بخشی از مقاله
چکیده
علم وتکنولوژی به سرعت درحال تغییرچهره جهان هستند و اکتشافات علمی وتوسعه تکنولوژیکی بانیرویی بیش ازحدتصور،شیوه زندگی راتحت تاثیرقرارداده اند.به نظر میرسد، درسالهای اخیررویکردی برای تحرک علم و تکنولوژی برای تهاجم به پیچیدگیهاومسائل مقیاسهای بزرگترشکل گرفته که مسیری است تمام حرفه ای، دقیق، عینی ومنطقی وآن مسیر رویکردسیستمی است.
تلفیق مباحث نظری رویکرد سیستمی وحوزه عملیاتی سیستم آموزشی سبب توسعه یک سیستم آموزش میگردد که اجزای خود رابا نگرشی کل گرایانه به سمت بهره وری بیشتر سوق می دهداین مقاله عناصر وخصوصیات سیستم های آموزشی را بیان نموده و به تبیین سیستم آموزشی بر مبنای رویکرد سیستمی می پردازد و با ذکر مصادیقی در هر بخش، نحوه پیاده سازی این مفاهیم در فراگردهای گوناگون مدرسه و کلاس درس را تشریح می نماید تا رویکرد سیستمی در قالب گام های عملیاتی درآید و قابل کاربست در مدارس باشد.
دراین مقاله سعی شده است به توضیح عناصر نظریه سیستمی وخصوصیات سیستمهای بازوذکرمصادیق آنهادرسازمانهای آموزشی پرداخته وسیستم آموزشی وکلاس درس ازنقطه نظراین سیستم تعریف گردد.دراین راه،عنایت به عناصر وخصوصیات سیستمها باعث می شود کلاس درس از تعابیر سنتی خود به سمت کلاس سیستمی هدایت شود و بهره گیری از سیستم آموزشی به عنوان یک فراسیستم،اثربخشی کلاس درس را به طرز معناداری افزایش دهد. تبیین رویکرد سیستمی به آموزش با ارائه گامها و مراحل عملیاتی ویژه سازمانهای آموزشی وبیان مثالهای ملموس جهت تسهیل پیاده سازی وتوسعه سیستم آموزشی درمدارس ازاهداف این مقاله است . این مقاله مدلی سیستمی برای آموزش ارائه می دهد.
مقدمه
این مقاله، تحلیل سیستم و رویکرد سیستمی به آموزش را در قالب سه فاز کاربردی و هشت مرحله عملیاتی تبیین نموده و مراحل توسعه سیستم آموزشی را در نه مرحله تنظیم کرده است. سایبرنتیک تعریف شده و سه رویکرد برای آموزش و پرورش با عنوان روانشناسی آموزشی، سایبرنتیک و تحلیل سیستم در هفت مولفه مورد مقایسه قرار گرفته است.
لودویگ فون برتالانفی زیست شناس و متفکر اتریشی از بنیان گذاران نظریه عمومی سیستمهادراوایل قرن 20 محسوب میشودکه برای اولین بارمفهوم تفکری راارائه دادکه تئوری عمومی سیستمها شناخته شد. فالت، مدیریت را فراگردی اجتماعی دانسته و سازمان را به مثابه سیستمی اجتماعی قلمداد کرده است. - کاست و رزنزویگ ، - 1985 بارنارد - 1938 - سازمان رابه منزله سیستم همکاری تعریف وتاکید کرده که درآن هرجزئی بااجزای دیگربطور قابل ملاحظه ای مرتبط است. جانسون و همکاران - - 1976 مفهوم سیستم را دقیق تر تعریف کرده اند: سیستم عبارتست از مجموعه ی اجزا یا مولفه هایی که برای تحقق هدف خاصی، طبق برنامه طراحی شده است. - 2 - این مقاله کوشیده است بر پایه مبانی علمی، مدلی سیستمی برای آموزش طراحی و ارائه نماید.
