بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از بزرگترین معضلات کشور ما طی سالیان گذشته کمرنگ شدن تدریجی فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه بوده است و مشکل از آنجا ناشی می شود که"معروف ها" در جامعه ما فرایند نهادینه شدن را به درستی طی نکرده اند و به همین دلیل امروزه شاهد بازگشت برخی منکرات از جمله پدیده بد حجابی و بی حجابی در جامعه هستیم.
هر چند موضوع حجاب در جریان دفاع از حقوق زن از سال ها پیش مورد توجه قرار گرفته اما جنبه های اجتماعی حجاب زنان کمتر مراعات و به معضلات پوشش عنایت چندانی نشده است. در این مقاله تلاش شده با شناسایی و تحلیل عوامل موثر در ضعف پوشش مجموعه ای از سیاست ها و راهکار های بایسته که اجرای دقیق آنها در کنار سایر تمهیدات بالقوه می تواند از رشد روزافزون این معضل جلوگیری کند،ارائه گردد.
مفهوم شناسی عفاف:
عفاف و تعفف آن است که انسان نفس خود را از ارتکاب کارهای حرام و در خواست از مردم باز دارد و به کسی که خویشتن را در مقابل محرمات و درخواست چیزی از مردم حفظ کند عفیف می گویند.راغب اصفهانی در المفردات فی غریب القرآن می گوید: "العفه حصول حاله للنفس تمتنع بها عن غلبه الشهوه و المتعفف المتعاطی لذلک بضرب من الممارسه والقهر". - راغب اصفهانی- - 339یعنی: عفت حالت نفسانی است که مانع تسلط شهوت بر انسان می شود و انسان عفیف کسی است که با تمرین و تلاش مستمر و پیروزی بر شهوت به این حالت دست یافته باشد.
از لحاظ اصطلاحی عفاف معنایی فراتر از پاکدامنی و پالودگی از فحشا و زنا دارد و قرآن کریم و نصوص روایی نیز عفاف را در معنای وسیع تر از پاکی جنسی به کار برده و آن را به معنای در پیش گرفتن رویه اعتدال، و یا- خود نگهداری ،تسلط بر خویشتن ، صبوری و ایستادگی در برابر کامجویی ناروا می دانند که در حوزه تمایلات جسمی و جنسی می گنجد و نفس انسانی خواهان برآورده شدن بی قید و حصر آن نیازهاست. - هاشمی حسن - رابطه حجاب و عفاف -
در بیان حضرت علی - ع - پاداش مجاهد شهید در راه خدا از کسی که قدرت بر فساد دارد اما عفت می ورزد بیشتر نیست. از نگاه حضرت نزدیک است که انسان عفیف فرشته ای از فرشتگان شود. ما المجاهد الشهید فی سبیل االله باعظم اجرا ممن قدر فعف لکاد العفیف ان یکون ملکا من الملائکه - نهج البلاغه - فیض الاسلام حکمت - 446 عفت نقطه مقابل شکم پرستی و شهوت پرستی است که از مهمترین فضایل انسانی محسوب شده و در منابع حدیثی اهمیت فوق العاده ای به عفت داده شده است :
-1پیامبر اکرم - ص - با بیان اینکه سه چیز است که بر امتم بیمناکم ، سومین آنها را" شهوه البطن و الفرج "، شکم پرستی و شهوت پرستی جنسی می داند. - اصول کافی ج - 2 ص - 79
-2 امام باقر - ع - می فرماید : "ما عبد االله بشی افضل من عفه بطن و فرج ". هیچ عبادتی در پیشگاه خداوند برتر از عفت در برابر شکم و مسائل جنسی نیست0 - همانجا -
-3در حدیث دیکری امام صادق - ع - در توصیف شیعیان واقعی خود می فرماید: "انما شیعه جعفر من عف بطنه و فرجه " پیروان حقیقی جعفر بن محمد کسانی هستند که در برابر شکم پرستی و بی بند و باری جنسی عفت دارند. - وسائل الشیعه ج-11 ص - 199 بنابراین از حقوق مسلم مرد بر زن رعایت عفت و پاکدامنی و بر زنان و همسران مومن لازم است که این سفارش دین را عمل نموده و خود و خانواده را از برخورداری یک زندگی سالم و با صفا محروم نسازند.
حجاب:
حجاب از لحاظ لغوی هم به معنای پوشیدن و هم به معنای پرده و حاجب به کار می رود - مطهری - مسئله حجاب - - 78 اما در اصطلاح فقهی ، حجاب پوشش زن در برابر بیگانه است.از نظر استاد مطهری وظیفه پوشش که اسلام برای زنان مقرر کرده به این معنا نیست که زنان از خانه بیرون نروند و در خانه محبوس باشند ، بلکه پوشش زن در اسلام این است که زن در جریان معاشرت با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری وخود نمایی نپردازد.
