بخشی از مقاله
چکیده
عاطفه که به عنوان زیباترین حالات درونی در مبحث شعر نیز مطرح است داراي عناصري است که به دو گروه عناصر عاطفی مثبت و منفی تقسیم می شود. عناصري مانند: نوستالژي، محبت، آرزو، عشق و دعا در ردیف عناصر عاطفی با بار مثبت و عناصري مانند: ترس، غم، خشم، و نفرت در حیطه ي عناصر عاطفی با بار منفی جاي دارند.
با وجود اهمیتی که عاطفه در حوزه ي روانشناختی و ادبیات دارد اما به جرأت می توان گفت که از ابتداي ظهور مفهوم عاطفه، این واژه حداقل در حوزه ي ادبیات در انزوا به سر برده است و در حوزه ي کودك نیز مورد اقبال و کاربرد چندانی قرار نگرفته است. در پژوهش حاضر به بررسی سه عنصر عشق، دعا و ترس در اشعار هشت تن از شاعران از جمله - جعفر ابراهیمی، محمود کیانوش، غلامرضا بکتاش و ... - که در دهه ي هشتاد براي کودکان و نوجوانان شعر سروده اند پرداخته شده است.
مقدمه
واکنش هایی که کودك درمقابل کنش هاي متفاوت چه به صورت لمسی و چه به صورت کلامی از خود نشان می دهد همگی نشان از وجودي غیر قابل لمس اما بسیار مهم به نام عاطفه دارد. تمامی عکس العملهایی که از کودك در مقابل حالت هاي روحی دریافتی از قبیل شادي وغم سر می زند رابطهی مستقیم با محیط عاطفی خانوادگی و اجتماعی او در مراحل مختلف رشددارد.
» پس از آن که کودك به زبان آید مانند هر رفتار اجتماعی، طبقه بندي عواطف او آسان تر می گردد و علاوه بر آن چون مطالب دیگران را می تواند بفهمد پایهی عکس العمل هاي عاطفی او ریخته می شود. حالات هیجانی یا عاطفی از عوامل مهم سازندهی شخصیت به شمار می روند.« - پوراحمدي لاله، :1385 - 151
برخی از اعمالی را که در برابر کنش هاي اطرافیان از کودك صادر می شود و استنباط همه از آن به عنوان شیطنت هاي دوران کودکی است، در مرحله ي نوجوانی، این تعبیر، دیگر رنگ و لعاب می بازد و واکنش هایی که نوجوان در برابر حالات روحی دریافتی از دیگران نشان می دهد، به وضوح نمایانگر برخوردي درونی و عاطفی است که این برخورد در دوران کودکی، خود را در قالب بازیگوشی و شیطنت نشان داده است. و نیازمند تأملی ژرف و روانشناختی در ایجاد ارتباط با نوجوان است.
عمده» ترین فقر بشریت در جامعهی ماشینی و صنعتی در جهان معاصر، فقر فرهنگی و عاطفی است و مهم ترین مشکل کودکان و نوجوانان امروزي در خانواده ها کمبود عشق و عاطفه و محبت است..« - جعفري نیا، - 78 :1391 یک کودك سالم حس همدلی خود را نسبت به کودکی که دچار نقص عضو است به گونه اي متفاوت از یک بزرگسال ابراز می کند.
کودکان رفتار و حرکات عاطفی خود را بهتر از بزرگان آشکار می سازند و بدین جهت تشخیص عواطف آنان از یکدیگر آسان تر می باشد. اهمیت توجه به نیازهاي روحی کودکان و نوجوانان کمتر از نیازهاي ظاهري روزمرّه نیست؛ زیرا خلأ نیازهاي جسمانی محسوس تر خواهد بود و انسان مقدور خواهد بود به موقع در صدد جبران آن برآید؛ در صورتی که خلأ نیازهاي عاطفی در کوتاهمدت احساس نمی شود و چه بسا فوت وقت در جبران این نیاز، نتیجه ي مطلوبی در پی نداشته باشد.
بیان مسأله
پرداختن به موضوعاتی که تلفیقی از دانش هاي مختلف است، مستلزم پرداختن به بحثهایی است که در پردازش مذکور دخالت دارند. از آنجایی که پژوهش حاضر نیز با نیم نگاهی روان شناختی و تربیتی به قشر کودك و نوجوان در قالب حوزه اي از ادبیات به نام شعر کودك و نوجوان است، بنابراین ضرورت پرداختن به هر دو دانش ادبیات کودك و علوم تربیتی بیشتر محسوس خواهد بود.
