بخشی از مقاله
چکیده
یکی از شایع ترین اختلالات یادگیری در دوران کودکی اختلال بیش فعالی-نقص توجه - - ADHD است.کودکان مبتلا به این اختلال بیش از حد پر جنب و جوش هستند و آرام و قرار ندارند؛همچنین این کودکان درپایداری توجه و در زمینه تکالیف مدرسه دچار مشکلاتی هستند.نارسایی هایی که دراثر این اختلال به وجود می آید بر عملکرد کودکان در محیط خانه،مدرسه و اجتماع تاثیر می گذارد.این اختلال در بین کودکان فراوانی بیشتری دارد و برای بسیاری از دانش آموزان مشکل های قابل توجهی ایجاد می کند و بر عملکرد شناختی،اجتماعی و خانوادگی آنها تاثیر می گذارد.
از این رو فرایند یادگیری بدون تمرکز حواس و توجه لازم نمی تواند انجام پذیرد.بسیاری از این دانش آموزان علیرغم اینکه از ظرفیت هوشی متوسط یا بالا برخوردارند،صرفا به لحاظ اینکه دامنه توجه آنها فوق العاده اندک است،قادر نیستند به گونه ای که انتظار می رود توفیقات چندانی در یادگیری مطالب و پیشرفت تحصیلی داشته باشند.از این رو این اختلال به طور ویژه مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.هدف این پژوهش بررسی علل،تشخیص و روش های درمان کودکان دارای اختلال نقص توجه-بیش فعالی - - ADHD است.
این پژوهش به روش کتابخانه ای و بامرور اسناد و متون موجود در این زمینه نوشته شده است.یافته ها حاکی ازآن است که تربیت و تقویت مهارت های اجتماعی،تقویت مهارت ها وتوانمندی های ادراکی،و استفاده از روش های مناسب برای اصلاح رفتار نقص توجه-بیش فعالی،ایجادنگرش مثبت و تقویت انگیزه توجه،کاهش محرک های زاید محیطی و عدم کاربرد تنبیه در مورد این کودکان می تواند کمک شایانی به آنها کند.در مجموع نتایج پژوهش بیانگر آن است که آشنایی والدین و معلمان با هریک از موارد: علل،تشخیص و روش های درمان در رابطه با اختلال نقص توجه –بیش فعالی و مداخله زودهنگام ومناسب در هرکدام از مراحل فوق می تواند به کودکان دارای اختلال - - ADHDکمک زیادی کند.
مقدمه
اختلال کمبود توجه-بیش فعالی در طبقه بندیDSM- IV اینگونه تعریف می شود:الگوی مستمر بی توجهی و یا بیش فعالی شدید و تکرار شونده تر از آنچه که بطور تیپیک در کودکان همان سطح رشدی دیده می شود. این اختلال با اسامی آسیب مغزی مختصر،اختلال عملکردی مغزی مختصر و اختلال پر تحرکی - هیپرکینتیک - نیز نامیده میشود
این اختلال به سه نوع،بی توجهی - ADHD-Inattentive - ،بیش فعال - - ADHD- Overactive،و ترکیبی - ADHD-Combined - تقسیم می شود ودر سینین مدرسه و قبل از مدرسه اختلال شایعی است.این اختلال تقریباً در -5 3درصد کودکان دیده می شود و در پسرها شایع تر از دختران است - با نسبت تقریبی 3به. - 1
بر اساس مطالعات انجام گرفته در زمینه شیوع این اختلال در کشور آمریکا،4-12درصد کودکان 6-12سال به این اختلال مبتلا هستند.زیر گروه ترکیبی این اختلال دارای علامت های بالینی نظیر،پرتحرکی،پر حرفی،کمبود توجه و ناتوانی در فهم آموزش می باشند
اختلال نقص توجه-بیش فعالی با مشکلات زیاد در زمینه های مختلف آموزشی از جمله عملکرد ضعیف تحصیلی، تکرارپایه، ترک مدرسه، روابط خانوادگی و دوستانه ضعیف، اضطراب،افسردگی، پرخاشگری، تخلف، سوءمصرف مواد مخدر در سنین پایین و قانون شکنی زیاد همراه است. به علاوه این اختلال احتمال خطر همراه شدن با سایر اختلالات نظیر پرخاشگری درنوجوانی و یا اختلال لجبازی و نافرمانی را در بر دارد
بنابراین برای کاهش مشکلات فوق مداخله زود هنگام در محیط خانه و مدرسه ضرورت دارد .این نوع مداخلات به اطلاعات همه گیر شناسی از جمله رابطه آن با سن،جنس و طبقات اقتصادی -اجتماعی نیاز بسیار دارد
کودک ساعات زیادی را در مدرسه به سر می برد و به واسطه اینکه معلم از طریق تدریس اطلاعات آموزشی و رفتاری قابل ملاحظه ای در مورد کودکان دارد، بسیاری از محققان از اطلاعات معلمان جهت تشخیص کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه- بیش فعالی در تحقیقات خود استفاده نموده اند
سلامتی و بیماری کودکان در سلامتی و بیماری جامعه فرد ا و نسل های آینده اثرگذار است . لذا بهداشت روانی و مطالعه در نحوه سازگاری کودکان به رشد و باروری آنان در زمان بزرگسالی کمک نموده و عدم توجه به شرایط رشد دوران کودکی صدمات جبران ناپذیری بر سلامت روانی جامعه وارد می کند.
