بخشی از مقاله
چکیده
ریاضیات موضوعی است پیچیده که زبان، کمیت و فضا را در بر میگیرد. مهمترین هدف آموزش ریاضی »اندیشیدن« است و به معلمان توصیه میشود که باید سطح توانایی و اندیشیدن را در شاگردان خود بالا ببرند. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر عوامل خارجی بر میزان یادگیری درس ریاضی در دوره متوسطه از نظر دانشآموزان میباشد. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشآموزان دوره متوسطه مرند در سال تحصیلی 1394-1393 به تعداد6700 نفر می باشد. که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده و بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 364 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامههای محقق ساخته عوامل خارجی موثر بر میزان یادگیری درس ریاضی است که روایی آن توسط سه نفر از استادان روانشناسی تربیتی و سه معلم ریاضی مورد تائید قرار گرفت و با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ، پایایی آن 0/82 محاسبه شده است. برای تجزیه وتحلیل اطّلاعات نیز از روشهای آمار توصیفی و آمار استنباطی آزمونهای - میانگین، کولموگروف اسمیرنوف، آزمون تی تک نمونه ای و آزمون فریدمن - استفاده شده است.
نتایج نشان دادند که عوامل خارجی - محیط خانوادگی، روشهای تدریس معلمان، برنامه درسی مدرسه و محیط مادی و فیزیکی مدرسه - بر میزان یادگیری درس ریاضی دوره متوسطه از نظر دانشآموزان تأثیر معنیداری دارد. و محیط مادی فیزیکی به عنوان اولین عامل موثر محسوب میشود.
مقدمه
از وظایف اساسی آموزش و پرورش عمومی در کشور، انتقال میراث فرهنگی، پرورش استعدادهای نهفته در دانشآموزان و آماده سازی آنان برای شرکت فعال در امورات کشور است.نمایه عدم موفقیت نظام های آموزشی در هر رسیدن به این اهداف مهم، در بسیاری از مواقع به صورت ضعف یا شکست تحصیلی ظاهر می شود که این شکست تحصیلی در طیف وسیعی از عوامل، شامل مشکلات یادگیری، کیفیت آموزش تکرار پایه و یا ترک تحصیل مورد بررسی قرار می گیرد. - بازرگان، - 11 :1377 از ویژگیهای دنیای کنونی، رشد بی سابقه جمعیت و افزایش سریع تعداد دانشآموزان در دوره های مختلف تحصیلی است.
بنابراین تکیه بر روشهای تدریس سنتی در بخش ریاضیات ناکارآمدی خود را نشان داده است. از راهکارهایی که می توان از آن برای بهبود پیشرفت تحصیلی استفاده کرد ایجاد نگرش مثبت به خود درس ریاضی است. نتایج تحقیق کرامتی - 1380 - حاکی از این بود که بین خودکار آمدی ، نگرش نسبت به ریاضی و پیشرفت در ریاضی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
در عصر حاضر معلم باید توانایی آن را داشته باشد تا براساس نوع انگیزش شاگردان، از انواع روشهای تدریس بهره مند شود. معلمان نباید منتظر بمانند تا دانشآموزان برای یادگیری درس ریاضی انگیزه پیدا کنند. به نظر دمبو1 بسیاری از عواملی که تأثیر منفی بر انگیزش دانشآموزان داشته اند، در مدلهای یاددهی، یادگیری مشاهده شده است.
نقش معلم به عنوان راهنما و تسهیل کننده جریان در کاهش علل بوجود آورنده مشکلات یادگیری به عنوان یک فاکتور تأثیرگذار خلاقانه، بی رقیب است، زیرا یادگیری امری فعال و هدفمند است و معلم برای اینکار نیاز به راهبردهایی دارد که او را در رسیدن به این اهداف کمک کند.
در مطالعه ای توسط کوتزواسمیشنز3 اثر شور و اشتیاق معلم و تنوع صدا و چهره و حرکات او در یادگیری دانشآموزان بررسی گردیده و نتیجه گرفته شد که یادگیری دانشآموزانی که معلم آنها دارای حالتهای مذکور بوده اند، بیشتر بوده است.
