بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی میزان غلظت عناصر کممصرف در برگ پرچم تحتتأثیر کاربرد کودهای آلی در ترکیب با کود شیمیایی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار در سال زراعی 1394در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی ساری اجرا گردید. تیمارها شامل: شاهد، کود شیمیایی 100 - کیلوگرم در هکتار اوره، سوپرفسفاتترپیل و سولفات پتاسیم - ، سه نوع کود آلی - گوسفندی، مرغی و کمپوست هر یک 20 تن در هکتار - و 30 درصد کود شیمیایی بههمراه 70 درصد کودهای آلی بهصورت جداگانه و 20 درصد کودهای شیمیایی به همراه ترکیب 40 درصدی از کودهای آلی به صورت جداگانه و 33 درصد کودهای آلی بهصورت جداگانه بودند.
براساس نتایج، تیمار %70 کمپوست زباله شهری % 30 + کود شیمیایی در سطح 1 درصد اثر معنیداری بر غلظت آهن در برگ پرچم برنج داشت. همچنین با کاربرد 20 تن کمپوست زباله شهری در هکتار تأثیر قابل توجهی بر افزایش غلظت روی و مس مشاهده شد. تیمار %40کمپوست % 40 + کود گوسفندی %20 + کود شیمیایی نیز تأثیر چشمگیری در افزایش غلظت منگنز در برگ پرچم را به دنبال داشت. بهطور کلی میتوان گفت که کاربرد کودهای آلی و شیمیایی تأثیر معنیداری بر غلظت آهن در برگ پرچم برنج داشت.
مقدمه
افزایش تولید محصولات کشاورزی تا حد زیادی به نوع کود استفاده شده بهعنوان مکمل با مواد غذایی گیاه متکی است - چِن، . - 2006 استفاده از غذاهای ارگانیک در جهان افزایش یافته است که کودهای آلی، بهعنوان یک جزء مهم از تولید سیستم ارگانیک پدید آمده است - پاچِکو و همکاران، . - 2017 برای افزایش کارایی مصرف آب و عملکرد برنج، کاهش آلودگی محیطزیست با کودهای شیمیایی و افزایش مواد آلی خاکهای شالیزاری، استفاده از کودهای آلی توصیه میشود.
برنج یکی از مهمترین غلات جهان میباشد که منحصراً بهمنظور مصرف انسان کشت میشود، هر چند از کاه و کلش و پوسته شلتوک نیز استفادههای زیادی میشود. این گیاه غذای عمده بیش از نصف مردم دنیا بوده، بهطوریکه گندم و برنججمعاً حدود 40 درصد انرژی مصرفی انسان را تشکیل میدهند - جولیانوبینوِنیدو، 1993؛ میرزایی تالارپشتی، . - 2008 گیاه برنج برای رشد به کربن، اکسیژن، ازت، فسفر، پتاس، گوگرد، کلسیم، منیزیم، منگنز، روی، آهن، مس، بر، کلر، سیلیس و غیره دارد.
کربن، هیدروژن و اکسیژن از طریق آب و هوا تأمین میگردد که قسمت عمده وزن خشک برنج از سه عنصر ذکر شده تشکیل شده است - سالاردینی، . - 1390 امروزه یکی از راه حلهای متداول برای حل مشکل انباشت زباله در شهرهای بزرگ تبدیل آنها به کمپوست و استفاده از آن در کشاورزی میباشد. کود دامی نیز حاوی مقادیر زیادی عناصر معدنی مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلر، آهن و منگنز است که مقداری از آنها برای رشد گیاه ضروری است - رسولی و مفتون، . - 1387 هدف از این پژوهش، بررسی تیمارهای مختلف کودی و تأثیر آنها بر غلظت عناصر کممصرف در برگ پرچم برنج صورت پذیرفت.
مواد و روشها
این پژوهش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال زراعی 1394 انجام شد. طرح پژوهشی فوق در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار کودی و سه تکرار صورت گرفت. تیمارهای مورد استفاده عبارت بودند از: -1 شاهد - بدون مصرف کود شیمیایی و کود آلی - -2 کود شیمیایی
- براساس آزمون خاک شامل 100 کیلوگرم اوره، 100 کیلوگرم سوپر فسفات تریپل و 100 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار - 20 -3 تن کود گوسفندی در هکتار 20-4 تن کود مرغی در هکتار 20-5 تن کمپوست در هکتار %30 -6 کود شیمیایی %70 + کود گوسفندی %30 -7 کود شیمیایی %70 + کود مرغی %30 -8 کود شیمیایی
+ %70 کمپوست %20 -9 کود شیمیایی %40 + کود گوسفندی %40 + کود مرغی %20 -10 کود شیمیایی %40 + کود گوسفندی+ %40 کمپوست %20 -11 کود شیمیایی %40 + کود مرغی %40 + کمپوست %33 -12 کمپوست %33 + کود مرغی %33 + کود گوسفندی.
