انعطاف پذیر و برگشت پذیر به محیط را فراهم آورد.
پایداري می تواند باعث تنظیم شیوه زندگی افراد و حفظ منابع محیط شود - بلک، کریر، . - 2010 اصطلاح پایداري به عنوان هدف بشریت براي تعادل ارتباط بین انسان و اکوسیستم مطرح شده است - شاکر، . - 2015 استفاده از اصطلاح پایداري کسب و کار، باعث افزایش محبوبیت در بین جوامع انسانی براي سازگاري با محیط زیست شده است - وضعیت جهانی، 2013؛ لورك، فوچس، . - 2011
توسعه محصول جدید فرآیندي است مبهم و پیچیده که تقریبا تمامی واحدهاي بنگاه اقتصادي مانند بازاریابی، طراحی و مهندسی، تولیدي و غیره را دربر می گیرد. وقتی صحبت از محصول جدید به میان می آید، طیف وسیعی از مفاهیم مانند یک محصول مصرفی ساده تا یک سیستم بسیار پیچیده جدید نظامی به ذهن خطور می کند - کرافورد، دي بندتو، . - 2008 محققین دیگري نیز بر این باور هستند که پنج ویژگی: تازگی براي جهان، جدید بودن براي شرکت، تازگی ناشی از گسترش خط محصول، تازگی ناشی از بهبود محصول و محصول جدیدي وارد بازار جدیدي شود منجر به توسعه محصول جدید میشود و مواردي همچون اصلاح در بستهبندي یا نوع روش تولید محصول و یا تغییر در شبکه توزیع محصول به عنوان رویکرد توسعه محصول قلمداد میشود.
- کرافورد،. - 2002 فرایند توسعه محصول جدید با توجه به نیاز مشتري در بازار شکل میگیرد. بنابراین شاخصهاي کلیدي بازاریابی با توجه به نوع بازار، بافت جمعیتی و توان رقابتی شرکتها داراي تفاوتهایی است. - کاتلر و همکاران،. - 2008 به عقیده کاتلر، به محصولی "جدید" اطلاق میشود که براي اولین بار در بازار داخلی یا جهانی عرضه شود، یا گروه محصولات جدیدي را شامل شود یا ملحقات جدیدي به خط تولید سازمان اضافه کند و یا بهبودي در محصولات فعلی ایجاد کند - ویلاسکا و
در کسب و کار دانش محور باید به تبیین و مدل سازي تولید دانش - تحقیق و توسعه دانش جدید - ، غنی سازي دانش - آموزش، پرورش و توسعه انسانی - ، انتقال دانش - نشر و اشاعه دانش و نوآوري - پرداخت. در این نوع از کسب و کار، دانش براساس نوع دانستنیها، چرایی دانستنیها، چگونگی دانستنیها و کسانی که آن را می دانند به انواع مختلف تفکیک می شود - حمیدي زاده،. - 1387
با استفاده از شاخص ها و مؤلفه هاي پایداري کسب و کار و توسعه محصول جدید اقدام به ارائه مدلی مفهومی در جهت بررسی پایداري کسب و کار در حوزه توسعه محصولات دانش بنیان می شود. با توجه به مطالعات و بررسیهایی تجربی و نظري که انجام شده مشخص می شود که مطالعات جامعی در رابطه با پایداري کسب و کار در توسعه محصولات جدید در حوزه دانش بنیان صورت نگرفته و مدلی نیز در این رابطه یافت نشد که در این مقاله با استفاده از شاخص هاي پایداري کسب و کار و توسعه محصول جدید اقدام به ارائه مدلی جامع می شود.
- پیشینه پژوهش
- پایداري کسب و کار
پایداري کسب و کار گزینهاي است که کسبوکارهاي امروز جهان با آن مواجه هستند، پایداري و توجه به مسائل مختلف زیستمحیطی، اجتماعی، اقتصادي و فرهنگی میتواند علاوه بر تضمین آینده یک کشور و جامعه، براي کسبوکارهاي فعال این حوزه هم مزایاي زیادي به همراه داشته باشد. مزایایی که تنها در کاهش هزینههاي ضایعات و متمایزسازي نسبت به رقبا خلاصه نمیشود بلکه شامل:
-1 جاخالی دادن در برابر قوانین آینده
-2 ساخت محصولات یا فرآیندهاي نوآورانه جدید
-3 باز کردن بازارهاي جدید
-4 جذب و حفظ بهترین کارکنان
-5 بهبود تصور ذهنی ذینفعان و اجتماع
-6 کاهش مخاطرات قانونی و هزینههاي بیمه
-7 ارائه کیفیت بالاتر زندگی - بابک بهبودي، . - 2016 بقاي یک ملت به توسعه و پایداري کسب و کار بستگی دارد. سازمان هاي دولتی و بین المللی عمده ترین مراکز مقابله با مسائل زیست محیطی هستند. لیکن با توجه به گستردگی و پیچیدگی ابعاد مسئله، توان کمی براي حل آن دارند. با توجه به این واقعیت باید به دنبال راه حلی بود که با ماهیت مشکل محیط زیست همخوانی داشته باشد.
