بخشی از مقاله
چکیده:
در این تحقیق به طراحی مدل محاسبه بهای تمام شده به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت - ABC - و مدل بودجه بندی بر مبنای فعالیت - ABB - در شهرداری بندر سیریک پرداخته شده است. این پژوهش از نوع توصیفی و کاربردی میباشد. ابتدا با استفاده از روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت بهای فعالیت ها و خروجی ها محاسبه گردیده وسپس بودجه بر مبنای فعالیت پیش بینی شده است.
ابزار مطالعه پرسش نامه و مصاحبه می باشد، روش کار به این صورت است که ابتدا بهای تمام شده خدمات به روش - ABC - محاسبه شده و با بهای تمام شده که در سیستم حسابداری فعلی شهرداری به روش سنتی - متداول - محاسبه می شود مقایسه گردیده تا مشخص شود آیا بین این دو روش هزینه یابی اختلاف معناداری وجود دارد یاخیرهمچنین بودجه پیش بینی شده به روش - ABB - با بودجه تدوین شده به روش متداول مقایسه شده است تا مشخص گردد آیا بین این دو روش بودجه بندی اختلاف معنا داری وجود دارد یا خیر.
درنهایت آیا می توان روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت وبودجه بندی بر مبنای فعالیت را در شهرداری بندر سیریک بکار گرفت . نتایج تحقیق نشان می دهدعلی رغم اینکه که بین بهای تمام شده برمبنای فعالیت با روش هزینه یابی سنتی موجود و همچنین بین بودجه بندی برمبنای فعالیت با بودجه بندی به روش سنتی - متداول - اختلاف معناداری وجود دارد، امکان محاسبه بهای تمام شده خدمات به روش - ABC - و بودجه بندی به روش - - ABB در شهرداری بندر سیریک وجود دارد.
.1 مقدمه
مدیران جهت تصمیم گیری های مالی به اطلاعات صحیح نیازدارند، لذا وظیفه حسابداری تهیه اطلاعات لازم جهت تصمیم گیری های مالی است. آن چه امروزه اهمیت خاصی پیدا کرده، این است که سازمان ها نیازمند آن هستند که روشی را به کارگیرند که علاوه برعدم پیچیدگی، کم هزینه بوده وبیشترین اطلاعات از فرآیندها، فعالیت ها و خدمات را به مدیران ارائه دهد؛ از این رو، هزینه یابی سنتی جوابگوی این نیاز نیست . روش های جدید مختلفی برای هزی نه یابی ارائه شده است که مهم ترین این روش ها عبارتند از : هزینه یابی برمبنای هدف و هزینه یابی برمبنای فعالیت
برای محاسبه بهای تمام شده در حسابداری صنعتی دو روش وجود دارد: روش سنتی - متداول - و روش نوین. در روش نوین که به هزینه یابی بر مبنای فعالیت - ABC - شهرت یافته است، تلاش می شود ضعف های روش سنتی - به ویژه در تسهیم هزینه های غیر مستقیم - برطرف شود و با شناسایی کلیه منابعی که صرف فعالیت های پشتیبانی کننده از تولید و تحویل به مشتریان می شود، بهای تمام شده دقیق تری نسبت به روش سنتی محاسبه شود
این رویکرد که موجب ایجاد روشی برای هزینه یابی گردید که نه تنها روشی برای حسابداری قیمت تمام شده بود بلکه اطلاعات هزینه ای آن در فرآیند تصمیم گیری در حوزه های پیش گفته موجب افزایش اثربخشی تصمیمات و ظهور دو رویکرد نوین درمدیریت عملکرد، مدیریت فرآیندها و مدیریت مالی و بودجه نیز شد که تحت عنوان مدیریت بر مبنای فعالیت و بودجه ریزی بر مبنای فعالیت نام گرفت - . - 12 بودجه ریزی را به عنوان فرآیند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود بیان می کنند، که هدف اصلی از آن استفاده بهینه از منابع محدود وکمیاب می باشد
