بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر موفقیت اعضای شرکت های تعاونی تولید روستایی در سطح شهرستان سمنان صورت گرفته است. نوع تحقیق کاربردی، توصیفی، علی ارتباطی و علی قیاسی است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش 84 نفر از مدیران و 332 نفر از اعضای شرکت های تعاونی تولید روستایی تحت پوشش وزارت تعاون هستند. به ترتیب به شیوه سرشماری ویژه گروه مدیران و طبقه بندی تصادفی نسبی ویژه گروه اعضای صورت گرفته است.
نتایج حاصل از آزمون - t - و من ویت نی نشان دهد که بین میزان تحصیلات، سابقه ی عضویت و بکارگیری کارآفرینی در اعضای هیات مدیره تعاونی تولید روستایی با میزان موفقیت در عملکرد شرکت تعاونی تولید روستایی، رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. اما بین سرمایه اولیه و میزان تسهیلات با میزان موفقیت در عملکرد شرکت تعاونی تولید روستایی، رابطه مثبت و معنی دار وجود ندارد.
همچنین این آزمون نشان می دهد که بین سن، میزان تحصیلات و سابقه ی عضویت اعضای تعاونی تولید روستایی با میزان موفقیت در عملکرد شرکت تعاونی تولید روستایی، رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد ولی بین تسهیلات، پایداری به اصول و آموزش و دیگر متغییر ها در بین اعضای تعاونی تولید روستایی با میزان موفقیت در عملکرد شرکت تعاونی تولید روستایی، رابطه مثبت و معنی دار وجود ندارد. در این پژوهش با توجه به مدل رگرسیون لوجستیک می توان نتیجه گرفت که عوامل موثر بر موفقیت تعاونی تولید روستایی تابع کارآفرین در بین هیات مدیره می باشد.
.1 مقدمه
با توجه به اینکه نیمی از جمعیت جهان در نواحی روستایی کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند، که اکثریت را کشاورزان خرده پا تشکیل می دهند که معیشت آنها از طریق کشاورزی و فعالیت های مربوط به ان تامین می شود،که از نظر فقر، سوءتغذیه و سواد بدترین بخش از جمعیت جهان به شمار می آیند، رفع معضلات این جمعیت عظیم از طریق برنامه ریزی آگاهانه توسعه روستایی امکان پذیر است، به طوری که هر برنامه توسعه روستایی باید از راه افزایش تولید و مشارکت توده های روستایی و توسعه و برخورداری از مزایای آن به مقابله با فقر برخیزند
تعاونی های کشاورزی که با حدود نیم قرن سابقه فعالیت در گستره روستاهای کشور و عرصه کشاورزی به عنوان یک نهاد اجتماعی - اقتصادی و برخاسته از مردم به ارائه خدمات و تسهیل امور در فرایند قبل از تولید، حین تولید و پس از تولید و تامین مایحتاج ضروری مردم می پردازند، یک تشکل تعاونی و یک سیستم منحصر به فرد اجتماعی و اقتصادی است که توسط اعضا و برای آنها شکل گرفته است
در این راستا می توان تعاونی های را سازمان هایی مردمی دانست که به منظور تأمین نیازمندی های روستاییان به وسیله آنان تشکیل می شوند.
به طور کلی تعاونی های تولید روستایی مؤسسه هایی خودجوش و اختیاری می باشد تا کالاها و خدمات مناسب را به اعضای خود ارائه نمایند و زمینه ای را بوجود آورد که اعضاء سرنوشت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود را بر عهده گرفته و توسعه پایدار مناطق روستایی را به ظهور برسانند.
شرکتهای تعاونی تولید روستایی براساس اساسنامه شان، قادر به فعالیت در زمینه های مختلفی مانند ایجاد واحدها و مجتمع های تولیدی در بخشهای کشاورزی و صنعت، تهیه و تدار ک کالاهای معیشتی و نهاده های تولیدی، ارائه خدمات تاسیساتی و زیربنایی در جهت عمران و توسعه روستایی و کشاورزی، ارائه خدمات بازاریابی و بازاررسانی تولیدات کشاورزی، ارائه خدمات مالی و اعتباری، ارائه خدمات فنی و مشاورهای، ارائه خدمات اطلاعرسانی، ترویجی و آموزشی، مدیریتی، نظارتی و حقوقی بوده.
