بخشی از مقاله
چکیده :
توسعه روستایی و بخش کشاورزی زمانی اتفاق میافتد که انسانهای درون این مناطق و افراد فعال در این بخش بتوانند با بهرهگیری و کنترل صحیح و پایدار بر عوامل و منابع مختلف، تولید بهتر، سطح زندگی بالاتر و متعادلتر، دستیابی به ارزشهای فرهنگی والاتر و محیط سالم و پایداری را حاصل نمایند.
بنابراین اگر این توافق را بتوان پذیرفت که تحقق توسعه روستایی بدست انسانهای این جوامع بوده و محدودیت توسعه بدست آنهاست، دانش و اطلاعات مناسب و بهرهگیری از این منابع یکی از مهمترین و زیربناییترین عوامل و شاخصهای توسعه بحساب خواهد آمد.اکنون این سوال مطرح است که این دانش - تکنولوژی - چگونه تولید میشود؟ چه کسانی در تحول و توسعه و تولید و اشاعه آن دخیلاند؟
این دانش - تکنولوژی - چگونه در بین بهرهبرداران، نشر و اشاعه مییابد؟ چه کسانی از دانش و اطلاعات بهره میگیرند؟ آیا این دانش - تکنولوژی - متناسب با شرایط بهرهبرداران میباشد؟پاسخگویی به سوالات فوق و سوالات دیگر در این زمینه مستلزم تحلیل عوامل و مداخله گران و ذینفعان بوده که بی شک بدون توجه به رهیافتی نظام گونه امکانپذیر نمیباشد. تحلیل نظام دانش و اطلاعات کشاورزی یکی از شیوههای تحلیل این عوامل میباشد.
نظام دانش و اطلاعات کشاورزی از سه زیر بخش تحقیقات که مسئول تحقیقات کشاورزی و دانش است، زیر بخش ترویج که اطلاعات و تکنولوژی تولید شده را مبادله می کند و نهایتا زیر بخش کاربران اطلاعات و تکنولوژی که دانش و اطلاعات بوجود آمده را بکار می گیرند. بررسی نظام اطلاعات کشاورزی برای فایق آمدن بر مشکلات بخش کشاورزی بسیار حائز اهمیت است.
شاخص های موثر بر موفقیت نظام دانش و اطلاعات کشاورزی در قالب شاخص کارکردی،سازمانی و ارتباطی مورد بررسی قرار گرفته اند. لذا در این مقاله به بررسی شرایط موجود، نقاط قوت، ضعف بین شاخص های مذکور و مسایل، مشکلات و راهکارهای اصلاح نظام دانش و اطلاعات کشاورزی ایران پرداخته می شود. برای این منظور از فن فرا تحلیل با استفاده از مطالعات اسنادی استفاده شده است. در بخش ساختاری،کارکردی و ارتباطی در شرایط مناسب و مطلوبی وجود ندارد.
مقدمه:
توسعه روستایی و کشاورزی زمانی اتفاق میافتد که انسانهای درون این مناطق و افراد فعال در این بخش بتوانند با بهرهگیری و کنترل صحیح و پایدار بر عوامل و منابع مختلف، تولید بهتر، سطح زندگی بالاتر و متعادلتر، دستیابی به ارزشهای فرهنگی والاتر، محیط سالم و پایداری را حاصل نمایند. بنابراین اگر این توافق را بتوان پذیرفت که تحقق توسعه روستایی بدست انسانهای این جوامع بوده و محدودیت توسعه بدست آنهاست، دانش و اطلاعات مناسب و بهرهگیری از این منابع یکی از مهمترین و زیربناییترین عوامل و شاخصهای توسعه بحساب خواهد آمد
اطلاعات و فناوری از ارکان اساسی توسعه روستایی، کشاورزی و منابع طبیعی به حساب می آید. این اطلاعات در شبکه ای از کنشگران جریان می یابد که به تولید، اشاعه و کاربرد آن جهت بهبود فعالیتهای کشاورزی و منابع طبیعی در مکانی خاص می پردازند. این شبکه ارتباطی که مشتمل بر کنشگران و پیوندهای ارتباطی بین آنها است، در قالب نظام دانش و اطلاعات کشاورزی مورد بررسی قرار می گیرد.
نظام دانش و اطلاعات کشاورزی واژه ای است که ابتدا توسط افرادی مانند ناگل و رولینگ در اواخر دهه 1980 مطرح گردید. رولینگ - - 1988 نظام دانش و اطلاعات کشاورزی را شامل یکسری کنشگران از جمله محققان، متخصصان موضوعی، پرسنل ترویج و مدیران منابع می داند که در مدیریت ایجاد و بکارگیری دانش منتج به تولید فناوری های مرتبط با تولیدات کشاورزی نقش دارند .
طبق تعریف فائو - - 2000 یک نظام دانش و اطلاعات کشاورزی افراد و نهادها را برای ایجاد یادگیری دوطرفه و ایجاد مبادله و بکارگیری فناوری، دانش و اطلاعات مرتبط با کشاورزی با یکدیگر مرتبط می سازد. این نظام کشاورزان، محققان و مروجان را برای مهیا سازی دانش و اطلاعات از منابع متنوع برای توسعه کشاورزی با هم تلفیق و یکپارچه می سازد. روستائیان بخصوص کشاورزان در قالب نظام دانش و اطلاعات کشاورزی جای دارند که این نظام برای پاسخگویی به نیازهایشان به دانش جهت بهبود ظرفیت تولید، درآمد، رفاه و مدیریت کشاورزی به روشی پایدار طراحی شده است.
شناخت این نظام و کارکرد بهینه هر نظام دانش و اطلاعات وابسته به سینرژی بین کنشگران آن نظام می باشد. عملکرد نظام دانش و اطلاعات که وابسته به سینرژی و تعامل متقابل بین اجزا ء نظام - تحقیق ترویج کشاورز - می باشد. عوامل مختلفی بر هماهنگی، و کارکرد بهینه بین اجزاء نظام دانش و اطلاعات کشاورزی دخالت دارند که از جمله این فاکتورها می توان به عوامل بیرونی نظام - سیاستها ، سرمایه گذاری، روابط بین المللی - عوامل ساختاری و سازمانی، عوامل کارکردی و عوامل فنی اشاره نمود.
بررسی مسیر تاریخی برخی از نظامهای دانش و اطلاعات بعضی کشورها نشان می دهد که این نظام نتوانسته به رسالت خود عمل نماید. برای ایجاد نظام دانش و اطلاعات کشاورزی کارآ ضرورت همگنی، قرابت، هماهنگی و همکاری بین سه جزء تحقیق، ترویج و کشاورز اجتناب ناپذیر است.
از طرف دیگر اثر کل نظام دانش و اطلاعات کشاورزی باید از مجموع اثرات اجزائ تشکیل دهنده آن بیشتر باشد.یکی از اهداف مهم در تحلیل نظامهای دانش و اطلاعات کشاورزی افزایش هم افزایی بین اجزاء می باشد. لذا بخشی از مشکلات موجود که در نظام دانش و اطلاعات کشاورزی می باشد همگی دلایلی برای این موضوع می باشد که اجزاء نظام دانش و اطلاعات کشاورزی بطور هم افزایی عمل نمی کنند
