بخشی از مقاله
چکیده :
توسعه فرسایش خندقی در بخش جنوبی استان در حوزه ابخیز شهر دهدشتفبه حدي است که ضرورت اجراي چنین تحقیقیفرا اجتناب ناپذیر میفنمودچفبراساس روش تحقیق، طرح در محدودهفاي از حوزه آبخیز شهر دهدشتفف،انتخاب گردید که به لحاظ شرایط زمینفشناسی، خاك، پوشش گیاهی، شیب و غیره فمعرف کل منطقه بوده استچ فکلیه مشخصات مورفوکلیماتیک، موقعیت، شکل پلانفعمومی و پروفیل عمومی خندقها و همینطور ویژگیهاي موفولوژیکی، ادافیکی، کاربري اراضی، زمینفشناسی، شیب اراضی وغیره مورد بررسی قرار گرفتچفنتایج حاصل از مطالعات انجام گرفته چنین نشان دادفکه تراکم خندقهافدر منطقه بسیار بالاست، Ecفدر بیش از 95فدرصد خندقها در افقهاي پائین بیشتر استفهمچنینفEspفدر خندقهاي موردمطالعه در افقهاي پائین خاك بیشتر از افقهاي بالایی استچفبا توجه به نوع سازندهاي زمینفشناسی در بازه مورد مطالعه، شکلفپلان عمومی رودخانه نمایانگر آن است که تراکم خندقهاي جانبی سبب تغییرات شدید در شکل عمومی خندق گردیده استچفاگر چه عوامل مختلف دیگر نیز در این پدیده دخیل هستندچفولیکن فاکتور فرسایش بسیار تأثیرگذار میفباشد.
کلیدواژهها :فپلان،فخندق،دهدشت، مورفولوژي، موفوکلیماتیک
مقدمه :
امروزه فرسایش به عنوان خطري جدي، براي رفاه جامعه بشري به شمار میفآیدچفدرفمناطقی که براي جلوگیري از فرسایش یا کنترل آن اقدامی صورت نمیفگیرد، خاك به تدریج مورد فرسایش قرار گرفته و نه تنها حاصلخیزي خود را از دست میفدهند، بلکه سبب ایجاد فقر در منطقه نیز میفگردد و از این رهگذر خسارات جبران ناپذیري بر پیکر جامعه وارد میفآیدچفحتی با ترسیب مواد در آبراههفها، مخازن سدها، بنادر و کاهش ظرفیت آنهانیز زیانهاي بسیاري را موجب میفگرددچف در دو دهه اخیر بیشترین نوع فرسایشی که در سطح استان ظاهر گردیده فرسایش خندقی بوده، بطوریکه در حوزه رودخانه زهره با توجه به شرایط زمینفشناسی، خاك، پوشش گیاهی نه تنها تغییرات محسوسی در مورفولوژي رودخانه ایجاد نموده بلکه زمینهاي زراعی و مراتع حاشیه رودخانه را به شدت مورد تهدید قرار داده است.
در بازه مورد بررسی که در محدوده جغرافیایی 50فدرجه و 35فدقیقه تا 50درجه و 45فدقیقه طول شرقی و 30فدرجه تا 30درجه و 10فدقیقه عرض شمالی واقع گردیده مئاندرهاي تشکیل شده در خندق حکایت از تغییرات مورفولوژیکی شدید در آبراهه اصلی داردچفاز آنجائیکه خندق اصلی در 200فمتري ضلع شرقی مرکز شهر واقع گردیده وبصورت کمربندي از شمال شرق تا جنوب شرق شهر را در بر گرفته ،وبا اشعابات فرعی که دارد خطري جدي براي شهر محسوب میگرددچفدر زمینه اثرات فرسایش خندقی در کشور مطالعات زیادي صورت گرفته که از آن جمله سلیمان پور و همکاران، 1389 فبا بررسی تأثیر ویژگیهاي خاك پشیب، شوري اسیدیته، پوشش گیاهی، کاتیونهاي محلول، بافت خاك، پایداري خاکدانه، ازت خاك، وزن مخصوص ظاهري، نسبت جذب سدیم و درصد سدیم قابل تبادلژفبر گسترش طولی آبکندها در استان فارس به این یافته رسیدند که عواملی مانند شیب، شوري، اسیدیته و پوشش گیاهی رابطه معنی داري با پیشروي طولی آبکند دارند .
در صورتی که سه عامل اول رابطه مثبت ولی پوشش گیاهی رابطه منفی را نشانفداد چفداودي و همکاران، 1389 با بررسی تغییر اقلیم، وسعت عرصه خندقی و خصوصیات ریخت شناسی خندق در استان مرکزي به این نتیجه رسیدند که وسعت مناطق خندقی در اقلیم خشک بیش تر می باشد و در این اقالیم مناطق خندقیعمدتاً در کاربري مرتع تشکیل شده است آن ها نتیجه گرفتند که در طبقه بندي مناطق خندقی ابتدا اقلیم و سپس خاك مبناي طبقه بندي قرار گرفت .با جمع بندي تحقیقات صورت گرفته می توان اظهار داشت که مهمترین عوامل مؤثر بر توسعه خندق عوامل اقلیمی، سازند زمین شناسی، خاك شناسی و کاربري اراضی می باشدفف
مواد و روشها :
منطقه مورد مطالعه که بازهفاي از رودخانه زهره میفباشد در بخش جنوبی استان پشهرستان دهدشتژفواقع گردیده استچفاین بازه در ضلعفشرقی شهرستان دهدشتفقرار داردچفابتدا محدوده مورد مطالعه بر روي نقشه توپوگرافی 50000ق1ف مشخص گردیدچ فسپس بر روي زمین تطبیق داده شد و همه عوارض از جمله توپوگرافی، شیب، پوشش گیاهی، خاك، زمینفشناسی و چچچفشناسایی و ارزیابی گردیدندچفف
وضعیت هواشناسی و اقلیم شناسی
مشخصات آماري بارندگی منطقه مورد مطالعه در طی 10فسال گذشته به صورت ارائه شده به شرح جدول 1فمی باشد.
-1 موقعیت منطقه مورد مطالعه :
بر اساس پلان تهیه شده از بازه مورد مطالعه، منطقه مورد نظر ازضلعفشرقی تا فجنوب شرقی شهرستان دهدشتف در مشخصات 50فدرجه و 58فدقیقه تا 50فدرجه و 36فدقیقه طول شرقی از نصففالنهار گرینویچ و 30درجه و 1فدقیقه تا 30درجه و 31فدقیقه عرض شمالی واقع گردیده استچفشکل 1فنقشه عمومی منطقه مورد مطالعه در استان را نشان می دهد.
نتایج
با توجه بهفانجام بازدیدهاي میدانی و نقشه برداري از پروفیل رودخانه همچنین با نمونهبرداري از خاك و تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی نمونههاي خاك در آزمایشگاه نتایج زیر حاصل گردیدچ فدر شکل 2فو 3ف فبهترتیب نمایی از پلان بازه مورد مطالعه از رودخانه زهرهفو پلان خندق معرف در محدوده شهرستان دهدشتفارائه شده است.
