بخشی از مقاله
چکیده
زمان انتظار یا زمان هاي تلف شده توسط دکل هاي حفاري یکی از مهم ترین مشکلاتی است که با توجه به گستره وسیع جغرافیایی انجام عملیات حفاري و طبیعت آن، همواره در تمامی حفاري هاي خشکی و دریا وجود دارد. این مشکل به شدت تابع عوامل انسانی و غیر انسانی است که به صورت آشکار و پنهان منجر به افزایش زمان انتظار دستگاه هاي حفاري می شوند.
کاهش این زمان در کنار توجه به فن آوري هاي نوین، اصلی ترین حلقه از زنجیره بهینه سازي صنعت حفاري به شمار می رود؛ چرا که بدین ترتیب اجراي عملیات حفاري با کم ترین آسیب، هزینه، زمان و با حداقل ریسک و حداکثر سود محقق می گردد. در این زمینه هر دو گروه پیمانکاران و کارفرمایان می توانند به طور مساوي در کاهش مدت زمان انتظار دکل هاي حفاري سهم و نقش داشته باشند.
اگرچه زمان انتظار براي دکل حفاري امري طبیعی است اما کاهش این مدت زمان نیز ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ چرا که شرکت ها براي در اختیار گرفتن دکل هاي حفاري، هزینه هاي گزافی را متقبل میشوند و افزایش زمان انتظار نباید مانع بهره برداري بهینه از دکل ها شود.
-1مقدمه
با توجه به این که صنعت حفاري یکی از منحصر به فرد ترین، محوري ترین، پیچیده ترین و در عین حال پر هزینه ترین عملیات در چرخه اکتشاف و تولید نفت محسوب میگردد، بنابراین بحث و بررسی موارد مطرح در این صنعت می تواند راه گشاي بسیاري از مشکلات مهم و اساسی صنعت نفت باشد. این در حالی است که متأسفانه تاکنون از سوي نهادهاي مختلف علمی و پژوهشی، سمینارها و نشست هاي اندکی در این زمینه برگزار شده است.
این مشارکت فرابخشی آکنده از تعامل سازنده، موجب دست یابی به اطلاعات و نتایج ارزشمندي براي بررسی و ریشه یابی مشکل زمان هاي انتظار دکل هاي حفاري، گردید .
به دلیل اهمیت موضوع، سعی شده است که در این مقاله به مشروحی از نکات و موارد مهم و کلیدي مطرح شده که می تواند در شناسایی و کاهش زمان هاي انتظار دکل هاي حفاري نقش مؤثري داشته باشد اشاره گردد و در خصوص آمار و عملکرد شرکت هاي کارفرما و پیمانکار، تجزیه و تحلیل فنی ارایه شود.
-2ارایه تعاریف کاربردي مرتبط با زمان انتظار دکل هاي حفاري
به طور کلی منظور از زمان هاي انتظار دکل هاي حفاري، هدر رفت زمان کاري مفید دکل به دلایل گوناگون است که می تواند در برخی موارد موجب توقف عملیات حفر و تعمیر چاه یا طولانی شدن آن گردد . به همین منظور در این قسمت از مقاله، سعی شده است به کلیه موارد مهم و تأثیرگذار در ایجاد زمان هاي تلف شده در صنعت حفاري و نکات مهمی که در این مقاله مورد تأکید بیشتر قرار گرفت، اشاره شود و در انتها عوامل یاد شده همراه با درصد تأثیرشان بر انتظارات دکل هاي حفاري، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل کامل قرارگیرد .
-3انتظارات آشکار
برخی از تأخیرات ایجاد شده توسط عوامل انسانی و غیر انسانی که موجب می گردد زمان به کارگیري دستگاه حفاري بسیار افزایش یافته یا در مجموع، عملیات حفر چاه متوقف گردد، شامل موارد ذیل است:
1-3انتظارات تأخیر در جابه جایی و برپایی دکل
در قرارداد بین شرکت ها، براي پیاده کردن دستگاه حفاري و انتقال آن به مکانی دیگر - با توجه به فاصله - و برپایی مجدد، مدت زمان در نظر گرفته می شود. چنانچه محل جدید آماده باشد، هرگونه تأخیر در این نقل و انتقال به عهده شرکت سرویس دهنده است. مشکلاتی مانند تأمین وسایل نقلیه مناسب، باربري، هماهنگی با پلیس راه و سایر عوامل انسانی از جمله مواردي هستند که باعث ایجاد این تأخیر می گردند.
2-3انتظارات کالا و مواد
عدم وجود به موقع یا کافی نبودن کالا و موادي شامل مته، لوله جداري، لوله آستري، مواد اولیه گل حفاري و هر نوع کالا و مواد مورد نیاز دیگر در محل چاه، باعث توقف یا تأخیر عملیات حفاري و به خطر افتادن ایمنی چاه و افراد می گردد.
