بخشی از مقاله
چکیده
کنار زدن عناصر رهزن و منحرفکننده از یک سو و بررسی مؤلفههای دخیل در فهم صحیح تفاوتهای حقوقی زن و مرد نقش بسزایی در فهم درستفلسفه تفاوتها و پاسخ به منتقدین دارد. عناصر رهزن که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته عبارتند از: پیشفرضهای اشتباه، جهل به تفاصیل احکام، عدم آشنایی با علم تفسیر، نگاه تاریخمند به دین یا آموزههای آن و نیز تصور اصلاحپذیری دین بدست بشر؛ ابتدا باید این عناصر که مانند عینکی دید منتقدین را تحت تأثیر قرار داده زدوده شود.
در مرحله بعد،با بررسی مؤلفههای دخیل در فهم صحیح تفاوتهای حقوقی زن و مرد نگاه صحیح و واقعگرایانهای در اختیار قرار داد؛ لحاظ ویژگیهای ذاتی زن و مرد در نظام حقوقی اسلام، توجه به حکمتِ عدالتمحور الهی در این تفاوتها، توجه به اینکه اصل و قاعده در تشریع، شمولیت آن نسبت به همه زمانها و مکانها و شرایط است، دقت در تأکیدات اسلام بر اجتماع سالم و پاک و سرانجام نگاه به نتیجه تجربهی سختی که بشر در طول تاریخ پشت سر گذارده و سرنوشت تلخ زنان غرب در نتیجه دوری از نظام حقوقی الهی، از مؤلفههایی هستند که توجه به آنها میتواند فهم صحیح و منصفانهای از تفاوتهای حقوقی زن و مرد در اسلام بدست دهد.
مقدمه
مسأله تفاوت حقوق زن و مرد در نظام حقوقی اسلام همواره از مباحث چالشبرانگیز در محافل علمی بوده، کتابها و مقالات فراوانی در این زمینه در دفاع یا خردهگیری بر این احکام نوشته شده که ذکر آن در این مقاله ممکن نیست. کتاب » نظام حقوق زن در اسلام« اثر استاد شهید مطهری، » زنان و سه پرسش اساسی« اثر جناب آقای داودی، »نابرابری جن سی از دیدگاه ا سلام و فمینی سم« اثر جناب آقای ب ستان از جمله کتبی است که در دفاع از احکام حقوقی زن و مرد در اسلام به رشته تحریر در آمده است. در مقابل برخی از ناقدین و منتقدین، چنین احکام اصیل اسلامی را دستمایهی تفسیر و تأویلات خود قرار میدهند تا از نگاه آنان سازگاری بیشتری با روح زمان و اقتضائات مدرنیته پیدا کند.
به عنوان نمونه چنین افرادی برخی آیات در زمینهی حقوق زنان یا احکام جزایی اسلام رتاریخمند دانسته معتقدند مثلاً در حقوق زنان بیش از آنچه پیامبر، آن زمان مطرح کرد امکان طرح نداشت؛ زنی که هیچ مالکیتی نداشت قرآن او را مالک ارث به اندازهی نصف مرد دانست، اما در زمان ما این جهت گیری باید ادامه یابد]تا به تساوی برسد[ و پذیرفته نیست که اجتهاد در همان حدودی بماند که وحی در آن مانده بود. در غیر این صورت ادعای صلاحیت دین برای همه زمان ها و مکان ها ادعایی باطل مینماید. - ابوزید، 1383، ص. - 169 همچنین شیرین عبادی در کتاب »حقوق زن « و مهرانگیز کار در کتاب »ساختار حقوقی نظام خانواده در ایران« به زمره منتقدین تفاوت های حقوقی زن و مرد در اسلام محسوب میشوند.
به طور کلی اشکالات مختلفی که به تفاوت حقوقی زن و مرد در احکام اسلامی وارد میکنند، نوعا مبنای بحث را تفاوت حقوق جنس مرد در مقابل جنس زن قرار داده و عناوین دیگر از قبیل زوج و زوجه، پسر و دختر، پدر و مادر و سایر عناوین نسبی بعنوان مصداقهای این اشکال مطرح می شود. بنظر میرسد صرف نظر از خاستگاه و انگیزه، چنین شبهاتی ناشی از فهم نادرست مؤلفههای دخیل در این تفاوت است.
نگاهی اجمالی به این مؤلفهها وهمچنین توجه به عناصر رهزن در فهم صحیح این تفاوتها میتواند فهم درستی از علت و حکمت این تفاوتها در احکام مربوط به زن و مرد بدست دهد. این نگاه اجمالی به مولفهها و عناصر رهزن از اختصاصات این مقاله است که توانسته آن را یکجا در خود جمع کند. لذا در ادامه با تکیه بر آراء مرحوم استاد معرفت - ره - به هر دو بخش -عناصر رهزن و مؤلفههای فهم صحیح - پرداخته خواهد شد.
