بخشی از مقاله
چکیده
فناوری آموزشی روش منظم طراحی، اجرا و ارزیابی کل فرایند تدریس ویادگیری با استفاده از هدفهای بخصوص و بهره گیری از یافته های پژوهش در روانشناسی و ارتباط انسانی و بکارگیری ترکیبی از منابع انسانی و غیرانسانی به منظور ایجاد یادگیری موثرتر ، عمیق تر و پایدارتر است .تحقیق حاضر با هدف بررسی نظرات دبیران شهر اصفهان در مورد موانع بهره گیری از تکنولوژی آموزشی در فرایند یاددهی -یادگیری و مشخص نمودن و اولویت بندی موانع و مشکلات موجود در راه بهره گیری ازآن است.
اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه ای حاوی 30 سوال بسته پاسخ در بین نمونه جامعه آماری به صورت کاملا تصادفی توزیع و پس از جمع آوری نظریات و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده ازروشهای آمارتوصیفی و استنباطی - استفاده از آزمون - t فرضیات در سطح %1 و با درجه آزادی 299 همگی معنی دار بوده و مورد تایید قرار گرفته و عوامل ذیل به ترتیب اولویت به عنوان مانعی برسرراه بهره گیری از تکنولوژی آموزشی در فرایند یاددهی- یادگیری مشخص گردید:
کمبود امکانات مالی و اقتصادی درمدارس ، کمبود یا عدم وجود امکانات و تجهیزات آموزشی لازم در مدارس ، عدم ارزشیابی صحیح از عملکرد دبیران و نگرش منفی دبیران و عدم آگاهی آنها نسبت به تکنولوژی آموزشی بعنوان عامل تسهیل کننده یادگیری.
مقدمه
ظهور فناوری های جدید عمیقی بر جنبههای مختلف زندگی انسان گذاشته است که سیستم آموزشی نیز به عنوان یکی از ارکان اساسی جوامع از این امر مستثنی نمیباشد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات را میتوان به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقای کیفیت و کارائی آموزش مورد استفاده قرار داد که باعث تغییر شیوه سنتی آموزش شود. و در این راستا باید به زیر ساختها توجه کرد .
امروزه بیشتر جوامع برای جبران ایستاییها ی گذشته و رفع موانع پیشرفت کشور ، نظام آموزشی خودرا مورد بررسی وتجدید نظر قرار میدهند و برای اینکه در این راه از تکرار اشتباه و تحمل هزینه های گزاف و سنگین جلوگیری کنند ، باحفظ ارزشهای ملی و اعتقادی خود ، از نتایج تحقیقات و تجارب علمی و فنی سایر کشورها نیز به تناسب شرایط و نیازهای کشوربهره می گیرند .
یک از این تجارب ارزنده و گرانبها ، استفاده آگاهانه از فناوری آموزشی است . مقصود از کاربرد فناوری آموزشی استفاده صرف از دستگاهها و ابزارها ی شنیداری و دیداری درآموزش نیست، زیرا این مفهوم تنها بخشی از مفهوم جدید فناوری آموزشی را دربر می گیرد .در مفهوم جدید فناوری آموزشی ، بیشترین تاکید بر طراحی سیستماتیک فرایند تدریس و یادگیری است . بااین تعریف بکارگیری ابزارهای آموزشی به عنوان یکی ازعوامل شکل دهنده سیستم آموزشی نمی تواند به تنهایی پیشرفت کل نظام آموزشی را سبب شود .
اما باکمال تاسف اغلب کشورها در بهره گیری از فناوری آموزشی تنهابه شناخت ساده، کاربرد و نگهداری دستگاهها و ابزارهای آموزشی اکتفا می کنند و سایر جنبه های آن را نادیده می گیرند. درنتیجه کمتر می توانند از ابتکارات و تجارب خود در اصلاح و تکمیل برنامه ها و روشها ی آموزشی بهره بگیرند . در صورتیکه در نهایت هدف از تکنولوژی آموزشی ،درونی کردن دانش و بهره گیری از ابتکارات معلمان وکارشناسان امور آموزشی است . با توجه به این مهم تحقیق حاضر بدنبال آن است تا عواملی را که بر عدم کاربست فناوری آموزشی در فرایند یاددهی - یادگیری می گردد شناسایی وپس از مشخص نمودن و اولویت بندی آنها به ارائه راهکارهایی درجهت رفع این موانع بپردازد.
بیان مساله
فناوری آموزشی 1 در بردارنده اصول و راهبردهایی است که برای حل مسائل آموزشی در سطح کاربردی بکار می رود. در هر رشته علمی تکنولوژی قدم به قدم همراه باپیشرفت وتوسعه آن علم حرکت می کند ونیاز بشر به حل مشکلات زندگی اجتماعی ، همواره اورا وادار می سازد تا فاصله سایر رشته های علمی و تکنولوژی آموزشی را کمتر کند
از آنجائیکه امروزه فناوری آموزشی محور کلیه فعالیتهای انجام شده در مراکز آموزشی قرار گرفته است ، شناخت و کاربرد مفاهیم متفاوت تکنولوژی آموزشی توسط معلمان ضروری است ؛ چرا که اگر بخواهیم بسیاری از مشکلات دست وپا گیر از سر راه آموزش وپرورش برداشته شود، بایستی بسیاری از عوامل بر عدم کاربست فناوری آموزشی در جریان یاددهی و یادگیری وجود دارد شناسایی نماییم . این امر از جمله اقدامات مهمی است که بایستی مدنظر مدیران و برنامه ریزان آموزشی قرار گیرد و به همین دلیل در این تحقیق سعی شده است گامی هر چند کوچک در این راه برداشته شود .