از طرفی دیگر برخی عوامل خارجی مانند محیط فیزیکی مدرسه، مشکلات خانوادگی، روش تدریس نامناسب، تبعیض قائل شدن معلم نسبت به دانشآموزان، برنامه درسی مدارس و نگرانی از جلسات امتحانی در بوجود آوردن مشکلات یادگیری درس ریاضی آنان موثر می باشند. اکنون ریاضی بیش از هر زمان دیگر ملموس شده و نقش حیاتی یافته است. در نیم قرن گذشته، ریاضیات و روشهای ریاضی به جزء لاینفک، فراگیر و اساسی علوم و تکنولوژی و اقتصاد تبدیل شده است که در قرن حاضر ناتوانی در درک یا به کارگیری ریاضیات نمایانگر یک شکاف آموزشی است.
به اعتقاد گوگانی - 42 :1381 - ریاضیات ابزار قوی برای تربیت فکر است. پس چرا باید اجازه دهیم که این ابزار قدرتمند تربیت فکر، به ابزار تخریب فکر تبدیل شود؟ از سوی دیگر با توجه به اهمیت و ضرورت کاربرد ریاضیات در همه ابعاد زندگی، ضرورت و اهمیت این پژوهش قابل توجیه است. در ارتباط یادگیری ریاضی بارها شاهد موانع متعدد بوده ایم اما هرگز سعی نکرده ایم در جهت رفع این معضل گامی برداریم.
معلمان از درس نخواندن شاگردان شکایت دارند و دانشآموزان از نحوه تدریس دبیران شاکی هستند اکثر والدین هم فکر می کنند این کار از عهده آنها خارج است. در آخر هم، همه از زیر بار مسئولیت و برعهده گرفتن قسمتی از خطاها، شانه خالی می کنند. آیا طرح این سوال به تنهایی کافی نیست که چرا بخش عظیمی از دانشآموزان دوره متوسطه با وجود دارا بودن استعداد ریاضی به علت وجود مشکلات خارجی در امور یادگیری ریاضی از این درس نفرت پیدا می کنند، تا ضرورت انجام این پژوهش را ثابت کند؟
پس به این نتیجه می رسیم که ما نمی توانیم فقط معلمان یا طراحان کتب درسی یا اولیاء را علت ضعف های موجود در آموزش ریاضی دوره دبیرستان بدانیم بلکه هر یک به نوعی در این معضل سهیم می باشند و گاهی علت و یا مسئله و همه چیز را خوب و کامل تصور کردن باعث می شود که اصلاً بر روی عوامل ضعف و مشکلات و موانع یادگیری فکری صورت نگیرد و یا حتی مسئله تشخیص داده نشود تا تلاش برای پاسخ آن صورت گیرد. پس در این پژوهش سعی می شود با بیان قسمتی از موانع و مشکلات یادگیری درس ریاضی، دست اندرکاران را با ضعف ها آشنا نموده و ارائه راهکارها و جمع آوری اطلاعات این موانع را به حداقل رسانید.
برخی از پژوهشهای نوین، به صورت تجربی نشان داده است که عوامل خارجی - محیط خانوادگی، روشهای تدریس معلمان، برنامه درسی مدرسه و محیط مادی و فیزیکی مدرسه - بر میزان یادگیری درس ریاضی از نظر دانشآموزان تأثیر معنیداری دارد. برای مثال، پروفسور استفن کراسن1 در پژوهش نقش فقرا را در یادگیری در طی آزمون های تیمز2 و - 2007 - با اهمیت می شمارد. بر اساس نتایج پژوهشهای انتوستیل - 2000 - 3 رفتارهای معلم در یادگیری را با اهمیت شمرده و مورد توجه قرار می دهد.
گربومیچر - 1997 - 4 معتقد است نقش محیط مادی و شرایط کلاسی در یادگیری ریاضی تاثیر بسزایی دارد. در تحقیقی که مک گرویز - 1992 - 5 تحت عنوان بررسی روشهای یاددهی- یادگیری در کلاسهای بزرگ - از نظر فیزیکی - در انگلستان بر روی 131 نفر از دانشآموزان و معلمان در شهر لندن با هدف پی بردن به رابطه ی بین یادگیری و اندازه کلاس انجام داد نشان می دهد که اندازه کلاس و بزرگی آن در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان موثر است.
