بخشی از مقاله
چکیده
در عصر حاضر پیشرفت تکنولوژی توجه اغلب انسانها را به سمت خود جلب کرده است و این امر بدین معنا است که افراد بهجای اینکه زمان خود را صرف تعامل رودررو با یکدیگر کنند، بهطور مداوم در حال جستجوی خوشبختی وزندگی ایده آل در دنیای مجازی هستند و از انسانهایی که در کنارشان حضور دارند بیخبر و غافلاند. چنین مرزهایی که افراد در اطراف خود میسازند بهمرورزمان باعث به وجود آمدن فاصله و جدا شدن از سایرین میشود. در راستای این تغییرات در دنیای واقعی شاهد کمبود ارتباطات انسانی و روابط سالم هستیم که امروزه از مشکلات اساسی جوامع محسوب میشوند.
با آگاهی از این امر که جداسازی انسان امروزی از دنیای مجازی خود، کار سادهای نیست بنابراین در طی روند روبرویی با این مسئله میبایست در پی به چالش کشیدن افراد با موضوعاتی ازایندست و البته در قالب فضای مجازی باشیم، چراکه زمان حل چنین مشکلاتی تنها از طریق پند و اندرز به پایان رسیده است. بخش مهمی از این مشکلات ناشی از ضعف در معقوله هوش اجتماعی میباشند.
هوش اجتماعی را بهطورکلی میتوان باصلاحیت در ایجاد روابط اجتماعی برابر دانست. ازاینرو، در این مقاله، ما سعی داریم بازی رایانهای که درونمایه آن بر اساس مؤلفههای هوش اجتماعی است را با استفاده از روش توسعه چابک پیادهسازی کنیم تا افراد همزمان با قرار گرفتن در دنیای مجازی و دلخواه خود روش ایجاد روابط اجتماعی مناسب با همنوعان خود در دنیای واقعی را نیز بیاموزند.
- 1 مقدمه
استفاده از شبیهسازی در ارتباط با علوم اجتماعی، موضوعی نو و باسابقه کم است. در آغاز توسعه و رواج برنامه مای رایانه¬ای تعدادی از محققان و صاحبنظران علوم اجتماعی ظرفیت بسیاری را در ارتباط باقابلیت بررسی و تحلیل رفتارهای انسان توسط مدل مای رایانهای پیشبینی کرده بودند. زمانی که در ارتباط با شبیهسازی سخن میگوییم درواقع بهگونهای از مدلسازی اشاره داریم که در آن از مدل برای درک بهتر از دنیای اطراف استفاده میشود. در اجرای این روش از الگوی عقلانیت استفاده میگردد البته علت این انتخاب باور عامیانه مبنی بر واقعگرایانه بودن عقلانیت نیست
حال به تأثیر بازیهای شبیهساز روابط اجتماعی بر پایه هوش اجتماعی افراد تمرکز کرده و خواهیم دید افراد در موقعیتهای اجتماعی مختلف یکسان عمل نمیکنند و این تفاوت مای فردی در ادبیات روانشناسی، هوش اجتماعی نامیده میشود
هوش اجتماعی میتواند بهعنوان توانایی رمزگشایی اتفاقات زندگی پیرامون انسان شناخته شود. این توانایی انسانها را از سایر موجودات در قلمرو حیوانات منحصربهفرد و متمایز میکند. هوش اجتماعی را میتوان توانایی عمل عاقلانه در هنگام برقراری روابط انسانی دانست. برخلاف عقیده مردم، هوش اجتماعیکاملاً متفاوت از مقوله هوشمندی است. ممکن است فردی هوش بالایی بهرهمند باشد اما در هنگام برقراری ارتباط با افراد دیگر دچار تزلزل شود
