بخشی از مقاله
چکیده :
از آن جایی که بخش کشاورزی، خطر پذیرترین بخش فعالیت های اقتصادی محسوب می شود، یکی از راهکارهایی که دولتها جهت حمایت از این بخش که غذای مستقیم و یا غیرمستقیم انسانها را فراهم مینماید، تاسیس صنعت حمایتی بیمه کشاورزی میباشد.
مواد و روش : به منظور بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه، در مورد دو محصول مهم منطقه جهرم - گندم و جو - ، پرسشنامه ای در بین 97 نفر از گندمکاران این شهرستان، توزیع و توسط آن ها تکمیل شد. همچنین مصاحبه حضوری نیز به عمل آمد. جهت بررسی داده ها از مدل رگرسیون با نرم افزار SPSS و Eviews استفاده شد.یافته ها و
نتیجه گیری : نتایج حاصله نشان داد که سن کشاورز، مبلغ حق بیمه، سختگیری ناظر صندوق بیمه، سطح تحصیلات، تعداد اعضای خانواده، به سهولت پرداختن غرامت، مقدار زمین در مالکیت کشاورز، منبع درآمد غیر از زراعت، میزان خسارت در سال قبل، آموزش و اطلاع رسانی از مزایای بیمه، بر پذیرش بیمه رابطه معنیدار دارد. همچنین فاصله کشاورز تا محل کارگزار و عوامل تحت پوشش بیمه، رابطه معنیداری بر پذیرش بیمه ندارد.
1. مقدمه
بیمه محصولات کشاورزی از آغاز قرن بیستم مورد توجه جدی کشورها قرار گرفت. آمریکا در سال 1909 میلادی و شیلی، پرو و اکوادور نیز در آمریکای جنوبی، از دهه 70 میلادی، بیمه کشاورزی را آغاز کردهاند.سوئد و کانادا نیز از پیشگامان این امر می باشند و در مجموع 70 درصد از کشورهای قاره آسیا، بیمه کشاورزی را در سه دهه اخیر اجرا کردهاند . ایران نیز در 1363 شمسی ، صندوق بیمه محصولات کشاورزی شروع به کار کرد
به دلیل وابستگی فعالیتهای تولیدی بخش کشاورزی به طبیعت و شرایط غیرقابل کنترل محیطی ، کشاورزی از پرمخاطرهترین فعالیتهای اقتصادی محسوب میشود. از جمله می توان به عواملی نظیر آفات، انواع بیماریهای گیاهی و دامی، تغییرات ناگهانی دما، کمبود و پراکنش نامناسب بارندگی و بروز خشکسالیهای پیاپی و پیامدهای ناشی از آن و نیز وقوع بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله اشاره کرد .
از طرفی بخش مهمی از تولیدکنندگان، به خصوص روستاییان، به دلیل توان مالی محدود وبکارگیری دارایی خود در هر دوره بهرهبرداری طی فرآیند تولید و نتایج و آسیب های کشاورزی ، خسارتدیدگان را از چرخه تولید خارج کند . بنابراین جبران این خسارت ها بدون اعمال یک روش نظاممند و مطالعه شده دولتی میسر نیست . این امر با تدوین سیاستهای حمایتی از جمله کنترل تعرفههای گمرکی برای صادرات و واردات محصولات کشاورزی، حذف مالیات بر درآمد کشاورزان، خرید محصولات باقیمتهای تضمینی، پرداخت وام و تسهیلات بانکی، کنترل تولید و سطح زیرکشت مزارع، در اختیار گذاشتن نهادههای کشاورزی ارزانقیمت و پرداختهای موردی برای جبران بخشی از خسارتهای ناشی از حوادث غیرمترقبه، تحقق می یابد
در بین روشهای متعدد مدیریت و کاهش خطر، بیمه کشاورزی یکی از مهمترین سازوکارهای ایجاد امنیت برای سرمایهگذاری در بخش کشاورزی و کاهش اثر آسیبهای طبیعی محسوب میشود
با توجه به خطر بالایی که کشاورز تحمل می کند، علاوه بر استفاده و بهرهگیری بیشتر و علمیتر از منابع آب و خاک، باید با بیمه کردن محصولات کشاورزی برای اقتصادی کردن و تضمین بخشیدن به کار کشاورزی، اقدام کرد .مسئولان با تحت پوشش قرار دادن محصولات کشاورزی ، امنیت را برای کشاورزان فراهم می آورند به طوری که باید علاوه بر افزایش بازدهی کار کشاورزی، کشاورز نیز از تضمین کافی برای ادامه شغل و زندگی خود برخوردار باشد.
