بخشی از مقاله
چکیده
انقلاب صنعتی و مصرف گسترده از انرژي حاصل از سوختهاي فسیلی، رشد سریع اقتصادي جوامع را بوجود آورده است. اما انتشار مواد آلایندهي حاصل از مصرف این سوختها و پیامدهاي زیست محیطی حاصل از آن، از سوي دیگر محدود بودن منابع انرژي فسیلی، سبب روي آوردن به جایگزینی منابع انرژي تجدیدپذیر، براي پوشش دادن نیاز روز افزون بشر به انرژي و همچنین کاهش اثرات منفی منابع انرژي هاي فسیلی بر محیط زیست و طبیعت شده است. هدف مقاله حاضر بررسی موانع و چالشهاي توسعه استفاده از انرژيتجدیدپذیر است. در این تحقیق از روش فراتحلیل استفاده شده است که جامعه آماري آن را مقالات منتشر شده در مجلات علمی فارسی و خارجی تشکیل دادند. نتایج نشان داد که مهمترین موانع توسعه استفاده از انرژيهاي تجدیدپذیر به ترتیب اهمیت شامل موانع فنی - از قبیل نبود قابلیت اطمینان، سرمایگذاري اولیه بالا جهت خرید و نصب و نگهداري، عدم وجود امنیت لازم - سرقت فناوري - ، موانع اقتصادي - قیمت بالاي خرید سیستم سبز، قیمت بالاي تجهیزات - عملیات، تعمیر و نگهداري - ، قیمت پایین سوختهاي فسیلی - ، آموزشی-اطلاعاتی - پایین بودن آگاهی و اطلاعات مردم از مزایاي سوختهاي زیستی و معایب سوختهاي فسیلی، کمبود آموزشهاي ترویجی - ، موانع فرهنگی-اجتماعی - عدم پذیرش اجتماعی - می باشند.
واژههاي کلیدي: انرژي تجدیدپذیر، موانع و چالش ها، توسعه روستایی، توسعه پایدار
-1 مقدمه
افزایش تقاضاي انرژي با توجه به افزایش روز افزون جمعیت، حاشیه نشینی و بالارفتن شدت مصرف انرژي در بخشهاي صنعتی، تجاري، کشاورزي و خانگی باعث کاهش سطح منابع سوختهاي فسیلی شده است - . - Krishna AND Kumar, 2015 از طرف دیگر، سوختهاي فسیلی به خاطر تجدید ناپذیر بودن آنها و نیز آلودگیهایی که به وجود آوردهاند، مانند گرم شدن زمین و آب شدن یخ ها و به هم خوردن اکوسیستم طبیعی کرهزمین، باعث محدودتر شدن استفاده از این منابع انرژي شدهاست - . - Fridleifsson at all, 1998 بنابراین انرژيهاي فسیلی نمیتوانند در طولانی مدت جوابگوي این افزایش تقاضا باشند. علاوه بر این، آلودگیهاي زیست محیطی در اثر استفاده از این سوختها ، خود نیز هشدارهایی را به صدا درآورده است. افزایش مقدار تولید گاز CO2 که منجر به افزایش دماي کره زمین شده است، که یکی از این هشدارها است - میراب و باشی شهابی، . - 1396
میزان دياکسیدکربن خروجی در جهان در سال 2005 با تبدیل به کربن *108 271/36 تن می باشد. طبق بررسیهاي صورت گرفته از سال 2005 تا 2030 میزان تولید انرژي در کشور-هاي درحال توسعه نسبت به کشورهاي صنعتی نزدیک دوبرابر افزایش خواهد یافت - سیف، . - 1389 بنابراین یافتن منابع جدید و جایگزین انرژي تجدیدپذیر، براي پوشش دادن نیاز روز افزون بشر به انرژي و همچنین کاهش اثرات منفی منابع انرژي هاي فسیلی بر محیط زیست و طبیعت، حائز اهمیت می باشد. منابع انرژي هاي جایگزین نظیر خورشید، باد، زیست توده، زمین گرمایی، سلول هايسوختی و ...به صورت وسیعی می توانند براي تولید انرژي و برق موردنیاز استفاده شوند
- Krishna AND Kumar, 2015 - امروزه با توجه به این روند و وضعیت فعلی مصرف انرژي نامطلوب و آثار مخرب ناشی از آن، استفاده از منابع انرژي تجدیدپذیر و غیرآلاینده ي محیط زیست افزایش یافته و دولت ها و بخش خصوصی را ناچار به استفاده و نقش دادن به انرژي هاي تجدیدپذیر در برنامه ریزي ها و سیاست گذاري ها کرده است. هرچند اکنون به نظر می رسد که تمرکز بیش از مسایل اقتصادي و کاهش هزینه ها، به سمت آسیبهاي زیست محیطی ناشی از تولید و مصرف انرژي، به ویژه عملکرد آن ها در تغییر آب و هواي جهانی که تا حد زیادي بر اثر انتشار گازهاي گلخانه اي از سیستم جهانی انرژي می باشد.