در طی تحقیقی [17] کارشناسان صنعتی اظهار کرده اند که بیشتر از نیمی از کارگران شغل خود را به دلیل ناکارآمدی در امر روابط اجتماعی از دست میدهند. بهطور کل، افرادی که دارای مهارت اجتماعی بالایی هستند دوستان بیشتری نسبت به سایرین دارند و از چگونگی پرورش یک رابطه موفق آگاه هستند. همین مسئله موجب میشود تا این افراد در شغل خود نیز موفق¬تر باشند. ما در جامعه¬ای زندگی میکنیم که روزانه با افراد مختلف، دارای عقاید و شخصیت مای گوناگون مواجه هستیم و مدام با ویژگیهای روانی و اجتماعی مختلف از قبیل شادی و غم و اندوه و سوءتفاهمها و موافقتها و نزاعها و... دست و پنجه نرم میکنیم. هوش اجتماعی اکتسابی است و میتوان با تمرکز و تمرین و تقویت آن، به بهبود و افزایش این هوش پرداخت
با توجه به این تفاسیر، تلاش مای ما مبنی بر استفاده از بازیهای رایانهای در جهت به چالش کشیدن هوش اجتماعی افراد بوده است. درگذشته ما بر روی نحوه ارائه مدل تعامل اجتماعی دربازیهای رایانهای تحقیقاتی انجام دادیم .[4] ازاینرو، اکنون قصد داریم با پیادهسازی این مدل روابط اجتماعی در قالب یک بازی رایانهای شبیهساز روابط اجتماعی، به برقراری ارتباطات اجتماعی بهتر در کاربران کمک کنیم. ابعاد روابط اجتماعی دارای چهار بعد است: الف - علاقهمندی، ب - تسلط، ج - همدلی و همبستگی، د - آشنایی ؛ که کاراکترها هنگام ایجاد رابطه با یکدیگر موجب ایجاد این ابعاد میشوند. حال ما قصد داریم با برقراری ارتباط میان الگوریتم مای پیادهسازی شده در ارتباطات اجتماعی و سناریویی متشکل از مؤلفههای هوش اجتماعی ارتباط مؤثری برقرار کنیم. با توجه به این موضوع، با استفاده از تست مای هوش اجتماعی ترومسو سناریو داخل بازی طراحیشده و بازیکننده میبایست بر طبق آن سناریوها بازی را پیش ببرد. روند انجام پروژه و توسعه آن بر اساس توسعه چابک پیش میرود.
- 2 پیش زمینه
در این بخش ابتدا به تعاریف و مفاهیم هوش اجتماعی و بررسی ابعاد آن میپردازیم.
- 2-1 هوش اجتماعی
تاریخچه هوش اجتماعی به سال 1920 بازمیگردد و نخستین کسی که هوش اجتماعی را بهصورت جدی تعریف کرد، ثرندایک2 بود. وی اولین کسی بود که توجه خود را به جنبه غیر شناختی هوش معطوف کرد. او در کنار هوش مای مکانیکی و انتزاعی، تعبیر خود از هوش اجتماعی بهعنوان نوعی توانایی اجتماعی را بیان کرد
ثرندایک هوش اجتماعی را توانایی درک دیگران در صورت داشتن رفتار عاقلانه در ایجاد روابط اجتماعی میداند. پس از ثرندایک، در سال 1993 چندعاملی بودن هوشها توسط گاردنر1 موردبررسی قرار گرفت. او وجوه مختلف هوش ازجمله هوش غیر شناختی یا به گفته خود، هوش شخصی را با دو مؤلفه استعداد درون فردی و مهارت بین فردی ادغام کرده است
هوش اجتماعی را درواقع میتوان توانایی برای کنار آمدن با دیگران، آگاهی از مسائل اجتماعی، توانایی برقراری ارتباطات بین فردی و همکاری با دیگران دانست. مفهوم مذکور، مجموعهای از مهارتها و استعداد مای فردی است که به توانایی درک و فهم چگونگی بروز یا کنترل هیجانات و احساسات دلالت دارد. گلمن1 و بویاتزیس2 هوش اجتماعی رااساساً ساختاری مبتنی بر روابط و مجموعهای از شایستگی مای بین شخصی میدانستند. هوش اجتماعی توانایی سازش با دیگران و تشویق آنها برای ایجاد ارتباط و همکاری است. نیجهولت3، استاک4 و نیشیدا5 هوش اجتماعی را بهعنوان مجموعهای از تواناییها توصیف میکنند که شامل درک مردم و مهارتهایی است که برای برقراری تعامل موفقتر لازم میباشد
