بخشی از مقاله
چکیده
رنگ باختن مفهوم هویت درمعماری ،ضعف درشهرسازی ورشدسرطانی شهرها،همه این مسائل ریشه درفراموشی بنیانی اساسی به نام روستا ،که سرمنشاء والگوی معماری شهرهاست،دارد. .مسکن روستایی برخلاف مسکن شهری فقط محل سکونت واستراحت خانواده نیست،بلکه براساس اقلیم والگوی معیشت خانواده شکل می گیرد. ازاین روشناخت وضع موجودمسکن،اولین وحیاتی ترین رویکرد درفرایندطراحی معماری روستایی به شمارمی رود.
ناپایداری ساختمان های مسکونی روستایی وتجربه های تلخ حوادث غیرمترقبه درایران ،ضرورت سازماندهی علمی وفنی معماری مسکن مبتنی برریشه های فرهنگی وزیست محیطی رابه یک ضرورت تبدیل کرده وبنابراین گونه شناسی مساکن روستایی دراولویت قرارگرفته است.
دراین پژوهش با گردآوری تمام اطلاعات لازم درخصوص تعداد و انواع آبادی های استان و انجام تحلیل های لازم به برداشت مشخصات لازم گونه های مسکن روستایی 100روستا در سه پهنه پیشنهادی دشت،کوهپایه وساحل پرداخته و باترسیم نقشه های مسکن های روستایی نمونه، به تجزیه وتحلیل عملکردی واقلیمی گونه های منتخب ودرنهایت ضوابط طراحی مسکن روستایی درزمینه مصالح وتکنولوژی ساخت، طراحی اقلیمی همراه با ضوابط خاص طراحی درپهنه های مختلف تدوین می گردد.
-1مقدمه
انسان به مقتضای نیازهای گوناگونش، در تلاش برای رفع هر کدام از نیازهاست .در اولویت بخشی به نیازهای اساسی انسان، تأمین مواد غذایی در درجه نخست و در مرحله بعد داشتن مسکن و استقراردر آن به عنوان یک سرپناه بسیار حایز اهمیت است.اولین جنبه مهم مسکن نیاز به یک سرپناه بهداشتی است .نیاز به سرپناه، مانند غذا نیازی اساسی و همگانی است .
افزایش جمعیت و جوانی جمعیت کشور از یک سو تقاضا برای مسکن را بالا برده و از سوی دیگر پایین بودن استاندارد مسکن روستایی به دلیل استفاده از مصالح کم دوام و سنتی، محرومیت و درآمد کم و عدم آگاهی از نحوه ساخت مدرن و علمی سبب نگرانی در بخش مسکن روستایی شده است . مشکلاتی نظیر تکوین و گسترش خودجوش و بدون نقشه قبلی، قدمت اکثر روستاها با بافت فرسوده از دلایل مهم توجه به گونه ها واستاندارد مسکن روستایی است .
عدم دسترسی به مسکن مناسب و استاندارد ،باعث بروز آسیب های روانی و اجتماعی در زندگی روستاییان و اختلال و ناهنجاری در بافت مسکونی روستا و در نهایت بحرانهای اقتصادی و اجتماعی در سطح ملی می نماید .بنابراین لزوم توجه به تأمین مسکن مناسب برای روستاییان از دغدغه های مسؤولان کشور بایدباشد .اهمیت این موضوع در زمان حوادث غیرمترقبه شدت بیشتری می گیرد و اعتبارات عمرانی زیادی رامی طلبد.درشکل - 1 - نمونه ای ازمسکن روستایی استان نشان داده شده است.
شکل - - 1 معماری سنتی مسکن روستایی درروستای بتوند شهرستان مسجدسلیمان
باتوجه به مطالب فوق مهمترین مساله ای که مطرح بوده این است که درتوسعه کالبدی کشور جایگاه مسکن روستایی بسیارپررنگ تر گرددواهمیت خودرابازیابد.به همین دلیل باانتخاب 100 گونه مسکونی منتخب در سه پهنه پیشنهادی دشت،کوهپایه وساحل وترسیم نقشه های مسکن های روستایی نمونه به تجزیه وتحلیل عملکردی واقلیمی گونه ها پرداخته ودرنهایت ضوابط طراحی مسکن روستایی جهت مصالح وتکنولوژی ساخت، طراحی اقلیمی همراه با ضوابط خاص طراحی درپهنه های مختلف استان ارائه می گردد.
-2پیشینه مطالعات کارشده
سابقه انجام مطالعات گونه شناسی مسکن روستایی در کشور ما در اوایل دهه 60 شمسی بهزمانی برمی گردد که تقریباً 65 درصد جمعیت کشور را روستاییان تشکیل می دادند. در ابتدا مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن به این مهم پرداخته و حاصل کار آن، ارائه و چاپ کتاب هایی تحت عنوان های زیرمی باشد:
مسکن روستایی استان خوزستان - 1361 - ، گونه شناسی مسکن روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد - 1363 - ، گونه شناسی مسکن روستایی استان چهارمحال و بختیاری - 1363 - ، گونه شناسی مسکن روستایی استان خوزستان - 1365 - ، و گونه شناسی مسکن روستایی استان گیلام - 1367 - بوده است.پس از آن از اواخر دهه 60 اوایل دهه 70 شمسی انجام کارهای گونه شناسی مسکن روستایی پیگیری شد و یکی از اولین آنها گونه شناسی مسکن روستایی استان خراسان بود که نتایج آن در کتابی تحت عنوان »الگوی مسکن روستایی، پژوهشی در معماری روستایی استان خراسان« به سال 1371 به چاپ رسید.
در طول دهه 70 شمسی برای استان های خراسان، فارس، یزد، سمنان، لرستان، اصفهان، آذربایجان شرقی و اردبیل، طرح های گونه شناسی مسکن روستایی تهیه گردیده است. در طول دهه 80 هم طرح های گونه شناسی مسکن روستایی استان کرمان، کردستان، هرمزگان و بوشهر طی سال های 1382- 85 تهیه و ارائه شده است. با اجرایی شدن طرح ویژه ی بهسازی مسکن روستایی، از سال 1384 گونه شناسی مسکن روستایی دارای اهمیت ویژه ای گردیده است.
-3متدوروش ها
-1-3معرفی منطقه موردمطالعه
استان خوزستان با مساحت 63633/6 کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران قرار دارد و از شمال با استان لرستان، از شمال شرقی و مشرق با استانهای چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب شرقی با استان بوشهر، از جنوب با خلیج فارس و از مغرب با کشور عراق هم مرز است.
با در نظر گرفتن پهنهبندیهای اقلیمی و فرهنگی و جغرافیایی موجود دراستان پهنه های پیشنهادی به شرح زیر میباشند: پهنه دشت :این پهنه شامل شهرستانهای شوشتر، گتوند، دزفول، شوش و اندیمشک. اهواز و دشتآزادگان میباشد.
پهنه کوهپایه:این پهنه شامل شهرستانهای ایذه، باغملک، مسجدسلیمان و لالی. رامهرمز، رامشیر، امیدیه و بهبهان میباشد. پهنه ساحلی:این پهنه شامل شهرستانهای آبادان، خرمشهر، شادگان، بندرماهشهر و هندیجان میباشد.
نقشه : - 1 - پهنه بندی پیشنهادی استان خوزستان