اهداف تحقیق
- شناسایی عوامل موثر بر عدم کاربست فناوری آموزشی در فرایند یاددهی - یادگیری 2
- مشخص نمودن و اولویت بندی موانع موجود درمدارس در رابطه با بهره گیری ازفناوری آموزشی
- ارائه پیشنهادات و راهبردهایی به منظور رفع موانع موجود و بهره گیری هر چه بیشتر از روش فناوری آموزشی
سوالات تحقیق
- آیا کمبود نیروی انسانی آگاه از مفاهیم فناوری آموزشی درمدارس مانع بر کاربست از فناوری آموزشی در فرایند یاددهی - یادگیری می گردد؟
- آیا عدم برنامه ریزی درسی صحیح درمدارس مانع از کاربست فناوری آموزشی در فرایند یاددهی - یادگیری می گردد؟
- آیا کمبود یا عدم وجود امکانات و تجهیزات آموزشی لازم و مناسب در مدارس مانع از کاربست فناوری آموزشی در فرایند یاددهی - یادگیری می گردد؟
پیشینه و ادبیات
دایره المعارف تعلیم وتربیت در سال31989 فناوری آموزشی را به عنوان یک رشته از دانش که دارای سه بعد است معرفی می کند:
بعد اول ، تاکید فناوری آموزشی بررسانه های نوساخته و معمولا وسایل جدید شنیداری و دیداری و استفاده از آنها در امر آموزش و یادگیری است از این دیدگاه تکنولوژی آموزشی ، به تمام وسایل و ابزارها و رسانه هایی گفته می شود که امر آمورش و یادگیری را آسان می کنند.این بعد را بعد سخت افزاری 4نیز می گویند.
بعد دوم ، فناوری آموزشی ، به فراگرد یا روشهای طراحی نرم افزاری 5 و مواد آموزشی، مربوط می شود و به کمک آنها یادکیری بهتر انجام می گیرد ، مانند آموزش برنامه ای 6 .دراین دیدگاه از عناصری همانند تعیین هدف ، انتخاب روشها ، تهیه منابع ، ارزشیابی ، اجرا، و نظایر اینها بحث می شود. فناوری آموزشی ، مجموعه روشها و فراگردهایی است که در طرح ،اجرا و ارزشیابی فرایند آموزشی بکار گرفته می شود .
بعد سوم ، فناوری آموزشی ، برحل مسئله و مشکل تاکید دارد .7 اگر درنظام آموزشی ، مسئله ای یا مشکلی اعم از بزرگ یا کوچک بروز کند ، فناوری آموزشی با نگرش سیستمی به تبیین مشکل می پردازدو با توجه به عوامل متعددی که می تواند در حل مشکل موثر باشد ، به حل آن مشکل اقدام می کند . از این دیدگاه ، فناوری آموزشی مجموعه ای از استراتژیهایی است که با یک دیدسیستمی برنامه های آموزشی را تجزیه و تحلیل می کند و پس از مشخص نمودن مشکلات وپی بردن به علل آنها ، به ارائه راه حل می پردازد .
ویگر - 1992 - 8 اعتقاد دارد ، فناوری آموزشی که بتواند تاثیر زیادی در مدارس وروی فرایند یاددهی -یادگیری داشته باشد ، صرفا سخت افزار نیست بلکه شامل فرایندطراحی آموزش موثراست که درآن ، فناوری رایانه و رسانه های دیگر نیز به درستی بکار برده می شوند .تکنولوژی آموزشی فرایندی پیچیده و تلفیقی ، شامل افراد ، رویه ها ، اندیشه ها ، ابزارها و سازمان دهی آنها ، به منظور تحلیل مشکلات و تدبیر، اجرا ، ارزشیابی و مدیریت راه حل هایی برای این مشکلات ، درتمامی ابعاد یادگیری آدمی است - آی ئی سی تی9 ، . - 1997ویا مطالعه وعمل اخلاقی به منظور تسهیل یادگیری و بهسازی عملکرد به وسیله ایجاد ، کاربرد و مدیریت فرایندها و منابع فناورانه مناسب است
دلایل استفاده از رسانه های آموزشی در کلاس درس :
- 1 افزایش روز افزون تعداد لازم التعلیم : با نگاهی کوتاه به آمار و ارقام افراد تحت تعلیم و لازم التعلیم نظامهای مختلف آموزشی در دنیا میتوان به این واقعیت دست یافت که کمیت این گروه بارشد قابل توجهی رو به افزایش است . بدیهی است هر قدر بر تعداد داوطلبان تحصیل افزودمی شود ،خواه ناخواه از کیفیت تدریس و یادگیری کاسته خواهد شد . از طرفی دیگر به علت عدم توجه به تفاوتهای فردی فراگیران بسیاری از آنها از برنامه عقب مانده وبه علت عدم موفقیت دردرس و امتحان ، مدرسه رارها کرده و جزء افراد کم سواد در می آیند. بنابراین به منظور جبران افت یادشده استفاده از تکنولوژی آموزشی ودر نتیجه موادووسایل آموزشی موردنیاز نقش ارزنده ای در این موردایفاء می شود .
- 2 کمبود معلمان آگاه ،دلسوز و علاقمند ،مشکلات انتخاب و تربیت معلم و کادر آموزشی آگاه و علاقمند بکار معلمی نیز یکی از معضلات به حساب می آید.و بهره گیری ازفناوری آموزشی می تواند به نحو موثری در کاهش میزان تاثیر این کمبود نقش داشته باشد .
- 3 کمبود بودجه و امکانات کافی : از نقطه نظر هزینه و مخارج ، این امر مسلم است که بایستی هر ساله مبلغ قابل توجهی بر بودجه آموزش وپرورش افزود تا صرفا بتوان وضع موجود را حفظ کرد.