- همانجا- - 79 پوشش ظاهری زن مسلمان بخشی از حقیقت باطنی و بیانگر اندیشه ها و نظاام ارزش های درونی اوست - یزدخواستی-بهجت- حجاب زنان با رویکرد جامعه شناختی - ص . - 61-37 اسلام نه فقط زنا را حرام کرده بلکه آرایش و تجمل و زینت برای غیر شوهر و حتی ترک حجاب را نیز منع نموده و بالاتر از آن حتی زن را از نگاه گناه آلود به مرد ، مانع شده است .
آسیب شناسی حجاب:
بی حجابی از مصداق های انحراف و کج روی است. بی حجابی رفتاری ناسازگار با هنجارها و انتظارات جامعه و خلاف فرهنگ اسلامی و قانونمندیها و انتظارات مطلوب جامعه و موجب پیدایش تنش ها و تضادهایی است که به نگرش های سرزنش آمیز می انجامد و واکنش هایی مانند مجازات، طرد و انزوا را به همراه دارد. عدم آگاهی و نداشتن مبانی معرفتی درست از پدیده پوشش و بد آموزی های برنامه های تلویزیونی و فیلم های سینمایی ومطبوعات نبود تعلیم و تربیت دینی و ضعف اخلاقی و برداشت و تفسیر غلط از آزادی در پیدایش و گسترش پدیده بی حجابی سهیم و دخیل می باشند. در منابع اسلامی آسیب های بی حجابی که از مصادیق شکستن عفت زنان است تبیین شده که به برخی از آنها اشاره می کنیم.
-1 زنان بی تقوا و بی حجاب بهترین دام برای شیطان اند. - وسائل الشیعه.ج14ص - 21
-2 زن بی حجاب و بد حجاب ننگ و آتش جهنم است. وقتی زنی برای غیر شوهرش خود را خوشبو کند مایه آتش جهنم و باعث ننگ است. - نهج الفصاحه ص - 1019
-3 زن بی حجاب دینش ضعیف است. بر شما لازم است لباس های ضخیم بپوشید. برای اینکه هر کس لباسش نازک است دین از مثل لباسش ضعیف است. - بحارالانوارج-10 ص - 99
-4 زن بد حجاب دچار آسیب ها و آفت های فراوانی می شود. چرا که کسی که به سرعت به دنبال شهوات برود در واقع شتابان به سوی آفت میرود. - محمدی نیا اسداالله-آنچه باید یک زن بداند ص - 156
-5 زن بی حجاب حریم عفاف و پاکدامنی را می شکند.امیر مومنان امام علی - ع - می فرماید:در آخرالزمان زنانی پیدا می شوند که برهنگی و خودنمایی پیشه می کنند داخل فتنه ها می شوند و به شهوات رو می آورند و برای لذت ها شتابان و محرمات را حلال می شمارند. - وسائل الشیعه-ج-14ص - 21
آسیب های فرهنگی:
در جهان امروز بدلیل رشد فناوری و گسترش روزافزون ارتباطات امتزاج و اختلاط فرهنگ افزون تر می گرددو اما نکته مهم واساسی ابعاد آسیب شناختی مخصوصا آسیب شناسی فرهنگی برخورد و تغییرات فرهنگی است که اگر به آن توجه نشود شاهد بسیاری معضلات و آسیب های جدید برای خانواده ها خواهیم بود. آسیب هایی که طی چندین دهه گذشته در بسیاری از کشورها فرهنگ ها و تمدن ها آثار نگران کننده ای را برجای گذاشته است.
-1آسیب های ناشی از وسائل ارتباط جمعی ماهواره و اینترنت که بی شک فواید و اهمیت غیر قابل انکاری دارند اما واقعیت این است که دارای کارکردهای مثبت و منفی می باشند که به بیان برخی آسیب های فرهنگی و روانی آن اشاره می شود:
الف- کاهش ارتباطات
ب- هرزه نگاری
ج-بحران هویت جوانان
د- سوء استفاده جنسی
ه- اعتیاد به اینترنت نتایج و پیامد های زیان بخشی برای فرد و اجتماع در پی داشته و آسیب های شدید جسمانی ، مالی، اجتماعی و روانی را به همراه دارد که یکی از پیامد های آن انزوا و کناره گیری اجتماعی است .
-2 آسیب های اخلاقی
آسیب های اخلاقی ناشی از بی حجابی و بی عفتی از بزرگترین و مهلک ترین آفت های خانواده به شمار می رود و پیامدهای دنیوی و اخروی فراوانی بدنبال دارد.از جمله پیامدهای دنیوی آن عبارتند از : زندگی محنت بار، تباهی ایمان و عمل ، دوری از خداوند اضطراب و تنهایی و پیامد های اخروی آن عبارتند از : فشار قبر و هلاکت و قعر جهنم - ر.ک به اخلاق اسلامی علی اصغر الهامی نیا ص - 260-258
