بخشی از مقاله
چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر انگیزش شغلی کارشناسان آموزشی پس از تشکیل دانشکده های سما دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان صورت گرفته است. این عوامل با تطبیق نیازهای اساسی هرم مازلو شامل نیازهای فیزیولوژیک، ایمنی، احترام، تعلق و خودشکوفایی با محیط شغلی انتخاب و تاثیرات آنها برانگیزش شغلی کارشناسان آموزشی ستادی دانشکده های سما دانشگاه آزاد اسلامی سنجیده شده است. روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری آن کارشناسان آموزشی ستادی دانشکده های سما دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان شامل151 نفر بوده است.
برای جمع آوری اطلاعات از یک پرسشنامه پژوهشگرساخته متشکل از30 پرسش - گویه - و با استفاده از طیف لیکرت طرح شده اند. روایی پرسشنامه با روش اعتبارمحتوا - CVR - برابر0/72 و پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ برابر 0/840 سنجیده شد و تجزیه وتحلیل داده ها نیز با استفاده از آزمون t تک گروهی و ضریب همبستگی پیرسون انجام شده است.
نتایج بدست آمده نشان داد که امنیت شغلی، بیشترین تاثیر را بر انگیزش شغلی داشته است - . - r=0/756 پس از آن به ترتیب خودشکوفایی - - r=0/725 و تعلق سازمانی - r=0/719 - ، نیازهای مادی - - r=0/060 و منزلت اجتماعی - r=0/432 - قراردارند. به عبارت دیگرتاثیرامنیت شغلی بر انگیزش شغلی با T=57/364، فرضیه تاثیرخودشکوفایی برانگیزش شغلی باT= 94/99، فرضیه تاثیر تعلق سازمانی برانگیزش شغلی با T=76/063، فرضیه تاثیر نیازهای مادی برانگیزش شغلی با T=52/866 وفرضیه تاثیرمنزلت اجتماعی بر انگیزش شغلی T=69/812 تایید شده است. بدین ترتیب کلیه فرضیه ها تایید شده است.
مقدمه
آن چه در این مقاله مورد بررسی اساسی است عوامل موثر بر انگیزش شغلی است. این عوامل با توجه به سلسله مراتب نیازهای مازلو در نظر گرفته شده است. مازلو نیازهای اساسی انسان را در یک هرم جای داده است که دارای 5 طبقه است. طبقات پایینتر هرم نیازهای حیاتیتر و سادهتر و طبقات بالاتر نیازهای پیچیدهتر ولی کمتر حیاتی را نشان میدهند. نیازهای طبقههای بالاتر فقط وقتی مورد توجه فرد قرار میگیرند که نیازهای طبقههای پایینتر برطرف شده باشند. هرگاه فردی به طبقه بالاتر حرکت کرد، نیازهای طبقه پایینتر چندان مورد توجه اصلی او نخواهد بود. اگر هم به صورت موردی به یک نیاز در طبقههای پایینتر احتیاج پیدا کند به صورت موقتی اولویت آن نیاز را بالا میبرد ولی هرگز به صورت دائمی به طبقه پایینتر باز نمیگردد. این نیاز ها از نظر مازلو نیازهای اساسی هر انسانی است. این عوامل به عنوان متغیر مستقل و اثرگذار محسوب می شوند
متغیر مهم دیگری که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد انگیزش شغلی است. موضوع انگیزش کارکنان سازمان ها نقش بنیادینی از لحاظ عملی و تئوری در حوزه مدیریت بازی میکند. مدیران، انگیزش را به عنوان بخش جداییناپذیر از عملکرد کارکنان در تمام سطوح میبینند. درحالیکه محققین علوم رفتاری موضوع انگیزش را به عنوان یک ساختار بنیادین موثر بر توسعه تئوریهایی می دانند که به نوبهخود میتواند به طور عملی توسط مدیران اجراء و باعث بهرهوری سازمان گردد یکی از دلایل موفقیت کارکنان و به تبع آن سازمان ها وجود عوامل انگیزشی در سازمان است.
