بخشی از مقاله
چکیده :
روند رو به افزایش عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهاي شیمیایی و از طرفی ارزش اقتصادي و جایگاه دیرینه اي که گیاهان معطر و دارویی در بحث بهداشت و سلامت جامعه دارند, سبب شده رویکرد جهانی به سمت شناسایی گیاهان دارویی موثر و بررسی کمی و کیفی ترکیبات موثره آن ها با هدف فرمولاسیون و تولید داروهاي موثر و کم خطر منطبق با عملکرد آن ها در طب سنتی شده است. فلاونوئید ها و فنل ها از مهم ترین ترکیبات آنتی اکسیدانی در گیاهان هستند.
روش بررسی: عصاره گیري از گیاهانی که براي مطالعه انتخاب شده بودند انجام شد و تعدادي از تست هاي شیمیایی به منظور شناسایی ترکیبات موجود در آن ها انجام شد.
نتیجه گیري: این بررسی نشان داد که گیاهان مورد مطالعه ما حاوي ترکیبات فنلی, فلاونوئید و تري ترپنوئید می باشند و حتی عصاره متانولی زرشک نسبت به انواع دیگر داراي ترکیبات فنلی بیشتري می باشد پس مطالعات بیشتر روي این دسته از گیاهان به منظور استفاده در داروهاي ضد سرطان و استفاده از خواص آنتی اکسیدانی آن ها می تواند امید بخش محققان و بیماران باشد.
مقدمه:
گیاهان دارویی به عنوان منبعی براي تولید ترکیبات دارویی در داروهاي نوین مورد استفاده قرار می گیرند. گیاهان می توانند به عنوان پایه اي براي توسعه پزشکی مدرن باشند و یا به صورت دارو براي درمان بیماري ها استفاده شوند. - - MW Iwu 1999 اولین فایده استفاده از داروهاي مشتق شده از گیاهان دارویی این است که نسبت به جایگزین مصتوعی تا اندازه اي ایمن تر هستند. و دیگر اینکه درمانی مقرون به صرفه تر را ارائه می دهند.
امروزه تحقیقات زیادي براي پیدا کردن ترکیبات طبیعی غنی از خواص ضد میکروبی , آنتی اکسیدان , ضد التهاب انجام می شود هم چنین تحقیقاتی براي یافتن ترکیبات دارویی موثر در کنترل بیماري هاي مزمن از جمله سرطان , دیابت , آرتروز , فشار خون بالا و ... انجام می گیرد
تحقیقات سازمان بهداشت جهانی نشان داده است که بیش از %80 جمعیت جهان به ویژه در کشورهاي در حال توسعه و مناطق دور افتاده که فاقد امکانات بهداشتی و رفاهی مناسب و جدید هستند, از گیاهان دارویی و ذخایر غنی طب سنتی و طب گیاهی بومی براي رفع نیازهاي اولیه بهداشتی و درمانی خود بهره می گیرند. زیرا گیاهان دارویی مقبولیت فرهنگی بهتر, سازگاري بهتر با بدن انسان و عوارض جانبی کمتر دارند
امروزه مقادیر بسیاري از داروهاي مصرفی در دنیا به صورت مصنوعی تولید می شود ولی حدود %60 از کل احتیاجات دارویی, توسط جمع آوري از منابع طبیعی گیاهی تامین می گردد. هم اکنون حدود %25 از داروهاي تهیه شده در دنیا مستقیما از گیاهان دارویی عصاره گیري شده اند و یا حاوي حداقل یک ترکیب فعال گیاهی هستند.
کشور ایران از نظر پوشش و تنوع گیاهی داراي منابع متعدد و منحصر به فردي است و طب سنتی ایران از قدیمی ترین و پرسابقه ترین طب هاي سنتی دنیا است.