کرتهای این تحقیق 3*6متر بودند. نشاهای 35 روزه برنج در مرحله 4برگی به فاصله 25 ×25 سانتیمتر در زمین اصلی نشا شدند. در طی دوره داشت مبارزه با علف های هرز و بیماریها براساس دستورالعمل فنی مؤسسه تحقیقات برنج کشور انجام گرفت. برای اندازهگیری میزان عناصر میکرو - آهن، مس، منگنزو روی - در برگ پرچم مرحله گلدهی از هر تیمار تعداد 30 برگ پرچم به طور تصادفی انتخاب و نمونهها به مدت 48 ساعت در دمای 75 درجه سانتی گراد در آون خشک شد. سپس نمونهها آسیابو 0/5 گرم از هر نمونه توزین و در کوره الکتریکی در دمای 550 درجه به مدت 12 ساعت به خاکستر تبدیل گردید. خاکستر حاصل را در 2/5 میلیلیتر اسید کلریدریک دو نرمال حل کرده و به حجم 50 میلیلیتر رسانده بعد از عبور دادن از کاغذ صافی عصاره مورد نظر بهدست آمد. غلظت عناصر ریزمغذی بهوسیله دستگاه جذب اتمی اندازه گیری و برحسب وزن خشک گیاه محاسبه شد. تجزیه
و jحلیل دادهها در نرمافزار SPSS و مقایسه میانگین دادهها براساس آزمون چند دامنهای دانکن انجام گرفت.
نتایج و بحث
-1 آهن:
جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد اثر تیمارهای مختلف کودی بر غلظت آهن در برگ پرچم برنج در سطح 1 درصد معنیدار شد. براساس نتایج بدست آمده غلظت آهن از 90/2126 میلیگرم بر کیلوگرم در شاهد به مقدار 283/25 میلیگرم بر کیلوگرم در تیمار %70 کمپوست زباله شهری %30 + کود شیمیایی 3/14 - برابر - افزایش یافت. در همین راستا حسن زاده و همکاران - 2012 - گزارش کردند که کود دامی اثر قابلتوجهی بر غلظت آهن در برگ پرچم گندم در سطح - P< 0/05 - داشت.
جدول :1 میانگین مربعات تأثیر مقادیر کودهای مختلف آلی و شیمیایی بر غلظت عناصر غذایی در برگ پرچم - میلیگرم در کیلوگرم -
-2 مس:
نتایج نشان داد که غلظت مس در برگ پرچم مرحله گلدهی تنها تحتتأثیر ساده کود قرار گرفت - جدول . - 1 بهطوریکه در این آزمایش غلظت مس در برگ پرچم در اثر اعمال تیمارهای کودی متفاوت از مقدار 4/0125 میلیگرم در کیلوگرم در شاهد به مقدار 18/1633 در تیمار 20 تن کمپوست شهری در هکتار افزایش یافت - جدول. - 2 همانطور که نتایج نشان داد کمپوست زباله شهری افزایش معنیداری در غلظت روی و مس گیاه نسبت به تیمار کود شیمیایی ایجاد کرد
-3 روی:
نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد غلظت روی در برگ پرچم مرحله گلدهی تنها تحتتأثیر ساده تیمارهای کودی قرار گرفت. بر طبق نتایج بدست آمده غلظت روی از 9/49 میلیگرم بر کیلوگرم در شاهد به مقدار 18/92 میلیگرم بر کیلوگرم در تیمار 20 تن کمپوست زباله شهری در هکتار 1/99 - برابر - افزایش یافت - جدول. - 2 نتایج نادری و همکاران - 1391 - بیانگر این بود که بیشترین غلظت منگنز، آهن، مس و روی در تیمار کمپوست ضایعات شهری بهدست آمد و کمترین میزان آن در تیمار شاهد و کود گوسفندی مشاهده شد.
-4 منگنز:
در جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داده شد که غلظت منگنز در برگ پرچم مرحله گلدهی تنها تحت تأثیر ساده تیمارهای کودی قرار گرفت. این آزمایش نشان داد که غلظت منگنز در برگ پرچم برنج در شاهد از 86/47 میلیگرم در کیلوگرم به مقدار 140/91 میلیگرم در کیلوگرم در تیمار %40کمپوست %40 + کود گوسفندی %20 + کود شیمیایی 1/62 - برابر - افزایش یافت
