بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثرات محلول پاشی اسیدفولیک و کلاتکلسیم بر روی اجزای عملکرد میوهبِهْ رقم حاج آقا کیشی آزمایشی بر پایه فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در شهرستان کوثر استان اردبیل طی سال 1396 انجام شد. محلول پاشی اسیدفولیک در چهار سطح - صفر، 1، 2 و 3 لیتر در هزار لیتر - و کلاتکلسیم در سه سطح - صفر، 1/5، 3 لیتر در هزار لیتر - با سه تکرار در زمان های بعد از گلدهی، یک ماه بعد از محلول پاشی اول، یک ماه بعد از محلول پاشی دوم روی درختان شش ساله میوهبِهْ رقم حاج آقا کیشی انجام شد. صفات وزن میوه، قطر و طول میوه مورد بررسی قرار گرفت. افزایش غلظت کلاتکلسیم و اسید فولیک منجر به افزایش در قطر، طول و وزنتر میوهبِه نسبت به شاهد شد. در بین سطوح تیمارها بهترین نتیجه از سطح 3 لیتر در هزار کلاتکلسیم و اسیدفولیک بدست آمد.
واژگان کلیدی: ترکیب شبه هورمونی، طول میوه، قطر میوه، وزنتر
مقدمه
درختبِهْ Cydonina oblonga از خانواده گلسرخیان - Rosaceae - ، بومی شرق و مرکز آسیا میباشد. عملکرد و کیفیت پایین این محصول از مهمترین مشکلات تولید این میوه محسوب میشود. جهت افزایش عملکرد میوهها، باغداران از ترکیبهای شیمیایی استفاده میکنند که مصرف بیش از حد آنها سلامت محیط زیست و انسان را به خطر می اندازد. راهکاری مناسب برای حفظ کیفیت محصولهای کشاورزی استفاده از ترکیبهای آلی میباشد. یکی از مهمترین مواد آلی، اسیدفولیک میباشد که ترکیبات فعال در مجموعه مواد آلی خاک با فعالیت شبه هورمونی هستند و رشد رویشی گیاهان را تحریک میکنند . - 3-1 -
ترکیبات مواد آلی مختلف، دارای دو نوع اسید آلی مهم به نامهای هیومیک اسید و اسیدفولیک میباشد. اسید فولیک با وزن مولکولی پایین وگروههای عاملی - COOH ' OH ' C=O - بیشتر روی انتقال عناصر غذایی بهخصوص ریزمغذیها تأثیر دارد و سبب تشکیل کمپلکسهای محلول با عناصر میکرو میشود . - 4 - در میان عناصر غذایی، کلسیم مهمترین عنصر معدنی در تعیین کیفیت میوه میباشد. کلسیم به صورت پکتات کلسیم در دیواره سلولی گیاهان استفاده شده و نقش مهمی در تشکیل دیواره سلولی و قابلیت انعطافپذیری آنها دارد . - 8 - نگولی و همکاران - 12 - گزارش کردند که کاربرد برگی اسیدفولیک با غلظت 0/1 درصد بر روی گیاه انبه باعث افزایش وزن میوههای تیمار شده نسبت به گیاهان شاهد شده است. حجاج و همکاران - 9 - گزارش کردند که محلولپاشی موادهیومیکی بر روی میوه زیتون رقم مانزانیلو باعث افزایش وزن و اندازه میوههای تیمار شده نسبت به گیاهان شاهد شده است. طبق اظهار اختر و همکاران - 6 - تیمار کلرید کلسیم شاخص وزن و حجم میوهها را نسبت به شاهد افزایش میدهد. - 5 - گزارش کردند که کاربرد تیمارهای کلات کلسیم سبب افزایش وزن و قطر میوهها در مقایسه با شاهد شده است. عصری و همکاران - 7 - گزارش کردند که تیمار اسیدفولیک باعث افزایش وزن میوههای گوجه فرنگی شده است. تحقیقات لولایی - 10 - نشان داده که کاربرد ترکیبات حاوی کلسیم باعث افزایش میانگین قطر میوه توتفرنگی در مقایسه با تیمار شاهد گردیده است.
مواد و روشها
این پژوهش به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی اسیدفولیک و کلاتکلسیم بر روی اجزای عملکرد درختبِهْ رقم حاج آقا کیشی طی سال 1396 در شهرستان کوثر استان اردبیل انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه سطح کلاتکلسیم - صفر، 1/5 و 3 لیتر در هزار - و اسیدفولیک در چهار سطح - صفر، 1، 2 و 3 لیتر در هزار - با سه تکرار بر روی 36 اصله درخت شش ساله انجام شد. محلولپاشی اسیدفولیک و کلاتکلسیم سه بار در زمانهای بعد از گلدهی، یک ماه بعد از محلولپاشی اول، یک ماه بعد از محلول پاشی دوم صورت گرفت.
