بخشی از مقاله
چکیده:
در محیط ھای کسب و کار امروزپاسخگویی به تغییرات سریع نیازمند انعطاف پذیری بیشتر فرایندھای کسب و کار است که در نتیجه باعث میشود این فرایندھا به مرور زمان و با رشد سازمان پیچیده تر شوند. در چنین محیطهایی، مدیریت فرایندھای کسب و کار برای بالا بردن قابلیت انعطاف نیازمند به طراحی فرایندھا و پیاده سازی سرویس ھا است تا اتصال محکم بین یکپارچگی برنامه ھای کاربردی کسب و کار را حذف کند.
در این خصوص اجرای فرایند کسب و کار از طریق سرویس در پلتفرم SOA به اشتراک گذاری اطلاعات را تسهیل کرده و یکپارچگی فرایندھای کسب و کار را به دنبال خواھد داشت که در نتیجه انعطاف پذیری بیشتر را در محیط کسب و کار میشود. در این مقاله نحوه ترکیب مدیریت فرایندھای کسب و کار و معماری سرویس گرا ھمراه با یک مطالعه موردی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ھای تحقیق نشان نیدھد که اعمال معماری سرویس گرا ھمکاری بین شرکای مختلف تجاری بین سازمانها و شرکتهای تجاری باعث ھزینه کمتر و انعطاف بیشتر در سراسر محیط کسب و کار میشود.
.1 - مقدمه
سازمانهای تجاری بر اساس اھداف خود بر پایه مجموعه ای از فرایندھای کسب و کار شکل میگیرند.در گذشته مرسوم بود که براي هر یک از این فرآیندها، سیستمهاي جداگانهاي در محدوده آن تهیه میشد که به سیستمهاي جزیرهاي معروف بودند، ولی مشکلاتی اساسی به مرور زمان با این نوع نگرش حاصل میشد که یکی از بزرگترین آنها این بود که چون هر یک از سیستمها براي یک فرآیند خاص تهیه میشدند، اتصال سیستمها به یکدیگر مشکل یا حتی غیرممکن بود و از طرفی چون دید طراحی سیستمها در مورد بخشی از سازمان و نه کل آن بود، این سیستمها اهداف کلی سازمان را به نحو مطلوب برآورده نمیکردند 18]،.[1
از طرفی نیز این فرایندها به مرور زمان و با رشد سازمان پیچیده تر میشوند، در نتیجه مدیریت فرایندها و نظارت بر عملکرد سازمانها به فناوري هاي خاصی نیاز دارند. بدینصورت ایده سیستمهاي یکپارچه سازمانی به وجود آمد. در این دیدگاه براي سازمان یک سیستم متشکل از تعدادي زیرسیستم مستقل، ولی مرتبط با هم طراحی میشد که مشکلات مذکور را مرتفع میساخت. با این حال یک مشکل اساسی که هنوز هم خودنمایی می کرد، حجم زیاد کار براي طراحی و پیاده سازي این سیستمها بود.
بنابراین شناخت فرایندھا و طراحی آن بر پایه نیازمندی ھا، مدلسازی فرایندھا و در نهایت پیاده سازی یک سیستم اطلاعاتی برای کنترل و مکانیزه کردن فرایندھا ضروری میباشد18]،5،2،.[1 در این خصوص،مدیریت فرایندها ي کسب و کار از موضوعاتی است که به کمک متدها و روش هاي متنوع، امکان مدیریت بر فرایندها و عملکرد سازمان را به بهترین نحو ممکن فراهم میسازد.
در بسیاري از سیستم هاي اطلاعاتی، پیاده سازي فرایندها در قالب سرویس هایی در نظر گرفته میشوند که تحت پوشش معماري سرویس گرا - SOA - قرار میگیرند. درواقع معماري سرویس گرا یک چارچوب استاندارد است که در آن استقرار و مدیریت میشوند و هدف آن افزایش چابکی و انعطاف پذیري در جهت واکنش سریع به تغییرات در کسب و کار میشود. 18]،19،[3
.2 فرایندهاي کسب و کار
فرآیندها مجموعه اي از عملیات درون سازمانی بوده که هدف واحدي را برآورده می نمایند . هر فرایند از طریق مجموع زیرفرایندهاي داخلی خود بهمراه توالی زیر فرایندها، بعنوان نقطه شروع و پایان بیان میشود. در هر یک از فرایندهاي کسب و کار افراد و سامانه ها نقش دارند بطوریکه تعاملات بین افراد و گردش اطلاعات در سازمان است که به آن حیات میدهد. طراحی و اجرا و کنترل فرایندهاي کسب و کار نیازمند یک روش مدیریت یکپارچه و نظامند میباشد.
در واقع هدف مدیریت فرایندهاي کسب و کار - - BPM، مدیریت فرایندها در سازمان و ارائه ابزاري براي بهبود فرایندها در گذشت زمان است 19]،.[18 در یک فرایند کامل بعنوان مثال انجام سفارش انلاین در یک سامانه خرید کالا، بندرت تنها با یک نرم افزار کاربردي پاسخ داده میشود و بطور متعارف تعداد زیادي نرم افزار کاربردي و گروههاي مختلفی از افراد در آن مشارکت میکنند. در چنین سیستمی ، یکپارچگی زیر سیستم هاي آن نیازمند ارتباطات و اتصالات متعددي میباشد و این اتصالات زیاد نه تنها پیچیدگی هاي سیستم را بیشتر میکند بلکه باعث کاهش انعطاف پذیري در سیستم هاي اطلاعاتی میشود.