شرکت های تعاونی تولید روستایی متناسب با شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه خود، می توانند در تقویت بنیان های نظام مالکیت ارضی، تبدیل مزارع کوچک و پراکنده به زمینهای بزرگ، حفاظت از منابع طبیعی، بسط و گسترش اطلاعات فنی جهت بهره برداری بهتر از اراضی، تشویق به پسانداز کردن و گسترش اعتبارات، کاهش دادن قیمت وسایل تولید و تقلیل مخارج، کاهش قیمت کالاهای مصرفی و خدمات، کمک در فروش محصولات تولیدی، کاستن از میزان مخاطرات احتمالی و پایین آوردن مخارج بیمه و گسترش و تعمیم تعلیمات عمومی یا حرفه ای مؤثر باشند.
.2 بیان مسئله
اهداف توسعه ی روستایی را نمی توان جدای از اهداف کلی توسعه دانست. باتوجه به ویژگی جامعه روستایی و تفاوت های موجود میان شهر و روستا، هدف کلی توسعه، برابری و تعادل نسبی میان دو جامعه از لحاظ وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی از طریق تهیه و اجرای برنامه ها و طرح هایی به منظور افزایش درآمد، فقرزدایی، تامین نیازهای اجتماعی، رفاهی و فرهنگی روستاییان می باشد
در عصر حاضر برای حرکت به سوی اهداف بلند مدت و کلان، توسعه روستایی دارای اولویت می باشد. زیرا رابطه مستقیم میان توسعه ملی و توسعه روستایی وجود دارد. یکی از موضوعات مهم در توسعه روستایی توسعه تعاونی هاست
اتحادیه بین الملی تعاونی 1 - ICA - در سی و یکمین کنگره ی خود در سال 1995 در شهر منچستر، تعاونی را اجتماع مستقل و داوطلبانه افرادی دانست که به منظور تامین نیاز های و نیل به اهداف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مشترک خود از طریق تاسیس و نظارت دمکراتیک موسسه ای با مالکیت مشاع مبتنی بر ارزش های خودیاری، دمکراسی، برابری و عدالت و انصاف، اتحاد ارزش های اخلاقی صداقت و مسئولیت پذیری اجتماعی دگر خواهی و آزادی با همدیگر توافق دارند.
دوام و پایداری هر روستا، در گرو پویایی و دوام اقتصاد روستا می باشد. از دلایل تخلیه و متروک شدن روستاهای کشور را می توان ناکارآمدی این بخش بشمار آورد. فعالیت های حرفه ای روستایی بر اساس همکاری و تعاون، توانایی ارتقای کارآیی و بهبود وضعیت اقتصادی را دارد
نگاه به اقتصاد تعاونی ها برای تحریک و شتاب در رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه مفید است. تعاونی ها در کنار بخش خصوصی و دولتی به عنوان یکی از بخش های سه گانه نظام اقتصادی کشور مطرح است. به طور کلی، اشتغال زایی برای شرایط اقتصادی مطلوب است. تعاونی ها در سطح جهان یک صد میلیون شغل ایجاد کرده اند که بسیار بیشتر از شغل های ایجاد شده توسط شرکت های چند ملیتی است
یکی از مهم ترین ابعاد شکل گیری این نظام اقتصادی و اجتماعی می توان فعالیت روستایی را نام برد. تعاونی تولید روستایی با ایجاد اشتغال به نیروی کار تولیدی روستایی و کاهش فقر تاثیر دارند
بر اساس آمار و اطلاعات موجود در ایران تعداد 97631 اتحادیه و تعاونی در زمینه مختلف صنعتی، کشاورزی و خدماتی مالی و ... تشکیل شده است - وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، . - 1396 تعاونیها در ایران علی رغم سرنوشت سازی در امور اقتصادی و اجتماعی نتوانستند از تمامی قابلیت های خود بهره یابند.
بر اساس آمار موجود در وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، تعاونی ها جهت اشتغال بیکاران 3383390 فرصت شغلی ایجاد کرده اند
این مقدار با توجه به اهداف تعاونی ها به عنوان یک بخش اقتصادی در قانون اساسی بسیار ناچیز می باشد برآوردها نشان میدهد سهم تعاون در تولید ناخالص داخلی بسیار ناچیز و غیر
قابل ملاحظه است و این در حالی است که بر اساس سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی سهم بخش تعاون در اقتصاد ملی تا پایان برنامه ششم توسعه می بایست به 25 درصد برسد.
