بخشی از مقاله
چکیده
بطور کلی طراحی، برنامه ریزی و تامین حداقل استاندارد ها برای سکونتگاه های اضطراری و موقت از حقوق و احتیاجات اولیه و اساسی کسانی است که در معرض سوانح و یا حوادث قرار میگیرند . باید دانست که مردم پس از سانحه بی خانمان می شوند و نه فق بی ساختمان، این بدین معناست که خانوار تمامی اندوخته ی سالیان خود را در اثر یک سانحه از دست داده و نیازمند سرپناهی مناسب به عنوان فضایی برای ایجاد ارامش و امنیت می باشد.
مدیریت بحران کلیه اقدامات و فرآیند مرتب به بحث پیشگیری ،سازماندهی و مدیریت منابع مورد نیاز در پاسخگویی به بحران های پیشرو است پژوهش حاضر به کاربرد فناوری بتن پارچه ای در شرای خاص که عمدتا مدیریت بحران با آن روبرو است می پردازد. همچنین با بررسی حوادث طبیعی در کشور نمونه موردی زلزله ورزقان و نگاهی به دوره بازسازی آن می تواند این نتیجه را در بر داشت که نیاز به سرپناهی در وضعیت پس از سانحه و البته پایدار در شرای جوی نامتعادل به منظور حفاظت از جان و مال مردم اجتناب ناپذیر خواهد بود.
مقدمه
بحران را میتوان شرایطی خواند که در اثر حوادث، رخدادها و عملکرد های طبیعی و انسانی - به جز موارد موضوعه در حوزه های مختلف امنیتی و اجتماعی - به طور ناگهانی یا غیر قابل کنترل یه وجود می آید و موجب ایجاد مشقت و سختی به یک مجموعه یا جامعه انسان می گردد و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری، فوری و فوق العاده دارد.
مدیریت بحران در اصطلاحات مندرج در قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران فرآیندی را تشکیل می دهد که شامل برنامه ریزی، عملکرد و اقدامات اجرائی است که توس دستگا های دولتی و غیر دولتی و عمومی پیرامون شناخت و کاهش سطح مخاطرات مدیریت خطرپذیری و مدیریت عملیات مقابله و بازسازی و بازتوانی منطقه آسیب دیده - مدیریت بحران - صورت می پذیرد.
در این فرآیند با مشاهده پیش نشانگرها و تجزیه و تحلیل آنها و منابع اطلاعاتی در دسترس تلاش میشود به صورت یکپارچه، جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهای موجود از بحرانها پیشگیری نموده یا در صورت بروز آنها با آمادگی لازم در جهت کاهش خسارات جانی و مالی به مقابله سریع پرداخته تا شرای به وضعیت عادی بازگردد . از این حیث مدیریت بحران شامل چهار مرحله خواهد شد که به شرح زیر است :
.1 پیشگیری: مجموعه اقداماتی است که با هدف جلوگیری از وقوع حوادث و یا کاهش آثار زیانبار آن، سطح خطرپذیری جامعه را ارزیابی نموده و با مطالعات و اقدامات لازم سطح آن را تا حد قابل قبول کاهش میدهد.
.2 آمادگی: مجموعه اقداماتی است که توانایی جامعه را در انجام مراحل مختلف مدیریت بحران افزایش میدهند که شامل جمع آوری اطلاعات، برنامه ریزی، سازماندهی، ایجاد ساختارهای مدیریتی، آموزش، تأمین منابع و امکانات، تمرین و مانور است.
.3 مقابله : انجام اقدامات و ارائه خدمات اضطراری به دنبال وقوع بحران است که با هدف نجات جان و مال انسانها؛ تأمین رفاه نسبی برای آنها و جلوگیری از گسترش خسارات انجام میشود. عملیات مقابله شامل اطلاع رسانی، هشدار، جست وجو، نجات و امداد، بهداشت، درمان، تأمین امنیت، ترابری، ارتباطات، فوریتهای پزشکی، تدفین، دفع پسماندها، مهار آتش، کنترل موارد خطرناک، سوخت رسانی، برقراری شریان های حیاتی و سایر خدمات اضطراری ذیرب است.