مدیریت فرایندهاي کسب و کار براي بالا بردن قابلیت انعطاف به طراحی فرایندها نیاز دارد. بنابراین سیستم هاي جامع برنامه هاي کاربردي به رشد خودکار فرایندهاي قابل انعطاف نیاز دارد. از طرفی نیز این جامعیت نیازمند استقلال بین فرایندها و پیاده سازي سرویس ها است تا اتصال محکم بین یکپارچگی برنامه
هاي کاربردي کسب و کار را حذف کند.
لزوم چنین استقلالی در برنامه هاي کاربردي کسب و کار نیازمند معماري سرویس گرا است. در واقع در معماري سرویس گرا، فرایندهاي کسب و کار مجموعه اي از واحدهاي کاري بهمراه قوانین و منطق مربوطه هستند که به اجزا کاري دسته بندي میشوند. این اجزا که داري منطق یکسان هستند گروه بندي میشوند و سرانجام تحت عنوان سرویس هاي کسب و کار در می آیند18]،.[19 قبل از نوشتن برنامه هاي کاربردي کسب و کار لازم است که تحلیل درستی ازحوزه کسب و کار انجام شود. در این خصوص اولین گام تحلیل و مدسازي فرایندهاي کسب وکار است و در گام بعدي فرایندها به فرایند سیستمی تبدیل شده و و در نهایت این طراحی سیستمی به ابزارهاي تعریف سرویس فرایندي ارسال میگردد18]،4،2،.[19
-3 معماري سرویس گرا
از دیدگاه تکنولوژي و کسب و کار، معماري سرویس گرا بصورت زیر تعریف میشود: معماري سرویس گرا یک معماري کسب و کار مفهومی است که “ منطق کسب و کار یا حرفه را براي درخواست کنندگان یا کاربران بعنوان سرویسهاي قابل استفاده مجدد و مشترك بر روي ”شبکه در دسترس قرار میدهد[4] در واقع، معماري سرویس گرا روشی جدید و در حال تکامل براي ساخت برنامه هاي توزیع شده است.
سرویس ها اجزاي توزیع شده با رابط هاي تعریف شده و مشخص هستند که پیغام هاي XML را پردازش وتبادل می کنند. با رویکرد سرویس گرا می توان راه حل هاي را ارائه داد که به مرز دامنه هاي سازمان یا شرکت تجاري محدود نیستند. شکل 1 مدل مفهومی از معماري سرویس گرا را نشان میدهد. با استفاده از این معماري می توان در شرکتی که داراي سیستم ها و برنامه هاي کاربردي مختلف روي پلتفرم هاي متفاوت است، یک راه حل یک پارچه سازي با استقلال زیاد ساخت که جریان یکنواخت و ناهماهنگ کار را تضمین کند 9]،7،.[6
در معماري سرویس گرا، همکاري و هماهنگی بین سرویس ها به اینصورت است که ابتدا فراهم کننده سرویس، سرویس را پیاده سازي و از طریق شبکه آن را ارائه میدهد و به توصیفات آن براي درخواست کننده سرویس میپردازد 8]،.[7 درخواست کننده، درخواستی مبنی بر پیدا کردن سرویس به عامل یا واسط سرویس میدهد تا از آن طریق به توضیحات ارائه شده سرویس و محل آن دسترسی پیدا کند و سپس به بکارگیري اطلاعات لازم به فراهم کننده سرویس متصل میشود و از سرویس ارائه شده استفاده میکند. شکل 2 همکاري ونحوه برقراري ارتباط بین فراهم کننده سرویس و درخواست کننده سرویس را نشان میدهد.[6]
در گذشته سازمانها و شرکتهاي تجاري فرایندهاي کسب و کار خود را در یک انباره فرایندها اجرا میکردند که باعث کاهش کارایی و افزایش هزینه هاي آنها میشد. در معماري سرویس گرا، با اشتراك گذاري برخی از فرایندها بعنوان سرویس، پیچیدگی ها را کاهش داده و باعث افزایش کارایی میشود. شکل 3 استفاده از برخی فرایندها و به اشتراك گذاري آنها بعنوان سرویس هاي مشترك را نشان می دهد13]،.[11
قابلیت ترکیب سرویسها در معماري سرویسگرا امکان استفاده مجدد از سرویسهاي فرایندي و پایه را فراهم میسازد و استفاده مجدد از سرویس ها می تواند در فرم یک تعامل پذیري کلی نشان داده شود. شکل 4 جایگزینی و استفاده مجدد از سرویس ها در دو برنامه حرفه جداگانه نشان میدهد. در این حالت کلیه قابلیت هاي لازم به شکل سرویس هاي قابل استفاده مجدد و مستقل از یکدیگر ایجاد و نصب می گردد17]،.[16 همانطور که در جدول 1 نشان داده شده است بین مدیریت فرایندهاي کسب و کار و معماري سرویس گرا اختلافهاي اساسی وجود دارد اما با ترکیب آنها رویکردي مطلوبتر براي سازمانها بوجود می آورد که در نهایت موجب افزایش راندمان، انعطاف پذیري بیشتر و کاهش هزینه ها میشود.