یکی از ضعفهای اساسی رویکرد سنتی، عدم تناسب سطح فعالیت و بودجه اختصاص داده شده به هر واحد می باشد. رویکرد نوینی که امروزه جایگزین شیوه های قدیمی بودجه ریزی گردیده، رویکرد بودجه ریزی برمبنای فعالیت ABB است.دراین رویکرد، منابع به تناسب حجم فعالیت به واحدهای سازمانی اختصاص می یابد. این رویکرد، برخلاف بودجه ریزی سنتی که تناسب بین تخصیص منابع و حجم فعالیت را رعایت نمی کرد، منابع سازمان را برمبنای فعالیت به هر واحد اختصاص می دهد
.2 بیان مسئله
سیستمهای سنتی حسابداری صنعتی و مدیریت نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیستند، بلکه استفاده از اطلاعات آنها سبب گمراهی و عدم تصمیم گیری صحیح مدیران میشود نهایتاًو می تواند منجر به پیدایش زیانهای هنگفت شرکتها گردد
یکی از سیستم های نوین هزینه یابی که کاربرد های گوناگون آن در فعالیت های خدماتی روز به روز در حال گسترش است اصطلاحاً، سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نام دارد.این سیستم با بکارگیری روش های مناسب ، اثرات حاصل از تغییرات فعالیت ها ، پیچیدگی ها ، تنوع و ویژگی های خاص هر فعالیت را محاسبه می کند
برخلاف هزینه یابی سنتی که تناسب بین تخصیص منابع و حجم فعالیت را رعایت نمی کند، هزینه یابی بر مبنای فعالیت - ABC - ، منابع سازمان را برمبنای فعالیت به هر واحد اختصاص می دهد. در این روش ابتدا بهای تمام شده فعالیت ها با توجه به میزان منابع مصرفی، محاسبه و سپس بهای تمام شده هر یک از خدمات به نسبت میزان استفاده از فعالیت ها - محرک هزینه - ، محاسبه می گردد. این مراحل باعث می گردد تا مدیران علاوه بر تعیین بهای تمام شده هر یک از خدمات، اطلاعات بسیار زیادی را در خصوص فرآیندها و فعالیت ها بدست آورند
بررسی ها نشان می دهد که روند بودجه ریزی فعلی در اکثر دستگا ههای دولتی در کشور همچنان مبتنی بر مدل بودجه ریزی خطی سنتی است. محدودیت در برنامه ریزی دراز مدت، دشواری نظارت، غیر عملیاتی بودن و شفاف نبودن، عدم پاسخگویی و نبود نظام اطلاعاتی در خصوص عملکرد بودجه و در نتیجه فقدان بررسی میزان اثربخشی و کارائی برنامه های اعتباری از جمله نارسایهای این نظام بودجه ریزی است که هزینه های زیادی را به کشور تحمیل کرده است
با نگاهی اجمالی به رویکرد دستگاههای اجرایی از جمله شهرداری ها در کشورمان متوجه می شویم که با توجه به غیر انتفاعی بودن خدماتی که شهرداری ها ارائه می دهند متاسفانه روشهای هزینه یابی و محاسبه بهای تمام شده خدمات وهمچنین پیش بینی دقیق بودجه تابحال چندان مورد توجه قرار نگرفته است وبه نظر می رسد حتی سیستم حسابداری این بخش نیز اطلاعات کافی و مناسب را برای تصمیم گیری مدیران در ابعاد مختلف فراهم نمی کندو این سیستمصرفاً نشان دهنده مصرف منابع مالی بر اساس ردیفهای بودجه ای است که باید در برنامه تخصیص داده شده، هزینه گردد.
بنابراین با توجه به نقش اطلاعات صحیح در تصمیم گیری ها و خصوصا اطلاعات مالی و هزینه ای، طراحی و بکارگیری یک سیستم هزینه یابی مناسب در شهرداری هاکه قادر به شناسایی و کشف هزینه ها و محاسبه صحیح بهای تمام شده خدمات بوده ودرنهایت بتواند بودجه را بطور دقیق تری پیش بینی کندلازم به نظر می رسد وبه عنوان یک مسأله اساسی مطرح است.