گیاهان دارویی و صنعتی یکی از مهم ترین محصولات صادراتی کشور از گذشته تا امروز به شمار می آیند. و جاي بسی تاسف است که بخش اعظم این محصولات به صورت خام و به شیوه سنتی از طبیعت جمع آوري و بدون هیچ گونه تغییري به خارج از کشور صادر می شود
زرشک به عنوان یک محصول منحصر به فرد و بومی در مقیاس اقتصادي در ایران پرورش داده می شود. ودر بقیه نقاط دنیا جز گیاهان زینتی یا دارویی به شمار می رود. زرشک ها گروه بزرگی از درختچه هاي خاردار همیشه سبز هستند و به دلیل کاربرد هاي فراوانی که دارند حائز اهمیت می باشند.
تیره زرشک از راسته آلاله است و از ابتدایی ترین دو لپه هاي حقیقی محسوب می شود. ترکیبات زرشک شامل: پروتئین, چربی, فیبر,کربوهیدرات, کلسیم, آهن, سدیم , فسفر , تیامین, اسید اسکوربیک و آنزیم هاي فنولاز و رنگدانه هاي کارتنوئید می باشد.
زرشک در آسیا و اروپا رشد می کند و به عنوان یک گیاه دارویی در طب سنتی شناخته شده است. میوه آن هم چنین به عنوان غذا نیز استفاده می شود.
یکی از منابع آنتی اکسیدان هاي طبیعی, بخش هاي مختلف درخت زرشک مانند میوه, پوست ساقه و ریشه است. این گیاه درختچه اي با ارتفاع 1تا 3 متر می باشد. خاردار بوده و چوب آن زرد رنگ است. برگ هاي بیضی شکل و میوه هاي قرمز رنگ دارد. تحقیقات زیادي نشان داده است که اصلی ترین اجزاي عصاره زرشک, ترکیبات آلکالوئیدي با مغز ایزوکوئینولین, به عنوان بربرین می باشد.
بربرین یک آلکالوئید طبیعی است که مدت زیادي است براي درمان بیماري ها در طب استفاده می شود. مطالعات نشان داده است که بربرین اثرات سیتوتوکسیک, ضد باکتري, ضد ویرورسی دارد
شنبلیله از گیاهان علفی یکساله است که دانه شنبلیله به طور گسترده در مواد غذایی به عنوان طعم دهنده و معطر کننده استفاده می شود.در مطالعات بالینی گزارش شده است که این گیاه حاوي گلوکز و میزان چربی پایین است. و پروتئین ها, ساپونین ها, فلاونوئید ها از اجزاي اصلی هستند.چند اثر دارویی از شنبلیله یافت شده است به طورمثال: تحریک کننده اشتها, پایین آورنده قند و کلسترول خون, آنتی اکسیدان علاوه بر این ها در نقرس نیز می تواند موثر باشد.شنبلیله باعث افزایش شیر در مادران شیرده می شود. این گیاه هم چنین ضد شوره سر و ضد التهاب است. هم چنین ضد سنگ کلیه بوده و ادرار آور است.
شنبلیله از گیاهان علفی است که جز خانواده بقولات - سبزي هاي خوردنی - طبقه بندي می شود. دانه شنبلیله رسیده در برخی موارد استفاده دارویی دارد به طور مثال: در درمان اسهال خونی, سوء هاضمه, بزرگ شدن کبد, دیابت, سرفه هاي مزمن.
شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب قانون طب در مورد خصوصیات و فواید درمانی این گیاه به رفع بوي دهان و بوي بد تن, اشاره کرده است. مصرف این گیاه به صورت پودر, جوشانده, پماد در طب سنتی از قرون گذشته بسیار متداول بوده است.
در مطالعه حاضر به بررسی تعدادي از تست هاي شیمیایی براي مطالعه حضور یا عدم حضور تعدادي از ترکیبات مفید در عصاره هاي مذکور پرداخته شده است.
-1 مواد و روش ها :
عصاره گیري:
به جهت آماده سازي عصاره زرشک از دستگاه سوکسله - Suckcele - استفاده شد. 20 گرم از میوه زرشک یک بار با حلال اتانول - %96 آب - 50:50 - و یک مرتبه با حلال متانول – آب - 50:50 - بین 6 تا 10 ساعت به کمک این دستگاه عصاره گیري شد