برای توجیه اختلاف بین کارکنان که استعداد، توانایی و فرصت یکسانی برای کار در محیط سازمان داشته و تحت شرایط و امکانات مساوی شغلی با عملکرد متفاوت قراردارند از مفهوم انگیزش استفاده می شود. منظور از انگیزش شغلی عوامل، شرایط و اوضاع و احوالی است که موجب بر انگیختن، جهت دادن وتداوم رفتار فرد به شکل مطلوب در ارتباط با موقعیت های شغلی اش می گردد
دانشکده های سما دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان سازمانی با سابقه هم راستا با رشد و ارتقاء وضعیت کارکنان سایر سازمان ها به ویژه از سال 1385 زیر نظر واحدهای اصلی هر شهرستان نسبت به بهبود وضعیت کارکنان خود اقدام نموده است. بررسی میزان انگیزش شغلی کارکنان به ویژه پس از تشکیل دانشکده های سما دانشگاه آزاد اسلامی از جمله این اقدامات است.
با تطبیق نیازهای اساسی مازلو با شرایط سازمان، نیازهای مادی، امنیت شغلی، تعلق سازمانی، منزلت اجتماعی وخودشکوفایی در شغل به ترتیب بر اساس نیاز های فیزیولوژیک، ایمنی، تعلق، احترام و خود شکوفایی هرم مازلودر دانشکده های سما دانشگاه آزاد اسلامی طراحی و مقرر شد در شرایط فعلی - خصوصی سازی - تاثیرات آنها بر انگیزش شغلی کارشناسان آموزشی ستادی مورد بررسی قرار گیرد. علت انتخاب کارشناسان آموزشی نیز ارتباط تنگاتنگ آموزش سازمانی و رشد و ارتقاء سازمانی است و عدم وجود انگیزش در این کارکنان مشکلات بیشتری را نسبت به بخش های غیر مرتبط ایجاد خواهد نمود.
مازلو و سلسله مراتب نیازها
آبراهام مازلو نیازهای اساسی انسان را در یک هرم 4 طبقه ترسیم نموده است. طبقات پایینتر هرم نیازهای حیاتیتر و سادهتر و طبقات بالاتر نیازهای پیچیدهتر ولی کمتر حیاتی را نشان میدهند. نیازهای طبقههای بالاتر تنها زمانی مورد توجه قرار میگیرند که نیازهای طبقههای پایینتر برطرف شوند.
با ارتقاء فرد به طبقات بالاتر نیازهای طبقات پایینتر ازشمار توجه خارج می گردد. در صورت نیاز موردی به نیازهای طبقات پایین، به صورت موقتی اولویت آن نیاز لحاظ و برطرف می گردد اما بازگشت دائمی به طبقات پایینتر وجود ندارد.
مازلو نیاز های اساسی انسان را در قالب هرم خود را به ترتیب این گونه تعریف و در جه بندی می نماید.
پس از ارضای نیازهای فیزیولوژیکی و ایمنی، نیازهای تعلق - اجتماعی - ظهور می یابد. با اینکه نیاز به تعلق یک نیاز عمومی است ولی در برخی از افراد و در برخی از وضعیتها قویتر است مانند نیاز به تعلق شامل تعلق، دوستی، مقبولیت، مهر و محبت، ازدواج و... میشود
مفهوم انگیزش شغلی
این سئوال همواره مطرح بوده است که یک مدیر چگونه میتواند به طور موثر در کارمندان سازمان انگیزش شغلی ایجاد نماید. ممکن است چنین به نظرآید که توانایی برانگیختن افراد، یک استعداد ذاتی است که ممکن است فردی آن را دارا باشد یا نباشد، اما این توانایی را میتوان از طریق اصل"مدیریت انگیزش" مورد بررسی قرار داد.
مدیریت انگیزش بر روی سه شرط اعتماد به نفس، اطمینان و رضایت تمرکز دارد. غفلت از توسعه و گسترش این مهارت برای مدیران هزینه بالایی در برخواهد داشت. عدم ایجاد انگیزش شغلی در کارکنان با سطح عملکرد بالا، امکان افت سطح عملکرد شغلی یا رها کردن شغل به جهت دستیابی به شغلی بهتر و در کارکنان با سطح پایین، موجبات کاهش بهرهوری در میان سایر کارکنان را فراهم خواهد کرد. این موضوع در کارکنان با سطح عملکرد پایین تر به علت عدم تغییر شغل خود به مراتب نامطلوب تر و مدیران را متحمل هزینههای سنگین اقتصادی می کنند