.3 اهمیت وضرورت تحقیق
امروزه با توجه به توسعه فن آوری های پیشرفته درابعاد مختلف توأم با افزایش پیچیدگی و تنوع فعالیت ها ، درک این تغییرات و سنجش تأثیرات آن بر هزینه های سازمانی اهمیت زیادی پیدا کرده است .اهمیت این امر بر واحد های خدماتی با توجه به اینکه درجه تنوع و تغییرات در آنها ، نسبت به فعالیت های تولیدی بیشتر است ، مضاعف می باشد. بدیهی است که شناخت این فعالیت ها و سنجش تأثیرات آن برهزینه های سازمانی مستلزم طراحی یک سیستم هزینه یابی مناسب می باشد
با توجه به نیاز سازمانهای خدماتی به شیوه های نوین هزینه یابی و بودجه ریزی می توان با بکارگیری این دو روش نوین در دستگاههای اجرایی از جمله شهرداری می توان بسیاری از مشکلات موجود که به آنها اشاره شد را برطرف ساخت.
.4 سوالات تحقیق
- محاسبه بهای تمام شده خدمات به روش ABC در شهرداری بندر سیریک امکان پذیر است؟
- آیا امکان طراحی مدل و محاسبه بودجه به روش ABB در شهرداری بندر سیریک وجود دارد؟
.5 ادبیات تحقیق
.1-5 هزینه یابی برمبنای فعالیت : - ABC -
در این روش، ابتدا بهای تمام شده فعالیت ها با توجه به میزان منابع مصرفی، محاسبه و سپس بهای تمام شده هر یک از خدمات به نسبت میزان استفاده از فعالیت ها - محرک هزینه - محاسبه می شود . این مراحل باعث می شود، مدیران علاوه بر تعیین بهای تمام شده هر یک از کالاها و خدمات، اطلاعات زیادی درخصوص فرآیندها و فعالیت ها نیز به دست آورند
سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت دارای خصوصیات بارزی است که آن را از سایر روش های هزینه یابی متمایز می کند،که از آن جمله می توان به تحلیل موشکافانه فعالیت های انجام شده در فرآیند ارائه خدمات و شناسایی دقیق هزینه ها و ارائه اطلاعات غیرمالی جهت بهبود عملکرد و افزایش کارائی واحدهای ارائه کننده خدمت می توان اشاره کرد
.2-5 بودجه بندی برمبنای فعالیت :
ABB مخفف واژه ACTIVITY -BASED BUDGETING به معنای بودجه ریزی بر مبنای فعالیت است. در ABB به هزینه های بودجه ای فعالیت هایی تاکید می شود که برای تولید و عرضه محصولات و خدمات لازم است. پس در ABB می توان توجه را معطوف هزینه هایی نمود که صرف انجام فعالیت ها می شوند. در یک تعریف کلی می توان گفت ABB بودجه را بر مبنای هزینه های انجام دادن فعالیت ها - فعالیت های بودجه ریزی شده - تهیه می کند و مصرف منابع را به این فعالیت ها مرتبط می سازد. این سیستم ضمن در نظرگرفتن محصولات و خدمات ، فعالیت های مرتبط با آنها را شناسایی کرده و پس از آن منابع لازم را برای این فعالیت ها تخمین می زند. می توان گفت که سیستم ABB معکوس ABC است
.3-5 محرک هزینه
محرک هزینه، متغیری قابل سنجش و منطقی است که با استفاده از آن می توان میزان مصرف منابع توسط فعالیت و همچنین میزان مصرف فعالیت ها توسط موضوعات هزینه را محاسبه کرد
در واقع، آن چه در هر روشی از هزینه یابی اهمیت دارد، انتخاب محرک هزینه است. با توجه به این که در روش هزینه یابی برمبنای فعالیت، برعکس هزینه یابی سنتی از محرک های هزینه متعدد در دو مرحله استفاده می شود، همین عامل نیز باعث تخصیص دقیق تر هزینه ها می شود، انتخاب صحیح محرک های هزینه در میزان قابلیت اطمینان مدل تأثیر فراوانی