بیمه محصولات کشاورزی در کشورهای مختلف، براساس یکی از روشهای هزینه تولید و یا در نظر گرفتن نسبتی از بازده محصول و وام پرداخت شده به کشاورز، صورت میگیرد. در اصل بیمه کشاورزی از سوی دولتها، برای حل دو مشکل اساسی، درآمد پائین و درآمد بیثبات، مورد توجه قرار میگیرد. برای پذیرش بیمه از سوی کشاورزان، باید سطح آگاهیهای عمومی آنان را نسبت به بیمه بالا برد. تعیین نسبی اثر عوامل گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فنی و به خصوص عامل خطرپذیری کشاورزان بر فرآیند تصمیم گیری آنان نسبت به تقاضا و پذیرش بیمه کشاورزی بسیار مهم است
هدف از این تحقیق پاسخ به این سوالات است که چه عواملی برپذیرش بیمه زراعی شهرستان جهرم در زمستان سال زراعی 93-94 تاثیر می گذارد ؟ آیا میزان غرامت پرداختی به کشاورزان، باعث تشویق آنها به بیمه میشود؟ آیا دفاتر بیمه و بخش کارگزاری، تأثیری بر پذیرش بیمه زراعی در شهرستان جهرم دارند؟ آیا کارشناسان بررسی کننده خسارت، در اطلاع رسانی و پذیرش بیمه، مؤثر هستند؟
-1-1 مفاهیم نظری
بیمه بر اساس یک تعریف، بیمه قراردادی است که به موجب آن، یک شخص حقیقی، حق بیمه را پرداخت میکند و در مقابل، یک شخصیت حقوقی دیگر، با قبول پرداخت خسارت اجتماعی، به او تأمین میدهد.
در این فرآیند فردی که خطر را منتقل میکند، بیمه گذار و قبول کننده خطر را، بیمهگر گویند.
بیمهگذار وجهی را به بیمهگر میپردازد که حق بیمه و موضوعی که باعث آن عقد بیمه منعقد میگردد، موضوع یا مورد بیمه میگویند
-2-1حق بیمه
وجهی است که بیمهگذار در قبال خرید بیمه یا به عبارت بهتر، انتقال خطر، به بیمهگر پرداخت میکند. با پرداخت حق بیمه، مسئولیت مدنی و تعهد جبران خسارت از بیمهگذار منتقل شده و بیمهگر متعهد میگردد
-3-1خسارت
میزان خراب شدن محصول در اثر سیل و تگرگ و آتشسوزی و... میباشد که توسط کارشناس بیمه، برآورد میشود
-2پیشینه تحقیق
-1-2اسویس - 2010 - 3 در مطالعهای روی 400 کشاورز فرانسوی به این نتیجه رسید که تصمیمگیری کشاورزان در نپذیرفتن فناوری مبتنی بر علم، از جمله بیمه کشاورزی، نوعی فرآیند ذهنی است. در این زمینه، هدفهای ارتباطات ترویجی در بردارنده این موارد است: ارائه اطلاعات جدید به کشاورزان به صورتی که بتوانند فعالیت زراعی خویش را بر آن استوار سازند، ترغیب کشاورزان به تصمیمگیری و ارائه و تهیه اطلاعات لازم برای کشاورزان برای اقدام به آزمایش اجرای فناوری جدید به گونهای که بتوانند نتایج تصمیمگیری خود را ارزشیابی و با امیدواری آن را تأیید کنند
-2-2گودوین - 2007 - 4 آلمانی به این نتیجه رسید که عملکرد سال قبل، رابطهای معکوس با تقاضا برای بیمه در سال بعد خواهد داشت و افزایش زمینهای اجارهای، موجب افزایش تقاضای بیمه میشود. در این تحقیق، همچنین ارزش زمین، میانگین اندازه مزرعه و درصد زمینهای کشت شده توسط شرکتها، اثر مثبتی بر تقاضای بیمه داشتند.
-3-2اسکی5 و همکاران - - 2005 در پژوهش خود روی 5000 گندمکار انگلیسی ، به این نتیجه رسیدند که با تغییر میزان حق بیمه، میتوان بهره برداران دارای وجه خطر پذیری متفاوت را به پذیرش بیمه محصولات کشاورزی، متمایل ساخت
-4-2خشنودی - - 1389 در پژوهش خود نتیجه گرفت که از کل زمینهای زیر کشت استان کردستان در شهرستان سقز ، تنها نزدیک به یک سوم، زیر پوشش بیمه قرار گرفتند و از 91 محصول تولیدی منطقه نیز، 43 محصول زیر پوشش بیمه رفته است. دلیل توسعه نیافتن بیمه کشاورزی را بیاطلاعی کشاورزان از مزایای بیمه بیان شد
-5-2صندوق بیمه محصولات کشاورزی - 1389 - در مطالعه ای عوامل مختلف بر پذیرش بیمه 12500 نفر کشاورز گندمکار شهرستان نیشابور با استفاده از روشهای اقتصادسنجی لاجیت ، به این نتیجه رسید که متغیرهای تعداد افراد خانوار، دارا بودن شغل غیرکشاورزی، مالکیت و خطرپذیری کشاورزان، تاثیر منفی و متغیرهای سطح تحصیلات، تعداد دفعات شرکت در کلاسهای ترویجی و سطح زیر کشت، تأثیر مثبت بر احتمال پذیرش بیمه داشت
-6-2میرهاشمی و بخشوده - 1387 - ، تحقیقی در زمینه »عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه و تأخیر در پذیرش بیمه گندم و جو برای کشاورزان شهرستان مبارکه« انجام داد. نتایج نشان داد که سطح زیر کشت گندم و جو، سابقه رویارویی با خسارت، سن کشاورز، درآمد خارج از مزرعه، از مهمترین عوامل مؤثر بر پذیرش بیمه به شمار میآید. همچنین به نظر میرسد، کشاورزانی که مقدار وام بیشتری از بانک دریافت کردهاند و سطح زیر کشت بیشتری دارند و درآمد سالانه و سن آن ها نیز کمتر است، بیمه را زودتر میپذیرند