.4 بازسازی و بازتوانی: بازسازی شامل کلیه اقدامات لازم و ضروری پس از وقوع بحران است که برای باز گرداندن وضعیت عادی به مناطق آسیب دیده با در نظر گرفتن ویژگی های توسعه پایدار، ضواب ایمنی، مشارکت های مردمی و مسائل فرهنگی، تاریخی، اجتماعی منطقه آسیب دیده انجام میگیرد. بازتوانی نیز شامل مجموعه اقداماتی است که جهت بازگرداندن شرای جسمی، روحی و روانی و اجتماعی آسیب دیدگان به حالت طبیعی به انجام میرسد.
پژوهش های مرتب با سرپناه پس از سوانح بیانگر آن است که تامین سرپناه یکی از مبرم ترین نیازهای آسیب دیدگان پس از فاجعه می باشد. به طور نمونه در کتاب سرپناه اضطراری در سال 1369 باور های نادرست مدیریتی را در چهار گروه رفتاری اجتماعی، امداد رسانی، اسکان موقت و بازسازی مورد بررسی قرار داده که در جدول زیر این تقسیم بندی ها بررسی خواهند شد . در طبقه بندی اسکان های موقت دسته بندی های سه گانه ای با هدف ارائه خدمات و نحوه پاسخگویی به نیاز های فیزیکی و اجتماعی صورت گرفته که به شرح زیر می باشند:
روش اردوگاهی: یکی از راه های متداول پس از سوانح روش اردوگاهی است که ابتدا محوطه ای باز در نزدیکی محل سانحه انتخاب می شود و اقدامات تسطیح و آماده سازی صورت می گیرد .
روش پراکنده: در این روش افراد مجازند اسکان موقت را در محلی که مورد نظرشان است برپا نمایند .
روش ترکیبی: ساکنان در این روش هم به محل سکونت اولیه شان نزدیک خواهند بود و هم می توانند از تسهیلات زندگی به صورت مجتمع استفاده نمایند . تحقیقات صورت گرفته در این روش ها نشان می دهد که رویکرد های مطرح شده جامعیت لازم را ندارد، زیرا نه تنها نیازمند سرمایه گذاری کلان اولیه هستند و قابلیت پوشش احاد جامعه را دارا نمی باشند، بلکه نقش حیاتی مشارکت مردم در این فرایند نادیده گرفته شده است . لذا با توجه به بررسی ادبیات تخصصی موجود سه رویکرد ذیل قابل تعمق و بررسی اند:
طراحی- محوری: توجه به جنبه های فنی سرپناه، محور تمرکز اصلی این رویکرد است. به طور مثال، چکونگی طراحی و مراحل ساخت اتاقک در محل سانحه یا کارخانه و چگونگی انتقال ان به منطقه مورد توجه است. خانه های موقت طیف وسیعی را تشکیل می دهند که شامل : چادر بتنی، فوم و پلی اورتان، بتن، چوب و غیره می شوند .
مصالح-محوری: تمرکز اصلی این رویکرد به اسکان موقت است. در سال های اخیر توجه زیادی به نوع مصالح ساختمانی در احداث سرپناه موقت به عمل امده که در این میان تأکید بر استفاده از مصالح بومی و بازیافت بیشتر بوده است.
مردم-محوری: مردم محوری بررسی میزان رضایت مندی آنان در ارزیابی اسکان های موقت و دائم از لحاظ عملکردی و معماری و همچنین تغییراتی که در طی زمان در جهت تبدیل آن به "خانه" توس خانوار صورت می گیرد، رویکرد دیگری است که در ادبیات بلایا موجود است. - دکتر علیرضا فلاحی، - 1386 در ادامه با نگاه به شرای اقلیمی و لرزه خیزی ایران، نقش مهم استفاده از فناوری های نوین سازه های سریع الحداث در مرحله ی بازسازی و بازتوانی بررسی خواهد شد .