از طرف دیگر بر اساس آمار و ارقام وزارت تعاون بیش از نیم، شرکت های تعاونی در دو سال اولیه خود پس از تشکیل، تعطیل یا غیرفعال شده اند - وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، . - 1385 طبیعی است عملکرد و موفقیت شرکت تعاونی رابطه مستقیمی با تحقق اهداف تعاون در جهت کمک به خودکفایی اقتصادی کشور، کاهش بیکاری و فاصله طبقاتی و برقراری عدالت اجتماعی در جامعه دارد
تشکیل تعاونی های نیازمند مدیریت کارآمد، طرح منظم و سرمایهگذاری منطقهای است تعاونی موفق تعاونی است که به نیازها و اهداف اعضا نگاهی ویژه داشته باشد و در راستای برآوردن نیازهای مشترک آنها گام بردارد - شیرانی، 1368، ص. - 54 موفقیت تعاونی ها به عوامل متعددی بستگی دارد که در دسته بندی کلی: الف - عوامل درون سازمانی - عامل نیروی انسانی و مدیریت - ، ب - عوامل بیرون سازمانی - سازمان های دولتی و غیر دولتی - و ج - عوامل ساختاری و بین سازمانی - جایگاه تعاونیها در اقتصاد کشور، قانون تعاون - میباشد
اعضای تعاونی موفق فعالانه در سیاستگذاری و تصمیمگیری مشترک مشارکت میکنند این موجب می شود انجام کارها در تعاونی ها و دستیابی به اهداف آن آسانتر شود - طالب، . - 1379 که در تعاونیهای اعضا نقش مهمی در تصمیم گیری سیاست گذاری و تعیین راهبرد ها دارند.
.3پیشینه پژوهش
مطالعات زیادی در خصوص تعاونی ها و تعاونی تولید روستایی و عوامل موثر بر موفقیت تعاونی های تولید روستایی در ایران و جهان صورت گرفته است.
امینی و مظفر شالی - 1381 - در مقاله ای تحت عنوان ارزیابی تاثیر آموزش در موفقیت شرکت های تعاونی مرغداری در پژوهش های میدانی به وجود رابطه مستقیم و معنی دار بین آموزش و موفقیت اشاره کرد و موفقیت بیشتر را در گرو آموزش های ارائه شده مرتبط با شغل و یا مسئولیت اعضای شرکت های تعاونی دانستند.
روحانی - 1387 - طی پژوهش تحت عنوان بررسی عملکرد شرکت های تعاونی بررسی عمکرد شرکت ها تعاونی تولید روستایی استان همدان به بررسی عملکرد 18 شرکت تعاونی تولید روستایی پرداخته است. نتایج پژوهش عبارتند از: شرکت های تعاونی تولید روستایی استان بر هدفهای از پیش تیین شده که مهم ترین آن یکپارچه سازی زمین های کشاورزی مدیریت شرکت های تعاونی موفق نبوده روستاییان شرکت های تعاونی را از خود نمی دانند و به عنون یک نهاد دولتی به آن نگاه می کنند. شرکت های راه اندازی شده در اصل فعالیت تولیدی ندارد فقط به ارائه خدمات ماشینی و ترویجی اکتفا کرده اند.از این رو نمی توان آن را یک نظام بهره برداری کشاورزی دانست.
صدیقی و درویشی نیا - 1380 - تحقیقی تحت عنوان بررسی میزان موفقیت شرکت های تعاونی تولید روستایی استان مازندران به بررسی میزان موفیت شرکت های تعاونی تولید روستایی از دیدگاه اعضای تعاونی پرداخته اند. این تحقیق به روش پیمایش انجام شده است نتایج بدست آمده از حاکی از آن است که کشاورز به موجب عضو شدن در تعاونی ها دسترسی بیشتری به ماشین های کشاورزی داشته و در هزینه تولید صرفه جویی کرده و نیز عملکرد زراعی و وضعیت اقتصادی آنها بهبود یافته است و ارتباط معنی دار بین میزان موفقیت تعاونی ها و کیفیت فعالیت ترویجی وجود دارد.
یافته های حاصل از پژوهش آزادی و کرمی - 1380 - با عنوان مقایسه موفقیت واحد های مکانیزه تعاونی روستایی، تعاونی تولید و شرکت مکانیزه نشان می دهد تعاونی تولید در مجموع توانسته اند در دستیابی به اهداف توسعه یعنی افزایش درآمد،کمک شایانی بکنند.