در راستاي این هدف، بار دیگر برنامه ریزي انرژي متمرکز و یکپارچه اهمیت فزاینده اي یافته است - صفاریان و اردهالی، . - 1387 مسائل انرژي از جمله اصلیترین چالشهاي پیش روي توسعه پایدار در جوامع روستایی می باشد که این امر براي روستاهاي دور از شبکه سراسري انرژي از اهمیت بالاتري برخوردار است - علیزاده طولی و بهمنی، . - 1393 در این بین در کشور ما هممنابع تأمین انرژي روستایی عمدتاً با استفاده از منابع انرژي سنتی مانند هیزم، زغال چوب، فضولات حیوانی و شاخ و برگ درختان و منابع انرژي تجاري شامل نفت سفید، گازوییل، برق، گاز طبیعی و گاز مایع صورت میگیرد، که مصرف انرژيهاي سنتی علاوه بر غیر اقتصادي بودن سبب تخریب محیط زیست و هدر رفتن منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند جنگلها میشوند.
در حال حاضر سهم بسیاري از جنگلهاي کشور در اثر قطع بیرویه درختان جنگلی و قاچاق چوب جهت تأمین انرژي در حال تخریب میباشد که خسارات جبران ناپذیري را بر محیط زیست منطقه وارد مینماید. با مدنظر قرار دادن وابستگی شدید جهان به منابع انرژي پایان پذیري انرژي هاي تجدیدناپذیر و سوخت هاي فسیلی، نیاز مناطق روستایی به انرژي، مشکلات ناشی از حمل و نقل مواد سوختی، تامین سوخت اقتصادي براي نقاط روستایی دور افتاده - مناطق کوهستانی وصعب العبور - به جاي استفاده از منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند جنگلها، ضرورت سالم نگهداشتن محیط زیست، کاهش آلودگی هوا و از همه مهمتر گرم شدن کره ي زمین ناشی از گازهاي گلخانه اي و مشکلات ناشی از این آلودگی ها بر سلامتی انسان، لزوم روي آوردن و دستیابی به منابع دیگري به عنوان منابع جایگزین می باشد - رشیدي و همکاران، 1393 و میرلطفی و فرنگ، . - 1392
انرژي هاي تجدیدپذیر می توانند جایگزین مناسبی براي سوخت هاي فسیلی باشند. به آن دسته از انرژي هایی که براي تولیدشان از منابع بدون کربن استفاده می شود انرژي تجدیدپذیر گفته می شود، که انرژي خورشیدي، انرژي بادي، انرژي دریایی، زمین گرمایی، جزو این نوع منابع محسوب می شوند. - صادقی و همکاران، 1392 و میرلطفی و فرنگ، . - 1392 این نوع انرژي ها معایب سوخت هاي فسیلی مانند افزایش غلظت دي اکسید کربن و در نتیجه افزایش دماي کره زمین و تغییرات آب و هوایی و آلودگی زیست محیطی را ندارند و علاوه بر این منابع تولید آن ها تمام ناشدنی است که از قابلیت بازگشت مجدد به طبیعت برخوردار می باشند. - صادقی و همکاران، 1392 و میرلطفی و فرنگ، 1392، خوبیاري و خوبیاري، . - 1393
نتایج تحقیقات حاکی از آن است که در راستاي توسعه و گسترش استفاده از انرژي هاي تجدیدپذیر با توجه به پتانسیل بالاي کشور، با موانع و چالش هاي گوناگونی مواجه است که عدم شناسایی و توجه به آن ها سبب اتمام منابع انرژي و جلوگیري از به نتیجه رسیدن اقدامات انجام شده در راستاي استفاده از منابع تجدیدپذیر خواهد شد. با در نظر گرفتن اهمیت مسئله، هدف اصلی این مقاله بررسی و اولویت بندي مهمترین موانع و چالش هاي توسعه و گسترش استفاده از انرژي هاي تجدیدپذیر در کشور می باشد.
-3 روش تحقیق
مقاله حاضر یک مقاله تحلیلی به شمار می رود که بر اساس مرور منسجم و گسترده ادبیات مرتبط و منابع کتابخانهاي موجود انجام گرفته است. در این تحقیق از روش فراتحلیل استفاده شد. جامعه آماري تحقیق را مقالات منتشر شده در مجلات علمی و پژوهشی تشکیل دادند که با کلید واژه هاي موانع سوخت زیستی از پایگاههاي علمی استخراج شدند. پس از حذف مقالات نامرتبط تعداد 18 مقاله انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفتند.
-4 نتایج
براي بررسی موانع توسعه و گسترش استفاده از انرژي تجدیدپذیر از مطالعات صورت گرفته در این زمینه در سال هاي اخیر استفاده گردید و با روش فراتحلیل این موانع شناسایی شدند که نتایج آن در جدول - 1 - آمده است.