-1 رویکرد سیستمی
-1-1 تعریف سیستم
سیستم تلاشی سیستماتیک برای هماهنگ کردن همه جنبه های یک مسئله به سوی اهداف خاص است. - - 4
-2-1 عناصر نظریه سیستمی
دروندادها: همه عناصری که وارد سیستم می شوند - ماده،انرژی یا اطلاع - دروندادهای آن به شمار می روند. بعضی از دروندادها برای حفظ و بقای سیستم و برخی دیگر برای رشد و تحقق هدفهای سیستم به کار می آیند.انواع مواد و انرژی و اطلاعات - به شکل تجهیزات و تسهیلات فیزیکی، منابع مالی، نیروی انسانی و منابع دانش و اطلاعات - از سوی جامعه، مردم یا نهادهای اجتماعی در اختیار مدرسه ها قرار می گیرد تا با کاربرد آنها هدفهای آموزش و پرورش تحقق پیدا کند. مدرسه با استفاده از دروندادها ، دانش آموزان را در جریان آموزش و پرورش قرار می دهد. فراگرد تبدیل یا دگرگون سازی - عملیات - : مدرسه کودکان را پرورش می دهد . در هر سیستم کار و فعالیتی صورت می گیرد و نه تنها دروندادها دگرگونی پیدا می کنند،بلکه ضمن آن بر ارزش و سودمندی آن افزوده می شود.
بروندادها: آنچه یک سیستم با هدف قبلی - طبق انتظار - یا اتفاقی - غیر منتظره - تولید می کند برونداد آن است. چرخه فعالیت ها: الگوی فعالیت های سیستم، چرخشی است.به این معنا که بروندادهای سیستم به محیط، زمینه ادامه فعالیت سیستم را میسر می سازد. مدارس با استفاده از آنها به کار آموزش و پرورش می پردازند و همه ساله تعدادی افراد تحصیل کرده و تعلیم یافته به جامعه تحویل می دهند. در صورت مقبول افتادن تحصیل کردگان در جامعه، امکان ادامه فعالیت های مدارس فراهم می گردد.
حد و مرز سیستم: هر سیستمی دارای حد و مرزی است که آن را از محیط یا پیرامونش متمایز و با آن مرتبط می سازد. اگر سیستم با محیط در ارتباط باشد، سیستم باز و در غیر این صورت، سیستم بسته می باشد.
بازخور: بسیاری از سیستم ها،خودگردان یا خودتنظیم شونده اند. سیستم های خودگردان از طریق فراگرد بازخور - فیدبک - خود را تنظیم می کنند. طی این فراگرد قسمتی از برونداد سیستم به عنوان درونداد اطلاعاتی به خود آن پس فرستاده - بازخورانده - می شود تا سیستم از نتیجه کار خود خبردار شود که آیا مطابق هدف عمل کرده است یا نه.در سیستم ها دو نوع بازخور وجود دارد: منفی و مثبت.
در حالیکه بازخور منفی سیستم را در راستای هدف ها و موازین پیشین آن نگه می دارد، بازخور مثبت آنرا به تجدید نظر اساسی در موازین و برنامه های قبلی یا تغییر ترغیب می کند. در واقع مفهوم بازخور می رساند که قسمتی از دروندادهای سیستم ها خاصیت اطلاع رسانی دارند. پاره ای از دروندادهای اطلاعاتی در نظام مدارس عبارتنداز: گفتار و کردار دانش آموزان، معلمان و مدیران، اظهارنظرهای والدین، صاحب نظران تربیتی، مصوبات قانونی. - 2 -
-3-1 خصوصیات سیستم های باز
کل نگری: سیستم یک کل است و هر قسمت تشکیل دهنده این کل، بر دیگر قسمت ها اثرگذار بوده و باعث تحقق هدف های مجموعه سیستم می شود. کل سازمان، چیزی متفاوت با مجموع اجزای آن است. - - 3 هدف هر سیستمی عبارت از وظیفه یا وظایفی است که آن سیستم در ارتباط با سیستم های مجاور یا سیستم بزرگتری که جزئی از آن است، انجام می دهد. بعضی سیستم ها، مثل نظام های آموزشی - مدرسه ها - چند هدف دارند: جامعه
