بخشی از مقاله
-1 چکیده
با عنایت به اهمیت تاثیر گذاري بالاي آموزش در توسعه نیروي انسانی و در نهایت توسعه سازمانی، شرکت برق منطقه اي کرمان سیستم آموزش خود را بر مبناي استاندارد بین المللی ایزو 10015 – طراحی نموده است. طراحی این سیستم به گونه اي است که میتواند در ایجاد، نگهداري و توسعه آموزش در کلیه واحدهاي شرکت قابل بهره برداري باشد.
در طراحی و نگارش این سیستم تمامی عناصر و الزامات استاندارد فوق ملحوظ شده و در نوع خود در داخل کشور الگوي خوب و شاید بی نظیري باشد که پس از اجرا و پیاده سازي مورد ممیزي قرار گرفته و گواهینامه استاندارد توسط شرکت TUV براي آن صادر شده است. این مجموعه نتیجه مطالعه و الگوبرداري از 15 سازمان وشرکت برتر در زمینه آموزش در داخل و خارج کشور بوده که توانسته است در سایه حمایت مدیر عامل، مشارکت همه کارکنان و رهنمودهاي علمی و عملی جناب آقاي دکتر اباصلت خراسانی، فرایند آموزش را در کل شرکت بصورت سیستمی استاندارد نماید.
- 2 مقدمه :
در طول نیم قرن گذشته، اوضاع اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادي جهان، آنچنان دستخوش تغییر و دگرگونی بوده است که به زحمت میتوان اندك شباهتی میان ساختار روابط افراد و سازمانها در حال و گذشته یافت. تغییر پرشتاب در همه ابعاد زندگی اجتماعی و سازمانی نه تنها امکان هر گونه خام اندیشی را از افراد، سازمانها و جوامع سلب کرده بلکه حیات و بقاي آنان را نیز تحت الشعاع خود قرار داده است و سازمانها را در راه تحقق اهدافشان با چالش هاي متعددي روبرو ساخته است.
به گونه اي که بسیاري از آنها اعم از سازمانهاي دولتی و خصوصی ضرورت تغییر در پارادایم ها را احساس نموده و به دنبال اتخاذ موضعی فراکنشی و بکارگیري کارآمدترین و اقتصادي ترین استراتژیها، براي رویارویی با مسائل جدید و خروج هر چه سریعتر از قالبهاي سنتی وغیر پویا و حرکت به سمت سازمانهاي دانش بنیاد میباشند. بدیهی است در چنین شرایطی یکی از مهمترین مولفه هاي سازمانی که در سازگاري، بقاء و توسعه سازمانها نقش موثر دارد، آموزش و بهسازي سرمایه دانشی یا منابع انسانی است که بتواند حد قابل قبولی از دانش شناختی، مهارتهاي پیشرفته و فهم سیستمی را در نیروي انسانی سازمانها براي رفع مسائل پیش روي ایجاد نماید.
درك اهمیت و ضرورت آموزش و توسعه نیروي انسانی زمانی روشن میشود که به این واقعیت اعتقاد حاصل نمائیم که تحقق توسعه، مستلزم آموزش نیروي انسانی کیفی، با صلاحیت و داراي اطلاعات و توانمندیهاي علمی میباشد و توسعه بدون داشتن انسانهاي توسعه یافته امري غیر ممکن است به همین دلیل با کمی تعمق در وضعیت کشورهاي توسعه یافته و توسعه نیافته، در مییابیم که بسیاري از سازمانها در کشورهاي صنعتی و فرا صنعتی، آموزش نیروي انسانی را سر لوحه اقدامات زیر بنایی خود قرار داده و این مهم را بر یک فلسفه اساسی مبتنی بر توسعه و پرورش منابع انسانی بنیان نهادهاند.
آموزش و بهسازي مجموعه کنشهاي هدفمند، از پیش اندیشیده شده و طرح ریزي شده اي است که با هدف افزایش رفاه و اثر بخشی فرد و سازمان، بطور مداوم و نظام مند به بهبود و ارتقاي سطح دانش، مهارتها و نگرشهاي معطوف به بهبود و عملکرد شغلی حال و آینده کارکنان میپردازد و چنانجه به درستی و شایستگی، برنامهریزي و اجرا شود نه تنها میتواند بازده اقتصادي قابل ملاحظه اي داشته باشد بلکه میتواند براي سازمانها مزیت رقابتی ایجاد نماید.
شرکت برق منطقه اي کرمان نیز به منظور در اختیار داشتن و بهره مندي از مجموعه اي از کارکنان لایق و توانمند و به روز نگاه داشتن آنها، اقدام به تعریف و اجراي پروژه "طراحی و استقرار نظام جامع آموزش و یادگیري بر مبناي استاندارد ایزو 10015 – "، با حمایت مدیریت عامل و هدایت علمی و عملی جناب آقاي دکتر خراسانی و با مشارکت و همراهی همه جانبه همه مدیران و کارکنان نموده که پس از انجام ممیزیهاي خارجی توسط موسسه TUV، موفق به دریافت گواهینامه مربوطه شده است.
جهت اجراي پروژه مذکور 4 مرحله کلی پیش بینی و به اجرا درآمده است. در مرحله اول نیازسنجی آموزش به کمک تیم خبره از طریق تجزیه و تحلیل مشاغل براي کلیه مشاغل انجام شده است سپس با استفاده از نظرسنجیهاي انجام شده از شاغلین هر شغل و مدیران آنها و انطباق نیازها با استانداردهاي بین المللی ONet و Dot، استاندارد مهارت براي هر شغل تدوین و متعاقب آن دوره هاي آموزشی مورد نیاز و محتواي آنها طراحی و تدوین شده است.