آگاهی از میزان سلامت روانی دانش آموزان میتواند، نقش مهمی دربرنامه ریزی های لازم برای کاهش اختلالات و بالابردن سلامت روانی آنها داشته باشد . همچنین می توان ازعوارض و پیامدهای ناشی از کاهش سلامت روانی دردانش آموزان که نیروی اقتصادی، انسانی و قشر جوان ، فعال وآینده ساز کشور هستند، جلوگیری کرد . با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه با هدف بررسی علل،تشخیص و روش های درمان کودکان دارای اختلال نقص توجه بیش فعالی - - ADHD صورت پذیرفته است.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
یکی از رایج ترین اختلالات دوران کودکی که توجه روانشناسان و روانپزشکان را به خود جلب کرده، اختلال نقص توجه-بیش فعالی است - بوسینگ، ماسن، بل، پورتر،گارون، . - 2010برای نخستین بار انجمن روانپزشکی آمریکا - - APA این اختلال راشناسایی وتعریف کرده است.بر اساس تعریفی که انجمن روانپزشکی آمریکا از اختلال کمبود توجه ارائه نموده است - - 1980،پدیده کم توجهی یا اختلال کمبود توجه توصیف وضعیت کودکانی است که عمدتاً بدون دلیل خاصی - بی توجهی - ، - زودبرانگیختگی - و در بسیاری از مواقع نسبت به سن تقویمی و عقلیشان - بیش فعالی - از خود نشان می دهند.اگر چه اختلال کمبود توجه عمدتا با رفتار - زیاد فعالی یا بیش فعالی - همراه است،اما این نقیضه می تواند همراه با رفتار نا بهنجار - بیش فعالی - و یا بدون آن مورد تشخیص واقع گردد. در ادامه سعی بر این است که چند مورد از پیشنه های تجربی مرتبط با موضوع مورد نظرمطرح شود.
اخوان کرباسی،گلستان،فلاح و صدر بافقی - - 1386 در مطالعه خود با عنوان - بررسی شیوع اختلال بیش فعالی، کمبود توجه و تمرکز در کودکان 6 ساله شهر یزد - این نتایج را بیان می کنند که در جامعه ی ما - ADHD - از شیوع بالایی برخوردار است و عدم اطلاع صحیح والدین و آموزگاران از این اختلال رفتار ی می تواند منجر به تنبیه کودک در خانه و مدرسه شود .لذا لازم است ضمن اطلاع رسانی و آموزش به والدین،بررسی این اختلال در شناسنامه سلامت کودکان در بدو ورود به مدرسه در نظر گرفته شود تا با شناسایی مبتلایان و مداخله مناسب بتوان از عوارض خطیر آن در بزرگسالی نظیرکناره گیری، کاهش اعتماد به نفس و اختلال سلوک جلوگیری کرد.
شهیم،مهرانگیز و یوسفی - - 1386در مطالعه خود با عنوان - شیوع اختلال نقص توجه- بیش فعالی در کودکان دبستانی - نتایج خود را اینگونه بیان می کنند که نوع ترکیبی اختلال نقص توجه-بیش فعالی در سنین مختلف دارای شیوع متفاوت بوده و در پسران شایع تر بود و در گرو ههای پائین اقتصادی و اجتماعی شدت بیشتری داشت . از آنجا که بدون مداخله زود هنگام در خانه و مدرسه تعداد زیادی از این مشکلات به دوران بزرگسالی منتقل می شود ، اطلاعات دقیق در زمینه شیوع این اختلال در دوجنس، سنین مختلف و همچنین زمینه اقتصادی اجتماعی میتواند جهت مداخلات درمانی مؤثر واقع شود.
کردلو،اسماعیلی و آزادی - - 1392 در مطالعه خود با عنوان - بیش فعالی: راهکارهای مطلوب در تعامل با کودکان بیش فعال - به این نتیجه رسیدند که آگاهی و اطلاعات لازم، می تواند نگرانی و اضطراب اولیا و معلمان را که در ارتباط مستقیم با کودکان بیش فعال هستند ، کاهش داده و در عین حال باورهای نادرست آنان را اصلاح نمایند و در نهایت، زمینه ی ارتقا و رشد استعدادها و توانمندی های فردی آنان را فراهم کنند.
زارع بهرام آبادی و گنجی - - 1393 در مطالعه خود با عنوان - بررسی شیوع اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی و همبودی آن با اختلال یادگیری در دانش آموزان دبستانی - بیان می کنند که اختلال نارساییتوجه-بیش فعالی علاوه بر اختلال یادگیری با بسیاری از اختلال های دیگر از جمله اختلال سلوک، اختلال یادگیری، اضطراب، افسردگی، اختلال نافرمانی مقابله ای وبرخی دیگر از اختلال ها همبودی دارد. از این رو علائم بالینی آن بسیار مشابه و پیچیده است و تشخیص و مداخله های درمانی آن دشوار می باشد .بنابراین تشخیص زود هنگام آن می تواند به مداخله های درمانی به موقع و کاهش عوارض دوران بعدی رشد بینجامد.
ارجمندی،کیخاوندی و سایه میری - - 1394در مطالعه خود با عنوان - بررسی میزان شیوع اختلال نقص توجه-بیش فعالی در دانش آموزان دبستانی از دید معلمان و والدین - به این نتیجه دست یافتند که شیوع اختلال نقص توجه- بیش فعالی از نظر والدین و معلمان در حد متوسط است لذا لزوم اهمیت سلامت روانی دانش آموزان به عنوان آینده سازان کشور، ضرورت شناسایی،درمان و پیگیری گروه های در معرض خطر توسط نهادهای مسئول و مرتبط آشکار می گردد.