3-3انتظارات مربوط به تعمیرات
خرابی و مستهلک شدن تجهیزات و قطعات دستگاه حفاري باعث توقف کار خواهد شد. هر چه تجهیزات و قطعات یدکی مربوطه از جنس مرغوب تري باشند، زمان تعمیرات و انتظار به وجود آمده کم تر خواهد بود. در حال حاضر یکی از مشکلات اصلی عملیات حفاري، کمبود تجهیزات استاندارد و نبود قطعات یدکی به میزان کافی و در صورت وجود، نامرغوب بودن آن هاست. همچنین کمبود نیروي انسانی متخصص و ماهر براي تعمیر و قابل استفاده نمودن قطعات و وسایل، باعث انتظار در تعمیرات می گردد.
4-3انتظار خدمات
در زنجیره عملیات حفاري، اجراي عملیات خدماتی از جمله سیمانکاري، اسیدکاري، تهیه گل حفاري، راندن لوله جداري و آستري، نمودارگیري، مغزه گیري، حفاري انحرافی و مدت زمانی را به خود اختصاص می دهند. هرگونه تأخیر در انجام این گونه خدمات به علت مشکلات مربوط به دستگاهها، تجهیزات و نیروي متخصص شرکت سرویس دهنده به عنوان انتظار خدمات محسوب شده و به عهده شرکت سرویس دهنده خواهد بود.
5-3انتظار اصلاح یا تغییر برنامه حفاري
برخی اوقات انتظار اصلاح یا تغییر برنامه حفاري به علت ابهامات زمین شناسی، تغییر در برنامه هاي مهندسی یا اشکالات فنی در حین عملیات، با توجه به برخی مصلحت ها، به توقف کار ختم می گردد که این خود نوعی انتظار می باشد.
6-3 انتظاردر تحویل و آماده سازي محل چاه:
به علت کمبود محل ساخته شده براي چاه توسط شرکت مهندسی و ساختمان یا پیمانکار مربوطه، ممکن است برخی دستگاه ها نتوانند به موقع به محل جدید منتقل شوند که این مورد باید توسط شرکت هاي کارفرما برنامه ریزي و ساماندهی شود.
7-3انتظار به علت قهر طبیعت
عوامل طبیعی از جمله سیل، طوفان، بارندگی شدید و ... می توانند باعث توقف کار دستگاه شوند.
8-3انتظار نیروي انسانی متخصص
چنانچه براي انجام برخی تعمیرات یا کارهاي خاص، نیروي انسانی متخصص در دسترس نباشد، مدت زمانی صرف یافتن این نیرو می گردد. در موارد استثنایی و خاص به علت اعتصاب نیروها - نیروهاي محلی که به عنوان کارگر گل به طور موقت استخدام می شوند - ، به ویژه در مواقع اضطرار عملیاتی، فعالیت دستگاه متوقف می شود.
9-3انتظار ناشی از عدم هماهنگی
در برخی از موارد، عدم هماهنگی و مدیریت یکپارچه بین دستگاهها و سازمانهاي مربوطه به متولی عملیات حفاري، باعث ایجاد انتظار و توقف عملیات می شود.
10-3انتظار استفاده از وسایل بازسازي شده یا مستهلک معیوب
اخیراً به منظور صرفه جویی، به بازسازي برخی وسایل و ادوات مصرفی اقدام می گردد که این امر موجب بروز مشکلات زیادي در کار شده و تأخیراتی را به دنبال دارد. در برخی موارد نیز عدم سرویس دستگاه ها در زمان تعیین شده، باعث توقف کار می شود.
-4انتظارات نهان
انتظارات نهان به تأخیرات غیر ملموس ایجاد شده توسط عوامل انسانی و غیر انسانی گفته می شود که چنانچه باعث توقف عملیات حفاري نشود، منجر به کند شدن آن گردیده یا به عبارتی، سرعت حفاري و کارآیی دکل را کاهش می دهد. عوامل عمده انتظار پنهان به شرح ذیل می باشد:
1-4استفاده نامناسب از سرمته ها
شکل و جنس هر نوع مته براي حفر سازند ویژه اي طراحی و ساخته شده است و چنانچه در حفر سازندهاي نامتناسب مورد استفاده قرار گیرد، راندمان خوبی نخواهد داشت. در این صورت، با وجود این که عملیات حفاري به ظاهر در حال انجام است ولی به علت استفاده از مته نامناسب و سرعت پایین حفاري چاه، نوعی تأخیر به ظاهر نامحسوس ایجاد می شود.
2-4عدم اعمال بار و دور مته بهینه براي سازندهاي مختلف
باید دور و میزان بار روي مته، با توجه به خواص فیزیکی و مکانیکی هر سازند، به صورت بهینه اعمال گردد تا راندمان کار نیز بهینه شود. ولی با توجه به هزینه بر بودن پژوهش در مورد این موضوع و نیاز به بررسی و مطالعهمعمولاً، بار و دور مته بر طبق تجارب قبلی تنظیم می گردند کهعموماً شرایط بهینه را ایجاد نمی نمایند، از این رو سرعت حفاري نسبت به شرایط ایده آل کم تر خواهد بود.
3-4استفاده از افزودنی هاي نامناسب براي تهیه سیمان
به علت کیفیت نامرغوب افزودنی هاي سیمان، ممکن است مدت زمان بندش - سفت شدن - سیمان کم تر یا بیش تر از زمان در نظر گرفته شده باشد. این امر باعث پدید آمدن مشکلات جدي در حفاري و در نتیجه ایجاد انتظار می گردد.