جهت اندازه گیری طول و قطر میوه، از طریق اندازه گیری طول - قطر محور گلگاه به دم میوه - و دو قطر عمود بر طول از دستگاه کولیس INSIZE ساخت کشور اتریش استفاده شد. برای اندازه گیری میانگین وزن میوهها به تعداد 10 میوه به صورت تصادفی از هر تیمار برداشت و با ترازوی دیجیتال مدل GF-800 ساخت کشور ژاپن با دقت 0/01گرم توزین شد.
دادههای مربوط به این پژوهش با استفاده از نرمافزار آماری SAS تجزیه شده و مقایسه میانگین تیمارها نیز با آزمون LSD در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. شکلها نیز با استفاده از نرمافزار Microsoft Excel رسم شد.
نتایج و بحث
بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها، سطوح مختلف کلاتکلسیم و اسید فولیک در شاخصهای اندازهگیری شده در این پژوهش اختلاف معنیداری را در سطح احتمال آماری یک درصد نشان دادند. بر اساس نتایج بدست آمده از مقایسه میانگینها افزایش غلظت کلاتکلسیم و اسید فولیک منجر به افزایش در قطر میوهبِه شد. بهطوریکه بیشترین قطر میوه در بین تیمارهای کلاتکلسیم و اسید فولیک مربوط به تیمار 3 در هزار بود. - شکل . - 1
شکل -1 اثرات کاربرد سطوح مختلف کلاتکلسیم - الف - و اسید فولیک - ب - بر قطر - سانتیمتر - میوهبِهْ رقم حاج آقا کیشی - حروف متفاوت بیان کننده معنیدار بودن میانگینها در سطح احتمال 5درصد با استفاده از آزمون LSD است -
بررسی مقایسه میانگین اثرات متقابل تیمارهای کلاتکلسیم و اسیدفولیک نشان داد که یک روند افزایشی با افزایش غلظت تیمارها در میزان طول میوه وجود دارد. بیشترین طول میوه با تیمار 3 در هزار کلاتکلسیم بههمراه تیمارهای اسیدفولیک مشاهده شد. کمترین میزان نیز در تیمارهای شاهد بود - شکل . - 2
شکل -2 اثر دو جانبه سطوح کلاتکلسیم و اسید فولیک بر طول - سانتیمتر - میوهبِهْ رقم حاج آقا کیشی - حروف متفاوت بیان کننده معنیدار بودن میانگینها در سطح احتمال 5درصد با استفاده از آزمون LSD است -
بیشترین میزان وزنتر میوه - 433/88 - گرم با کاربرد کلاتکلسیم 3 در هزار بود. در بین سطوح اسید فولیک نیز بیشترین وزنتر میوه در سطوح 3 و 2 در هزار مشاهده شد - شکل . - 3
شکل -3 اثرات کاربرد سطوح مختلف کلاتکلسیم - الف - و اسید فولیک - ب - بر وزنتر - گرم - میوهبِهْ رقم حاج آقا کیشی - حروف متفاوت بیان کننده معنیدار بودن میانگینها در سطح احتمال 5درصد با استفاده از آزمون LSD است -
نتایج این پژوهش نشان داد که محلول پاشی اسیدفولیک و کلاتکلسیم بر شاخص های قطر، طولبِهْ رقم حاج آقا کیشی مؤثر بوده است. اثر اسیدفولیک به صورت مستقیم به عنوان یک ترکیب شبه هورمونی به صورت افزایش جذب عناصر غذایی از راه احیاکنندگی و حفظ نفوذپذیری غشا میباشد . - 2 - با استناد به نتیجههای این پژوهش، محلولپاشی با اسیدفولیک عملکرد میوه و اندازه میوه را افزایش داد. محلول پاشی با اسیدفولیک در میوه توت فرنگی باعث افزایش اندازه میوه و اجزای عملکرد می شود . - 11 - گزارش شده است که اسیدفولیک تجمع کلسیم را در بافت گیاه افزایش میدهد. وزن میوهها در تمامی تیمارهای آزمایش در مدت دوره انبارمانی کاهش یافت ولی بیشترین کاهش در تیمار شاهد و سپس غلظت های کمتر اسیدفولیک و کلاتکلسیم مشاهده شد. . - 13 - براساس نتایج پژوهش حاضر محلول پاشی اسیدفولیک و کلاتکلسیم به طور معنی داری سبب افزایش اجزای عملکرد میوهبِهْ رقم حاج آقا کیشی شد. غلظتهای 3 لیتر در هزار لیتر از اسیدفولیک و 3 لیتر در هزار لیتر از کلاتکلسیم موجب افزایش وزن میوه، طول و قطر میوهبِهْ شد. از اینرو این سطح تیمار برای کاربردهای عملی اسیدفولیک و کلاتکلسیم استفاده شده در تحقیق حاضر در باغ هایبِهْ توصیه میشود.