نظریهپردازان تکاملی بر این باورند که هوش اجتماعی در حقیقت مهارت و استعداد اولیه در مغز انسان است که در قشر مغز بازتاب کرده و آنچه در قالب هوش اجتماعی نامبرده میشود بر روی سیستم عصبی انسان استوار است و جهت پیشبرد امور در یک گروه پیچیده مورداستفاده قرار میگیرد
این هوش با برقراری ارتباطات ایجاد میشود و از طریق آموزش و مطالعه به دست حاصل نمیشود، هرچند که میتوان در طی دوران کودکی و حتی بزرگسالی آن را پرورش داد. این هوش، مهارت عاطفی است که برای حفظ ارتباط مای نزدیک در دوستیها، ازدواج یا در ارتباطات شغلی مورداستفاده قرار میگیرد و با بهرهگیری از این هوش میتوان منجر به بهبود در وضعیت شغلی شد
به بیان سادهتر، باید گفت هوش اجتماعی میتواند بهعنوان توانایی انسان در رمزگشایی اتفاقات پیرامون خود تعریف شود و این توانایی ما را از سایر موجودات منحصربهفرد و متمایز میسازد. از هوش اجتماعی اغلب بهعنوان توانایی عمل عاقلانه در حین حفظ روابط انسانی نیز یاد میشود است. این موضوعکاملاً با معقوله هوش متفاوت است، درحالیکه اکثریت افراد جامعه بهاشتباه تعبیری یکسان از این دو مقوله دارند. در طول تاریخ مشاهدهشده که برخی افراد علیرغم برخورداری از هوش بالا در ارتباط با مسائل اجتماعی خود دچار مشکلات قابلتأملی بودهاند
برای بررسی دقیقتر این مسئله به مثال مطرحشده توجه کنید. کیم پیک 6که فیلم مرد بارانی 7را از زندگینامه او الهام گرفتهشده است، حافظه بسیار دقیق و قوی داشت و در اصطلاح به او مگا نابغه8گفته میشد، وی از توانایی مطالعه همزمان دو صفحه از یک کتاب، برخوردار بود، بهطوریکه با چشم سمت راست صفحه راست و با چشم سمت چپ صفحه چپ را مطالعه میکرد.
این تکنیک به او قابلیت مرور کتاب با سرعت بسیار بالا را داده بود و در راستای این امر مطالب را بهطور مداوم به خاطر میسپرد. بااینحال، عملکرد او در مسائل اجتماعی ضعیف و بدون منطق بود و در اغلب سال مای زندگی خود از ارتباط با دیگران اجتناب میکرد. مثالهایی ازایندست، ثابت میکنند که افراد دارای هوش بالا ملزوم به داشتن همان سطح از هوش اجتماعی نیستند. هوش اجتماعی متفاوت از توانایی مای علمی است. این هوش مجموعهای از دانش حقایق مربوط به دنیای بیرون فرد است و این موضوع میتواند ناشی از عواملی مانند اعتمادبهنفس و میل به آشنایی با افراد جدید باشد
- 2-2 تست ترومسو - TSIS -
این تست بهعنوان مقیاسی در جهت سنجش هوش اجتماعی طراحیشده است. سیلورا10، مارتین یوسن 11و داهل12در سال 2001 این پرسشنامه را جهت سنجش هوش اجتماعی افراد تهیهکردهاند. این مقیاس هوش اجتماعی شامل 21 سؤال میباشد که جهت خودآزمایی استفاده میشود.