هر گونه راه حلی در این زمینه باید دارا دو ویژگی اساسی باشد: نخست فراگیر و همهسونگر باشد و دوم همه مردم در آن نقش و مشارکت داشته باشند. مشارکت مردمی از طریق سازوکارها و ابزارها مختلفی می تواند به وقوع بپیوندد که سازمانها و تشکلها غیردولتی از مهم ترین اینها است - بحرینی، امینی، . - 2000 امروزه سازمانهاي غیردولتی با تکیه بر حمایت و توانمندي هاي مردم، بازوي قدرتمند دولت در جهت اجراي طرحها و فعالیتهاي منابع طبیعی و زیست محیطی براي پایداري کسب و کارها به شمار می روند.
سازمانهاي غیردولتی به دلیل دسترسی وسیع به طبقات مختلف مردم و جلب اعتماد و توجه آنها در جهت برطرف نمودن معضلات و مشکلات زیست محیطی و منابع طبیعی کشور و ترویج و توسعه آنها نقش مهمی ایفا می نمایند - فهام و همکاران، . - 2006 پایداري کسب و کار، و یا کسب و کار سبز در شرکت به این گونه است که تاثیر منفی بسیار کمی بر محیط زیست جهانی و یا محلی، جامعه، و اقتصاد یک کسب و کار می گذارد. پایداري کسب و کار اغلب سیاست مترقی حقوق بشر و محیط زیست است.
به طور کلی توصیف کسب و کار تحت عنوان کسب و کار سبز داراي چهار معیار می باشد: -1 با توجه به اصول پایداري سبز براي کسب و کار خود تصمیم گیري نمایند -2 تأمین محصولات و خدمات باید با محیط زیست سازگار باشد که جایگزین تقاضا براي محصولات یا خدمات مضر نسبت به محیط زیست شود. -3 پایداري کسب و کار سبز بهتر از روش رقابت سنتی است -4 در عملیات کسب و کار پایدار خود متعهد به رعایت اصول زیست میحطی باشند - کنی، . - 2009 پایداري کسب و کار فعالیت هاي سازگار با محیط زیست یا فعالیت سبز در سازمان است که اطمینان حاصل شود در شرایطی که در حال حاضر تنها توجه به حفظ سود است، تمام فرآیندها، محصولات و فعالیت هاي تولیدي به اندازه کافی نگرانی هاي زیست محیطی دارند.
به عبارت دیگر، آن را به یک کسب و کار تحت عنوان نیازهاي جهانی بدون به خطر انداختن نیازهاي نسل آینده مطرح کرد نه اینکه تنها براي رفع نیازهاي خود باشد - گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه، 2009؛ اندرسون، . - 2006 پایداري کسب و کار ارزیابی نحوه طراحی محصولات است که استفاده از شرایط زیست محیطی فعلی را چگونه انجام دهیم که محصولات شرکت به صورت منابع تجدید پذیر تولید شود - رینی، . - 2008 در کسب و کار پایدار با زنجیره تامین سعی کنید به تعادل سه عامل محیط زیست، رشد کسب و کار و جامعه با استفاده از توسعه پایدار و توزیع پایدار مورد توجه قرار داده شود - گالوائو، . - 2008 پایداري در داخل یک کسب و کار می تواند براي مشتریان، سرمایه گذاران، و محیط زیست ارزش ایجاد کنید.
کسب و کار پایدار باید نیازهاي مشتري را برآورده کند در حالی که در همان زمان باید به نیاز درمان محیط نیز توجه زیادي داشته باشد - رینی، . - 2008 براي تعادل ذینفعان و راه حل هاي مشترك کلیدي وجود دارد که براي برقراري این تعادي یک رویکرد ساختاري موفق مورد نیاز است که شامل بسیاري از ابزارها و روش هاي مختلف باشد، که مفهوم تعالی پایداري کسب و کار بهتذین راه حل می باشد.
