بخشی از مقاله
چکیده
ارزیابی اثرات محیط زیست از جمله روشهاي کارآمدي است که با شناسایی محیط زیست و درك اهمیت آن، فعالیتهاي مختلف یک طرح یا پروژه را روي محیط اطراف بررسی و ارزیابی میکند و روشهاي کنترل اثرات ناخواسته را شناسایی و معرفی مینماید . یکی از روشهاي ارزیابی اثرات محیط زیست روش ماتریس ریاضی است که با هدایت ارزیابان به سمت ارائه نظرات بیشتر، دخالت دادن عوامل جبران اثر، باز کردن فضا براي گفتگوي کارشناسان و ارائه نظرات عینیتر و عملیتر امروزه کاربرد زیادي پیدا کرده است. لذا این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات زیست محیطی نیروگاه حرارتی بیستون با استفاده از روش ماتریس ریاضی انجام شد. در این مطالعه اثرات فعالیتهاي نیروگاه از جمله ایجاد فضاي سبز، حمل و نقل، فاضلابهاي تولیدي و ... بروي محیط فیزیکی، بیولوژِکی و اقتصادي-اجتماعی بررسی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که پروژه مورد نظر با اعمال اقدامات اصلاحی و طرحهاي بهسازي از لحاظ زیست محیطی مورد تایید میباشد. گاز سوز کردن کامل نیروگاه و ایجاد کریدورها بین زیستگاههاي منطقه بهترین اقدامات میباشند.
کلمات کلیدي: ارزیابی اثرات زیست محیطی، ماتریس ریاضی، نیروگاه حرارتی، بیستون
مقدمه
اگر چه صنعتی شدن نقش مهمی را در افزایش رفاه انسان ایفا کرده است، اما ضایعات حاصل از فرایندهاي صنعتی در صورتی که در محیط زیست تخلیه شوند به مواد آلایندهاي تبدیل میگردند که اثرات زیانباري از خود بر جاي خواهند گذاشت و نیاز است که این اثرات مورد توجه قرار گرفته و ارزیابی قرار گیرد . [7] با نگاهی به سوابق طرحها و پروژههاي صنعتی در مییابیم که برنامهریزيهاي گذشته بدون در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی بوده و بسیاري از آنها بدون توجه به این امر احداث و بهرهبرداري شدهاند. این تغییرات موجب شد تا ضرورت تدوین و اجراي قوانین، مقررات و ضوابطی جهت حفظ و بهبود محیط زیست و مدیریت منابع احساس گردد، که به دنبال آن ضوابط و استانداردهاي زیست محیطی تدوین، تصویب و به اجرا درآمد .[7]
طرحها و پروژههاي نیروگاههاي حرارتی هم این قاعده مشتثنی نیستند و از جمله پروژههاي میباشند که به دلیل عدم رعایت ملاحظات مکانیابی در ساخت و تاسیس آنها آثار زیانباري را بر محیط وارد میکنند . [2] اثرات زیانبار نیروگاههاي حرارتی بر محیط زیست در دو بخش ساخت و بهرهبرداري میباشد.[5] در مرحله ساخت و بهره برداري نیروگاه به دلیل مصرف حجم قابل توجهی از سوختهاي فسیلی مساله آلودگی هوا ، به دلیل مصرف مواد شیمیایی مختلف مساله آلودگی آب و تغییر در شکل زمین تاثیر بر بافت خاك و اقلیم را مطرح میکند 2] و .[5 براي پیشگیري و کاهش اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت نیروگاهها لازم است آثار زیانبار بخشهاي مختلف شناسایی و با ارائه راهکارها و گزینههاي اصلاحی گامی در بهبود وضعیت زیست محیطی برداشت.
ارزیابی اثرات محیط زیست - EIA - 1 از جمله روشهاي کارآمدي است که با ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ محیط زیست و درك اهمیت آن، آثار بخشها و یا فعالیتهاي مختلف یک طرح یا پروژه را روي محیط اطراف بررسی و ارزیابی میکند .[1] ارزیابی اثرات محیط زیست عب ارتست از جریان یک مطالعه که اقدام به پیش بینی، ارزیابی و شناسایی اثرات و پیامدهاي پروژهها بر اجزاي فیزیکی، بیولوژیکی و اقتصادي-اجتماعی محیط زیست مینماید 3] و .[10 در کار ارزیابی اثرات محیط زیست یک پروژه یا طرح، علاوه بر پیش بینی و شناسایی اثرات و پیامدهاي مثبت و منفی، روشهاي کاهش اثرات و پیامدها هم شناسایی و معرفی میشوند. روشهاي مختلفی براي ارزیابی اثرات محیط زیست وجود دارد که از جمله آنها میتوان به چک لیست، شبکهها، ماتریس و رویهمگذاري اشاره کرد. عوامل مختلفی بر روي انتخاب روشها تاثیر میگذارند که می-توان به نوع و اندازه طرح پیشنهادي، نوع گزینههاي مورد مطالعه، در دسترس بودن روشهاي EIA، منابع در دسترس، تخخصص تیم ارزیاب اشاره کرد 6] و .[4
جهت ارزیابی بایستی از روشی که از دقت و صحت بیشتري برخوردار است استفاده کرد.نیروگاه حرارتی بیستون یکی از صنایع مهم استان کرمانشاه میباشد که علاوه بر تامین انرژي استان در تامین برق مصرفی استانهاي همجوار هم نقش دارد. این نیرو گاه جدا از تاثیر مثبتی که بر روي وضعیت اقتصادي منطقه گذاشته به دلیل مجاورت با منطقه حفاظت شده بیستون و همچنین اثر طبیعی-ملی کوه بیستون میتواند اثرات زیانباري بر روي مناطق مذکور داشته باشد. به علاوه صنایع مهم و بزرگ دیگر استان همچون کارخانه سیمان سامان - غرب - ، کارخانه قندو پتروشیمی در مجاورت این نیروگاه قرار دارند که آلایندههاي ناشی از آنها میتوانند اثرات تجمعی به بار آورند. بنابراین به منظور شناسایی و پیش بینی پیامدهاي منفی محیط زیستی در منطقه انجام پروژه و نیز بکارگیري روشهاي کنترل و کاهش این اثرات، با استفاده از ماتریس ریاضی اقدام به بررسی و شناسایی اثرات زیست محیطی ناشی از نیروگاه حرارتی بیستون مینمائیم، تا در صورت نیاز اقدامات کاهش و کنترل اثرات منفی ارائه شوند.
مواد و روش ها
محدوده مورد مطالعه در منطقه بیستون در عرض 34 درجه و 29 دقیقه شمالی و طول 47 درجه و 15 دقیقه شرقی، در حد فاصل شهر کرمانشاه - به فاصله 20 کیلومتر - و بیستون - به فاصله8 کیلو متر - در زمینی به مساحت 130 هکتار قرار دارد. منطقه فوق از شرق به کرمانشاه و از غرب به شهر بیستون و از جنوب به منطقه حفاظت شده بیستون محدود میشود و در جوار صنایع مهم استان همچون کارخانه سیمان غرب و پتروشیمی قرار دارد. این نیروگاه به منظور تأمین نیاز شبکه سراسري برق غرب کشور - استانهاي کرمانشاه، کردستان و ایلام - و تامین برق صنایع مجاور احداث شده است . نیروگاه بیستون داراي دو واحد بخاري هر کدام به ظرفیت 320 مگاوات است و سوخت اصلی بویلر گاز طبیعی است و از مازوت بعنوان سوخت دوم استفاده می شود.