در مرحله دوم سیستم اندازه گیري و ارزیابی اثر بخشی برنامه هاي آموزشی براساس مدل چهار سطحی کرك پاتریک - kirkpatric - ، طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. در مرحله سوم با انجام ممیزیهاي داخلی سیستم آموزش مورد ارزیابی قرار گرفته و متعاقب آن با انجام اقدامات اصلاحی سیستم آموزش شرکت براي ممیزي خارجی آماده شده است. در مرحله چهارم نظام آموزش شرکت مورد ممیزي خارجی قرار گرفته و شرکت موفق به دریافت گواهینامه استاندارد بینالمللی ایزو 10015 – شده است.
- 3 فرایند آموزش از منظر استاندارد بین المللی ایزو -
فرایند آموزش نظام مند و برنامه ریزي شده میتواند نقش مهمی را در یاري رساندن به سازمان در جهت بهبود توانمندیها و تامین اهداف کیفی سازمان ایفاء نماید. این فرایند در استاندارد 10015 تحت عنوان چرخه آموزش تعریف شده و نمودار آن در شکل - 1 - ترسیم شده است. براي انتخاب و اجراي آموزش به منظور جبران فاصله مربوط به شایستگی موجود کارکنان نسبت به شایستگی مورد انتظار، مدیریت شرکت بایستی مراحل ذیل را در فرایند آموزش مورد نظارت قرار دهد.
الف – تعیین نیازهاي آموزشی
ب – طراحی و برنامهریزي آموزشی
ج – اجراي آموزش
د – ارزیابی نتایج آموزش نقش استاندارد فراهم آوردن راهنمایی جهت یاري رساندن به سازمانها جهت اجراي مراحل فوق الذکر و همچنین نظارت و بهبود فرایند آموزش به منظور دستیابی به اهداف آن میباشد.
– 4 نیازسنجی آموزشی و تدوین استانداردهاي مهارت
منظور از نیاز آموزشی آندسته از نیازهایی است که از طریق آموزش قابل رفع هستند. اینگونه نیازها تنها در حوزه دانشی، مهارتی و نگرشی مطرح میشوند. نیاز سنجی آموزشی به دلیل نقش زیربنایی و ساختاري خود نسبت به سایر اجزاي فرایند آموزش کارکنان، از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است بطوریکه هر گونه عدم تناسب، ناهماهنگی و نقص در نیازسنجی آموزشی، اشکالاتی را در قسمتهاي دیگر فرایند آموزش به وجود میآورد. زیاد آموزي و کم آموزي، تاکید بر جنبه هاي نظري و ذهنی و کم توجهی به نیازهاي واقعی و عینی شغل و محیط کار، سطحی و زودگذر بودن آموزشها، اتلاف منابع و... نمونه هایی از مشکلاتی است که در اثر انجام یک نیازسنجی غیر دقیق بوجود میآید.
-1-4 نیازسنجی آموزشی در استاندارد ایزو 10015
سازمان بایستی میزان شایستگی مورد نیاز براي هر کاري را که بر کیفیت محصولات تاثیر میگذارد، تعیین کند، شایستگی کارکنان براي انجام آن کار را ارزیابی نموده و طرحهایی را براي برطرف کردن کاستیهاي احتمالی مربوط به شایستگی تهیه نماید. تعیین نیازهاي آموزشی بایستی بر مبناي تجزیه و تحلیل نیازهاي فعلی و نیازهاي مورد انتظار سازمان در مقایسه با شایستگی موجود کارکنان صورت گیرد براي این منظور مراحل زیر باید انجام پذیرد.
الف – تعیین فاصله بین شایستگی موجود و شایستگی مورد انتظار
ب – تعیین نیازهاي آموزشی مورد نیاز براي کارکنانی که شایستگی موجود آنها با شایستگی مورد انتظار آنها مطابقت ندارد
ج – مستندسازي نیازهاي آموزشی
-2-4 فرایند تعیین نیازهاي آموزشی و تدوین استانداردهاي
مهارت در شرکت برق منطقهاي کرمان
در شرکت برق منطقه اي کرمان همانند دیگر سازمانها و شرکتهاي تابعه وزارت نیرو دوره هاي آموزشی موجود براي رشد و ارتقاء دانش و مهارت کارکنان و روزآمد نگه داشتن آنها کافی نبود و لذا این بخش از فرایند آموزش مورد بازنگري و اصلاح قرار گرفته است. جامعه آماري مورد بررسی شامل کلیه مشاغل غیر مشابه به تعداد 225 شغل در سال 1387 بوده است.
از آنجا که یکی از عوامل مهم و اساسی در تحقق مطلوب هر پروژه بهره گیري از الگوها و روشهاي مناسب و کارآمد میباشد، لذا تیم تحقیق پس از بررسی ویژگیها و شرایط عمومی شرکت و بررسی انواع مدلهاي موجود و با توجه به سوابق علمی و عملی خویش مدل شکل - 2 - را جهت نیازسنجی آموزشی طراحی و براساس آن عمل نموده است.
براي اجراي دقیق فرایند نیازسنجی و تحقق اهداف مد نظر آن، بررسی ها در دو سطح کلی صورت گرفت. در سطح اول، به منظور دستیابی به تصویري مبتنی بر واقعیات از اهداف و چشم انداز شرکت، مشکلات و مسائل آموزشی و در نهایت تدوین پرسشنامه استانداردهاي آموزشی، اسناد و مدارك مکتوب بررسی و مصاحبه هاي متعددي با مدیران شرکت انجام شد. که نتایج این بررسی در طراحی و تدوین پرسشنامه تحقیق منعکس شد. سطح دوم تحقیق به بررسی مشاغل اختصاص یافت.
