بخشی از مقاله
چكيده
مهمترين عوامل وحدتآفرين در شعر شاعران انقلاب اسلامي عبارتاند از: دين، رهبر، وطن و پرچم. هركدام از موارد ذكرشده،نقشي تعيينكننده در ايجاد وحدت و همدلي ميان مردم دارند. دين، مهمترين عامل ايجاد وحدت در بين مردم يك سرزمين به شمار ميرود و هميشه مردم را به وحدت و انجام فرايضي مانند نماز، جهاد در راه خدا و اطاعت از رهبر ديني دعوت ميكند.
پرچم و وطن كه حس تعلّق را در بين مردم ايجاد ميكند سبب ميشود تا مردم ايران براي حفظ آن همواره در مقابل هرگونه تجاوز دشمن مشترك بايستند و اين امر جداي از رنگ و نژاد است. هدف اين پژوهش تحليل عناصر وحدتآفرين و چگونگي ترويج آن در اشعار شاعران انقلاب اسلامي است .روش اين پژوهش، توصيفي تحليلي است. توجّه هر چه بيشتر به مباني وحدت و ترويج آن با تكيهبر فرهنگ ايراني اسلامي در شعر شاعران انقلاب اسلامي، باعث ايجاد روحيه وحدتآفريني در مردم ايرانزمين ميشود. توجّه به هنمودهاي ديني و رهبر و دفاع از وطن بسامد بالاي در اشعار شاعران انقلاب اسلامي بهعنوان عوامل وحدتآفرين دارند .
١ مقدّمه
با وقوع انقلاب اسلامي و تأسيس نظام سياسي جديد ،تعريف هويّت ملّي ايرانيان تغيير ميكند؛ بهطوريكه موقعيت عناصري مانند :دين ،فرهنگ ديني و نظام سياسي ديني برجستهتر ميشود .بدين ترتيب ،بعد از انقلاب ،عنصر دين با قرائت شيعي در تعريف هويّت ملّي ايراني مهمترين جايگاه را يافت و نقشي تعيينكننده در ايجاد وحدت ميان ايرانيان در هشت سال دفاع مقدّس ايفا كرد .
اتّحاد و يكپارچگي داراي چنان اهميّتي است كه ميتواند گروهي را هرچند با تعداد كم به لذّت پيروزي برساند؛ زيرا »باوجود اتّحاد است كه حيات اجتماعي معنا مييابد و هر فردي ميتواند اين اميد را داشته باشد كه به حقوق طبيعياش برسد. اصولاً يكي از ابعاد حاكميت، وجود يكدلي و اتّحاد در انديشهها و عواطف است.
از شيوههاي مبارزه با دشمن، اتّحاد، برادري و پرهيز از فتنه است. رهبران ديني همواره ياران و پيروانشان را به اتّحاد و پرهيز از دودستگي دعوت ميكنند و شكستهاي ملّتهاي گذشته را در اثر تفرقه يادآور ميشوند. با تكيهبر درسها و آموزههاي قرآني و نهجالبلاغه ميتوان گفت ايمان و اتّحاد افراد نسبت به تعداد آنها از اهميت بيشتري برخوردار است؛ چراكه اگر ملّتي از گستردگي و فراواني افراد برخوردار باشند، امّا اتّحاد در ميان آنها جايگاهي نداشته باشد، طعم خوش پيروزي را درنمييابند.
-١-١بيان مسأله
دين، پرچم، رهبر، وطن و عزاداري براي شهيدان، زبان، فرهنگ، ميراث فرهنگي، اعياد، جشنها، مراسمها، ادبيّات و هنر در طول تاريخ از مباني و عناصر وحدتبخش در يك جامعه به شمار ميرفته است و در هر زمان، پادشاهان و رهبران تكيهبر اين عناصر حكومتي مقتدر را به وجود آوردهاند.
يكي از راههاي ترويج مباني وحدتآفريني در يك جامعه، ادبيّات است و شاعران در هر دوره بهعنوان يك رسانة جمعي به ترويج اين مباني ميپردازند و ترويج هرچه بيشتر اين مباني و عناصر، رابطة معناداري با اقتدار و پايداري حكومتها دارد. در دورة معاصر نيز شاعران انقلاب اسلامي با پرداختن به اين مهم، سهم به سزايي در اقتدار ايران اسلامي ايفا ميكنند. در اين پژوهش به مهمترين عوامل وحدتآفرين مانند دين، رهبر، وطن و پرچم كه بسامد بالايي در اشعار شاعران انقلاب اسلامي داشتهاند، پرداخته شده است.
در اين پژوهش هيچ شاعري محور اصلي مقاله نيست، بلكه رويكرد ارائه شده در اين پژوهش ميتواند شعر تمامي شاعران انقلاب اسلامي را در بر بگيرد؛ چرا كه در اين پژوهش، عوامل وحدتآفرين به عنوان مضموني مشترك بيان شده است و شعر شاعران بر اساس استفاده بيشتر از اين مضامين بيان گرديده است. براي اين كار ابتدا مباني وحدتآفرين و اقسام آن و به ويژه دين و وطن در شعر چند شاعر انقلاب استخراج شده و سپس بررسي و تحليل شدهاند.
-١-٢پيشينة پژوهش
با توجّه به بررسيهاي انجامشده، تاكنون در مورد مباني وحدت و وحدتآفريني در اشعار شاعران پايداري انقلاب اسلامي پژوهشي انجام نگرفته است؛ امّا برخي از پژوهشها به اهميّت برخي از عوامل وحدتآفرين به صورت غيرمستقيم اشاره كردهاند: »وطنگرايي در شعر دفاع مقدّس« از عنايتاالله شريفپور و عليحسن ترابينشريه، ادبيّات پايداري ،سال ٧، شماره ١٣، پاييز و زمستان ١٣٩٤، ص: ١٥٩١٨٣ .نوآوري اين پژوهش در اين است تا ضمن معرّفي مباني و عناصر وحدتآفريني، اين مؤلّفهها را در اشعار شاعران انقلاب اسلامي بررسي و تحليل كند
-١-٣ضرورت و هدف پژوهش
شاعران انقلاب اسلامي با توجّه به اهميت دين، وطن، رهبر، پرچم و ستايش شهيدان در ايجاد اتّحاد ميان ايرانيان و همچنين مسلمانان براي مبارزه با دشمن در اشعارشان به ترويج چنين مفاهيمي در جامعه ميپردازند. بنابراين هدف اين پژوهش، تحليل عناصر وحدتآفرين در اشعار شاعران انقلاب اسلامي و چگونگي ايجاد وحدت در بين مردم ايرانزمين است .اين پژوهش به شكل بنيادي، بر پاية مطالعات كتابخانهاي و به روش تحليلي استنتاجي انجامشده است.
